Zijn psychologische tests betrouwbaar? Ontdek hoe ze worden geïnterpreteerd

Je kunt psychologische tests vertrouwen zolang ze voldoen aan een reeks solide criteria die hun authenticiteit ondersteunen en worden toegepast in een professionele omgeving. Laten we het eens onderzoeken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sharon Laura Capeluto.

Laatste update: 18 februari, 2024

Je hebt vast wel eens in je leven een psychologische test gedaan. Misschien voor een baan, in overleg met een therapeut of met een psychosociale hulpverlener op school. En als je met zo’n instrument wordt geconfronteerd, is een veel voorkomende vraag of psychologische tests wel betrouwbaar zijn?

Als ze van goede kwaliteit zijn en iemand ze op de juiste manier afneemt en interpreteert, zijn ze betrouwbaar. Psychometrie heeft hier veel mee te maken, omdat het statistische en wetenschappelijke methoden gebruikt om hun geloofwaardigheid te garanderen.

Er is echter een groot verschil tussen psychologische testen die getest en gevalideerd zijn in een klinische of professionele omgeving en zelftests op internet.

Voordat we weten wanneer een test betrouwbaar is en hoe we hem moeten interpreteren, moeten we ons eerst verdiepen in het nut, de soorten testen en de technieken om vast te stellen of ze betrouwbaar zijn.

De waarde van testen voor psychologie

Psychologische testen zijn nuttig om verschillende dimensies en kenmerken van de menselijke psyche te onderzoeken. Ze behandelen aspecten van intelligentie en persoonlijkheid tot specifieke vaardigheden op een gestandaardiseerde en objectieve manier. Ze zijn wijdverbreid in het vakgebied:

• Beroepspsychologische tests zijn grote bondgenoten in de personeelsselectie.
• In de klinische setting worden ze gebruikt om psychische stoornissen te diagnosticeren en te behandelen.
• In het onderwijs zijn ze een waardevolle bron voor de beoordeling van leren en gedrag.

In het algemeen zijn ze van groot belang omdat ze een objectief begrip van de menselijke geest vergemakkelijken en bijdragen aan gefundeerde besluitvorming in de psychologie.

Hoe werken ze?

De werking van deze tests varieert afhankelijk van het type test en het nagestreefde doel. Er is echter een gemeenschappelijk proces dat uit verschillende fasen bestaat. De eerste fase is het ontwerpen en standaardiseren van het instrument, om consistentie in toediening en beoordeling te verzekeren.

De toepassing kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de aard en het doel van de test. De persoon beantwoordt bepaalde vragen of taken en de antwoorden worden geëvalueerd volgens vooraf gedefinieerde criteria. De professional moet vervolgens de resultaten bekijken en interpreteren.

Soorten psychologische tests

Een van de manieren om psychologische tests te classificeren is volgens de specifieke dimensies die ze beoordelen. Hieronder volgen enkele soorten:

• Beroepsgericht: ontworpen om interessegebieden en aanleg met betrekking tot mogelijke loopbaankeuzes te identificeren. Een voorbeeld is de Strong Interest Inventory.
• Intelligentie: ontworpen om cognitieve vaardigheden zoals probleemoplossend vermogen, logisch redeneren en verbaal begrip te onderzoeken. De Wechsler Adult Intelligence Scale (WAIS) en de Raven Test zijn twee van de meest bekende en gebruikte testen.
• Klinische diagnostiek: essentieel voor het diagnosticeren en beoordelen van specifieke mentale en emotionele problemen. Bijvoorbeeld de BDI, de Beck Depression Inventory (Engelse link) om depressie te meten of de Mini-Mental State Examination (MMSE) om cognitieve stoornissen te beoordelen.
• Persoonlijkheid: deze tests gebruikt men om eigenschappen, gedragspatronen, emotionele kenmerken en andere elementen te identificeren die de manier bepalen waarop iemand met de wereld omgaat. De meest prominente zijn de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) en de projectieve techniek Rorschach Test.

Hoe betrouwbaar zijn psychologische tests?

Een psychologische test is betrouwbaar als je weet in hoeverre je op de resultaten kunt vertrouwen; hiervoor zijn er technieken die streven naar een reproduceerbare en stabiele schaal.

Dit resulteert in consistente antwoorden telkens als de test wordt afgenomen, op verschillende tijdstippen of bij verschillende groepen mensen. Enkele technieken die psychometristen gebruiken zijn de volgende:

• Halve verdeling: de test wordt in twee delen verdeeld en de resultaten die in beide helften worden verkregen, worden gecorreleerd.
• Parallelle vormen: twee gelijkwaardige versies van een test (de originele en de gemaakte) worden afgenomen bij dezelfde personen en vervolgens worden de resultaten vergeleken.
• Test-hertest: dezelfde test wordt op twee verschillende tijdstippen afgenomen bij een groep mensen en vervolgens worden de resultaten vergeleken om te zien hoe stabiel de antwoorden in de loop van de tijd zijn.

Verschillen tussen psychometrische en projectieve technieken

Zoals aangegeven in een artikel (Engelse link) gepubliceerd in Psic othema moet er een reeks stappen met psychometrische principes worden uitgevoerd bij het maken van een betrouwbare test. Op deze manier is het mogelijk om een psychologische test te ontwerpen die voldoet aan wetenschappelijke normen van nauwkeurigheid en kwaliteit.

