Bevroren of uitgesteld verdriet: pijn die chronisch wordt

De acceptatie van een verlies is nooit makkelijk. Het kan zelfs zo moeilijk zijn dat sommige mensen het lijden gewoon niet aankunnen. Sommigen zetten het opzij en weigeren de nieuwe afwezigheid in hun leven te accepteren. Uitgesteld verdriet kan tientallen jaren duren en kan een realiteit worden waar pijn stil en chronisch wordt.
Bevroren of uitgesteld verdriet: pijn die chronisch wordt
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Bevroren of uitgesteld verdriet is wanneer iemand een verlies niet heeft overwonnen. Het is rouw die chronisch wordt, die je permanent met je meesleept.

Dit lijden manifesteert zich op verschillende manieren. Het kan zich onder andere uiten in:

  • Angst
  • Stress
  • Vermoeidheid
  • Apathie
  • Voortdurende prikkelbaarheid

Hoe verrassend het ook lijkt, dit is een veelvoorkomende klinische realiteit. Veel mensen weten niet wat ze met deze pijnlijke gevoelens moeten doen. Dit soort lijden kan iemand verlammen en zich zo leeg laten voelen dat het moeilijk is om hun leven te leiden. Andere mensen storten zich nog meer op hun dagelijkse routines.

Ze begraven zichzelf in werk of andere verplichtingen, in een poging zichzelf ervan te overtuigen dat ze vooruit blijven gaan. Ze vertellen zichzelf dat er niets aan de hand is. Dat ze hun pijn kunnen verbergen, zoals iemand een persoonlijk voorwerp in een kluisje bewaart.

Beide gevallen leiden tot een soort lijden met dezelfde algemene anatomie. Dit is pathologisch leed, dat niet wordt afgesloten en waarbij het verlies niet wordt geaccepteerd. Als er echter iets is dat je moet begrijpen, is het dat pijn geen houdbaarheidsdatum heeft.

Het kan tientallen jaren duren en zelfs doorsijpelen in elke gedachte die je hebt en alles wat je doet. Uitgesteld verdriet kan zich verbergen achter een verscheidenheid aan ziekten. Uiteindelijk kan het zelfs je kansen om ooit weer gelukkig te zijn tot een minimum verkleinen.

Huilen is het verminderen van de diepte van het verdriet.”

-William Shakespeare-

Een ijsbubbel op een tak

Wat is bevroren of uitgesteld verdriet?

Pijn kan bevriezen of zelfs vast blijven zitten, als een zaadje in een druppel amber. Dit is wat er gebeurt als je de confrontatie met een pijnlijke realiteit niet aangaat. Het kan ontstaan als je tegen jezelf zegt dat het beter is om je verdriet maar opzij te zetten, zodat je verder kunt met je leven. Dit zal je helpen om niet meer te denken aan de persoon die je hebt verloren.

Als er iets is dat rouwdeskundigen goed weten, is het dat iedereen rouw op zijn eigen manier ervaart. Mensen zien rouw over het algemeen als iets dat gelijk is aan droefheid. Bovendien zeggen veel deskundigen dat het gemiddeld tussen een jaar en anderhalf jaar duurt om een periode van rouw te overwinnen en af te sluiten.

Deze ideeën zijn echter niet helemaal juist. Om te beginnen voel je, als je iemand verliest, meer dan alleen maar droefheid. Er is boosheid, verwarring en zelfs angst.

Dus de ervaring van verdriet is direct gerelateerd aan de persoonlijkheid van de persoon die het ervaart. De middelen die een persoon kan hebben en de sociale en persoonlijke steun die hij of zij kan verzamelen, spelen ook een rol.

Een studie die Dr. Katherine Shear van Columbia University in New York uitvoerde, stelt dat het erg moeilijk is om te voorspellen hoe een specifiek persoon zal omgaan met het verlies van een geliefde.

Bovendien wordt geschat dat ongeveer 5% van de bevolking op een bepaald moment zal komen te lijden aan bevroren of uitgesteld verdriet. Hieronder laten we de kenmerken van dit proces zien.

