Congruentie met jezelf is het beste teken van eerlijkheid

Congruentie is niet zo'n bekende term, maar wat het inhoud is wel heel bekend. Sommige mensen hebben een hekel aan incongruente mensen, omdat zij last hebben van het feit dat iemand een ander beeld schept.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Alicia Garrido Martín.

Laatste update: 28 februari, 2024

Je hebt vast wel vaak gehoord over congruentie en wat het betekent iemand te zijn die congruent is. Of misschien heb je wel eens de typische opmerking gehoord: “Hij is ongerijmd! Hij doet het ene en zegt het andere, niemand begrijpt hem!”

Nou… het lijkt erop dat congruent zijn verbonden is met een zekere transparantie, zowel intern (van een persoon met zichzelf) als extern (waarin wat je reflecteert is wat je IS). Je laat niets anders zien dan je waarheid, zonder camouflage of maskers.

Aan de andere kant zijn mensen die incongruent handelen degenen die zowel zichzelf als anderen bepaalde hoofdpijn bezorgen. Ze wijken af van wat ze ZIJN. Ze gedragen zich op een andere manier dan hoe ze zich voelen of denken.

Congruentie is de overeenkomst tussen wat men voelt en uitdrukt

Daarom kunnen we congruentie definiëren als het evenwicht dat bestaat tussen iemands meest diepgewortelde toestand (wat men in zijn ‘buikgevoel’ voelt) en de externalisering die men ervan maakt in zijn gedrag, zowel verbaal als non-verbaal. Dat wil zeggen: als je congruent bent, is er geen gebrek aan harmonie tussen wat je voelt en wat je uitdrukt.

Als ik mij bijvoorbeeld verraden voel door mijn vriend, zal ik dat niet camoufleren of doen alsof er niets is gebeurd. Ik zal nadenken over hoe ik me voel, aangezien ik veel pijn heb geleden en ik zou graag willen dat ze kon zien hoe hij mij liet voelen. Ik zal consistent zijn met mijn pijn en mijn gevoelens.

Congruente mensen wekken vertrouwen op tegenover anderen

Congruente mensen wekken meestal vertrouwen bij anderen. Dit omdat ze geen ander gezicht laten zien dan wat ze voelen. Ook doen ze geen moeite doen om hun innerlijke toestand voor te doen of te verbergen. Ze weten hoe ze moeten luisteren naar wat ze van binnen voelen en kunnen dit accepteren, zonder zichzelf of anderen te misleiden.

Ze laten zichzelf zien zoals ze zijn, zonder andere nuances te geven dan hoe ze zich voelen. Het zijn moedige mensen, omdat we in een samenleving leven waarin ons niet precies is geleerd om te laten zien wat we voelen.

In plaats daarvan zijn we sinds onze kindertijd bij veel gelegenheden aangemoedigd om onze ware emoties te verbergen, te maskeren of zelfs te verbergen met anderen die in deze samenleving beter worden getolereerd.

Soms verbergen we verdriet met buitensporige vreugde… of gebruiken we verdriet om te krijgen waar we naar verlangen en dat is ons niet gegeven. Je kent vast wel iemand die heel gelukkig was kort nadat hij een verlies had geleden (bijvoorbeeld een liefdesverlies). Ze staat zichzelf niet toe het verlies te lijden omdat ‘ze sterk moet zijn’ en omdat ‘geen enkele man haar tranen verdient’.

En als hij moet huilen, zal hij lachen. En elke keer zul je meer gewicht op je ware emotie leggen. Het afdekken totdat er geen stukjes meer over zijn. Op deze manier wordt je uiteindelijk een expert in het doen alsof, en onervaren in het laten zijn en voelen zoals je bent.

Congruentie gaat over de overeenkomst tussen gedachten en handelingen

We hebben het ook over congruentie als we het hebben over de harmonie die bestaat tussen ons handelen of gedrag en onze manier van denken. Vaak hebben we waarschijnlijk ontdekt dat we handelen op een manier die in tegenspraak is met onze gedachten en waarden. Dit veroorzaakt een mengeling van vreemdheid en schaamte in ons.

Als ik opschep over hoe tolerant en geduldig ik ben tegenover anderen, maar ik dan, bij de eerste gelegenheid, niet in staat ben een ander standpunt in te nemen dan het mijne. Als ik boos en boos word… zal ik dit idee van mezelf waarschijnlijk moeten heroverwegen.

Omdat het geloven dat je de ene kant opgaat, maar dan feitelijk op een manier handelt die in strijd is met wat je gelooft, een onaangenaam gevoel teweegbrengt. Daarom neigt deze inconsistentie te worden geëlimineerd: ten gunste van de ene of de andere kant.

Het probleem van incongruent zijn ligt vooral in het wantrouwen dat we uiteindelijk in andere mensen opwekken. Het is moeilijk om iemand te vertrouwen die zich anders gedraagt dan hij denkt. Bovendien is het moeilijk om iemand te vertrouwen die het tegenovergestelde doet van hoe hij zich werkelijk voelt.

Intuïtie laat ons zien wie consistent met ons is en wie niet

Er zijn zeer intuïtieve mensen die deze dissonanten kunnen waarnemen en tegelijkertijd kunnen waarnemen wanneer iemand congruent is. En dit is iets dat dankbaarheid waard is, omdat het gemakkelijker en minder roekeloos is om jezelf te zijn in het gezelschap van mensen die zichzelf zijn – zonder enig masker – dan om in het gezelschap te zijn van mensen die het gevoel geven in een maskerade.

Ondanks dit alles is het heel belangrijk om onszelf te blijven kennen, zonder angst of aarzeling te observeren wat er in ons is. Als we accepteren wat we zijn, hoeven we het niet te verbergen of te ontkennen. Hij vindt het leven met een masker op uitputtend en schept geen authentieke relatie met de ander.

Het zoeken naar evenwicht tussen wat je voelt, denkt en doet is een hele prestatie die onze relaties waarachtiger en authentieker zal maken. Om te beginnen met de relatie die we met onszelf hebben, aangezien we onze enige levensgezellen zijn vanaf het moment dat we geboren worden tot we sterven, of we dat nu willen of niet.