Het is dus essentieel om psychometrische technieken te onderscheiden van projectieve technieken. In de psychometrie is het doel om tests te maken die valide, betrouwbaar en objectief zijn; dat wil zeggen dat ze meten wat ze moeten meten, consistente resultaten opleveren en dat de interpretatie niet afhankelijk is van de beoordelaar.

Vergeleken met deze rigoureuze aanpak worden projectieve tests door sommige beoefenaars als minder betrouwbaar beschouwd, omdat de interpretatie vatbaarder is voor het subjectieve oog van de beoordelaar.

De Rorschach Test, de Menselijke Figuurtekening en de Huis-Boom-Persoon Test (HTP) zijn voorbeelden van projectieve technieken. Ze hebben betrekking op dubbelzinnige figuren of creatieve taken zoals tekenen. Deze tests maken deel uit van de psychoanalytische stroming, die de geest en emoties probeert te begrijpen door middel van creatievere uitdrukkingsvormen.

Andere aspecten die psychologische tests betrouwbaar maken

Nu we onderscheid hebben gemaakt tussen de soorten technieken, is het de moeite waard om de volgende aanvullende aspecten te overwegen om te herkennen wanneer tests betrouwbaar zijn en wanneer je ze in twijfel moet trekken.

Kwaliteit of professionele goedkeuring

Sommige tests zijn ontworpen en ontwikkeld met een zorgvuldige en verantwoorde aanpak, waardoor ze een belangrijke erkenning hebben gekregen in het veld van de psychologie. Professionele goedkeuring geeft vaak aan dat de test een proces van validatie en aanpassing heeft doorlopen om nauwkeurig te meten wat hij zegt te meten.

Niet alle psychologische testen hebben echter hetzelfde kwaliteitsniveau. Als ze niet kunnen voldoen aan de juiste normen van constructie, tast dit hun betrouwbaarheid en bruikbaarheid aan.

Toedieningsmethode

Een psychologische test van goede kwaliteit die slecht wordt afgenomen, is onbetrouwbaar. De beoordelaar moet de taken, opdrachten of vragen presenteren volgens de specifieke aanwijzingen van de test. De omgeving waarin de test plaatsvindt moet ook geschikt zijn.

Hoe het wordt begrepen

De interpretatie van de resultaten is ook een kritieke stap. Om geldige conclusies te kunnen trekken, is het essentieel dat de beoordelaar een grondig begrip heeft van de theorie die aan de test ten grondslag ligt en dat hij/zij zich baseert op nauwkeurige en ethische richtlijnen voor de interpretatie. Dit betekent dat je vastgestelde criteria moet volgen en subjectieve analyse moet vermijden.

Hoe interpreteer je psychologische tests?

Effectieve interpretatie gaat verder dan het analyseren van getallen en kwantitatieve gegevens. Om ervoor te zorgen dat psychologische tests betrouwbaar zijn, zijn verantwoording en een holistische kijk essentieel.

In de klinische setting bijvoorbeeld, vertrouwt een competente professional niet alleen op de resultaten van een enkele vragenlijst of psychologische test. In plaats daarvan gebruikt hij of zij een volledige reeks tests en methoden, waaronder directe observatie. Dit om een volledig en nauwkeurig inzicht te krijgen in het individu.

Ook op de werkplek maakt de combinatie van verschillende tests in wervingsprocessen de interpretatie nauwkeuriger en waardevoller. Hier ligt de verantwoordelijkheid van de beoordelaar in het integreren van de informatie op een samenhangende manier, rekening houdend met verschillende factoren zoals vaardigheden, bekwaamheden en persoonlijkheidskenmerken.

Online persoonlijkheid zelftests

Online tests zijn een heel ander hoofdstuk. Het internet is verzadigd met zelf in te vullen persoonlijkheidstests die fascinerende informatie over jou beloven te onthullen. “Kom erachter of je introvert bent” of “Welk type gehechtheid heb je? Ontdek het met deze vragen” zijn maar een paar voorbeelden.

Deze tests doen uit pure nieuwsgierigheid is prima. Je moet je er wel van bewust zijn dat de resultaten indicatief zijn en niet bepalend. Uiteindelijk zijn ze een waardevol hulpmiddel voor zelfkennis, dat reflectie en introspectie vergemakkelijkt.

Tests die je op internet vindt kunnen interessante inzichten bieden, maar je moet ze niet beschouwen als een definitief oordeel over je persoonlijkheid of psychologische eigenschappen.

Het belang van verantwoordelijk en voorzichtig gebruik

Zorg ervoor dat ze betrouwbaar zijn, of je nu een gediplomeerd psycholoog bent of zelf tests uitvoert om aspecten van je persoonlijkheid te onderzoeken. Gebruik ze op een verantwoorde manier en vermijd het trekken van zinvolle conclusies uit inconsistente resultaten.

Er is niets mis met online tests als leidraad. Onthoud echter dat deze vragenlijsten niet altijd betrouwbaar zijn en niet de administratie en interpretatie van een specialist kunnen vervangen.