Symptomen van bevroren of uitgesteld verdriet

Bevroren of uitgesteld verdriet  is een soort van verdedigingsmechanisme. De getroffen persoon weigert de realiteit van wat er is gebeurd te accepteren.

Ze kunnen het niet onder ogen zien en voelen zich niet in staat om met zo’n overweldigend lijden om te gaan. Zo komen de hersenen tot de keuze om het lijden simpelweg te ontkennen of te “bevriezen”, en het aan de kant te zetten voor later.

Hoewel het lijkt alsof het een oplossing is, kan al die psychologische belasting en emotionele insluiting leiden tot de volgende gevolgen:

  • Iemand kan komen te lijden aan angst- en stressstoornissen.
  • De persoon wordt overgevoelig. Ze overdrijven het belang van onverwachte of toevallige gebeurtenissen in hun leven.
  • Dit soort verdriet kan veranderen in eet- of verslavingsstoornissen.
  • Er is ook een duidelijke weigering om te praten over het verlies of om het verlies van die belangrijke persoon in woorden uit te drukken.
  • Er kunnen zich psychosomatische symptomen manifesteren, zoals spijsverteringsproblemen, allergieën, migraine, spierpijn, huidproblemen en haaruitval.
  • Het kan zijn dat je er niet in slaagt om een duidelijke visie of plan voor je toekomst te ontwikkelen.
  • Mensen die getroffen zijn door uitgesteld verdriet stoppen met het maken van levensplannen of het stellen van doelen voor zichzelf.
  • Er kunnen ook sociale problemen ontstaan. Iemand kan bijvoorbeeld het gevoel van vreugde verliezen, van geduld, van een verlangen om je leven te delen met anderen. Het komt vaak voor dat mensen niet meer genieten van de dingen waar ze vroeger van hielden. Ze stoppen soms zelfs met het zoeken van contact met anderen. Als je je innerlijke lijden niet accepteert, is het ook moeilijk om empathische gevoelens voor anderen te hebben.

Hoe kun je bevroren of uitgesteld verdriet behandelen?

De emotionele last die mensen die lijden aan bevroren verdriet in zich dragen, zal vroeg of laat toch naar buiten komen. Soms is één plotselinge trigger genoeg om een heleboel negatieve emoties op te roepen.

Deze kunnen je over de rand duwen. Zo kan de dood van een huisdier, getuige zijn van iemands ziekte of zelfs maar een kleine tegenslag een hele lawine aan emoties ontketenen waarvan je misschien niet weet hoe je er mee om moet gaan.

In het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, vijfde editie (DSM-5), staat geen vermelding voor “uitgesteld verdriet.” Toch bevat het wel diagnostische criteria voor “aanhoudende complexe rouwstoornissen.”

Omdat deskundigen nu op de hoogte zijn van het bestaan van pathologisch verdriet, hebben ze de afgelopen jaren nieuwe therapieën ontwikkeld om er mee om te gaan. Sommige daarvan hebben bewezen zeer effectief te zijn.

Een voorbeeld van zulke therapieën is die van Dr. Julie Wetherell van de Universiteit van Californië, San Diego, beschreven in een studie uit 2012. Deze studie kijkt naar een therapie die cognitieve gedragstherapie, interpersoonlijke psychotherapie en langdurige exposurebehandelingen combineert.

Het doel van deze therapie is om de patiënt te helpen met het accepteren van het verlies en te werken aan hun emoties. Er wordt speciaal aandacht besteed aan één emotie die in veel gevallen in het bijzonder naar voren komt: schuldgevoelens.

Een vrouw bij een therapeut

Het onder ogen zien van het verlies

Tot slot kunnen we zeggen dat geconfronteerd worden met een verlies iets is waar niemand van ons op voorbereid is. Rouw is geen algemeen, en ook geen normatief proces. In plaats daarvan is het dynamisch, hard, ingewikkeld en kan het zelfs leiden tot psychologische stoornissen.

De wil hebben om om hulp te vragen (en je door anderen te laten helpen) zal je in staat stellen om op een gezondere en meer succesvolle manier met deze realiteit om te gaan.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.



Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.