Het Radex-model van intelligentie

Door de geschiedenis heen is intelligentie op verschillende manieren gedefinieerd. Vandaag gaan we zo'n methode verkennen: het Radex-model.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 03 augustus, 2023

Intelligentie is een goed bestudeerd concept. Professionals in de psychologie hebben jarenlang theorieën en systemen ontwikkeld, zoals het Radex-model, om intelligentie te definiëren en te evalueren. Met de geboorte van de psychologie in de 19e eeuw werd het concept intelligentie een doel van onderzoek.

Er zijn drie gespecialiseerde gebieden binnen de psychologie die intelligentie onderzoeken. Ten eerste is er de differentiële psychologie. Deze onderzoekt elementen die, hoewel ze gemeenschappelijk zijn voor ons allemaal, ons verschillend maken (zoals persoonlijkheid).

Ten tweede is er de ontwikkelingspsychologie. Deze bestudeert individuen gedurende hun hele levenscyclus. Ten derde is er de cognitieve psychologie. Deze bestudeert mentale processen, meer in het bijzonder uitvoerende functies (Spaanse link).

Intelligentie

Intelligentie wordt over het algemeen op twee manieren gedefinieerd. Aan de ene kant is het het vermogen van een mens. Aan de andere kant neemt het de vorm aan van gedrag in reactie op de context. In feite verschilt de definitie van intelligentie afhankelijk van de onderzoeker die het bestudeert. Hier zijn enkele van de meest bekende definities.

• Burt beweerde dat het een algemene vaardigheid is. Het is gestructureerd in een hiërarchie, van de hogere en meer algemene niveaus (zoals de g-factor) tot de meer puur gevoelige niveaus, zoals perceptie (zintuiglijke en motorische basisvaardigheden).
• Gardner stelt voor dat er acht soorten intelligentie zijn. In feite zou je ze als talenten kunnen beschouwen. Het zijn verbaal-linguïstisch, logisch-mathematisch, visueel-ruimtelijk, muzikaal-ritmisch, lichamelijk-kinesthetisch, interpersoonlijk, intrapersoonlijk en naturalistisch.
• Sternberg spreekt van een praktische vorm van intelligentie. Het verwijst naar ons vermogen om ons aan te passen aan een veranderende omgeving om te overleven. Intelligentie wordt gezien als gelijkwaardig aan adaptief gedrag. Dit hangt af van zowel de persoon als de context.
• Eysenck geloofde dat intelligentie biologisch is. Deze theorie suggereert dat onze hersenen de maximale hoeveelheid informatie verwerken en doorgeven, met zo min mogelijk fouten. In feite beschouwde Eysenck intelligentie als een kwestie van neurale efficiëntie.

Wetenschappelijk onderzoek naar intelligentie suggereert dat, hoewel de percentages gedurende het leven variëren, we ongeveer 40/70 procent van de intelligentie van onze ouders erven.

Maar hoe zit het met het resterende percentage? Experts beweren dat 30/60 procent van de intelligentie die niet door erfelijkheid wordt verklaard, gebaseerd is op de omgeving, onze vitale ervaringen en de uitdagingen die het leven ons brengt. Nu we de verschillende definities van intelligentie begrijpen, gaan we het Radex-model onderzoeken.

Het Radex-model: innovatie in intelligentie

Het Radex-model werd gecreëerd door Louis Guttman. Hij was een socioloog en professor in psychologisch onderzoek die doceerde aan de Universiteit van Jeruzalem. Hij definieerde intelligentie als gedrag. Meer specifiek, een gedrag dat op verschillende gebieden en domeinen kan worden waargenomen, afhankelijk van de capaciteiten die daarvoor nodig zijn.

Het Radex-model ontstond in de jaren zestig, dankzij innovatie in de statistische technieken van factoranalyse. Guttman beweerde dat intelligentie kan worden weergegeven in de vorm van cirkels of concentrische ringen.

Dit model stelt een hiërarchie vast in de vorm van concentrische cirkels. Er zijn drie hoofddomeinen: ruimtelijk-visuele vaardigheden, verbaal vermogen en kwantitatief-numeriek vermogen. Het midden van de cirkel vertegenwoordigt de g-factor van intelligentie en het hoogste punt.

De simplex cirkel

Intelligentie wordt beschreven op basis van hoe het wordt gemeten. Als we ons vermogen willen meten om een puzzel op te lossen, een reeks letters af te maken of een rekensom te maken, dan zal ons intelligentieniveau afhangen van hoe snel en hoe goed we dit doen.

In de simplex cirkel zijn de tests georganiseerd volgens de mate van complexiteit. Tot de verschillende taken die de simplexcirkeltests evalueren behoren rekenproblemen (numerieke intelligentie), constructies via kubussen (visueel-ruimtelijke intelligentie) en woordenschattaken (verbale intelligentie).

De circumplexcirkel

Deze cirkel vertegenwoordigt de volgende ring. De testen die erin staan zijn geordend op basis van hoe gelijksoortig hun inhoud is. Hier vinden we operaties met getallen en doolhoftaken (kwantitatieve intelligentie), het in elkaar zetten van voorwerpen of het afmaken van figuren (visueel-ruimtelijke intelligentie), en begrips- en gelijksoortigheidstests (verbale intelligentie).

De Radex of intelligente ruimte

Guttman noemde de combinatie van simplex en circumplex cirkels of ringen een Radex. Het Radex-model verwijst naar de ‘radiale expansie van complexiteit’.

We kunnen het op deze manier uitleggen. Elke omtrek heeft een straal. Afhankelijk van hoe dicht of ver de vaardigheden die de taken vereisen zich bevinden ten opzichte van het middelpunt van de cirkel (de g-factor), zullen ze dus meer of minder complex zijn.

Een individu is dus meer of minder intelligent, afhankelijk van de positie die hij inneemt in de straal van de omtrek na het uitvoeren van de relevante tests.