Collateral Beauty: de confrontatie met het verlies van een geliefde
Collateral Beauty is een film die uitkwam in 2016 en werd geregisseerd door David Frankel. Men had hoge verwachtingen van de film en deze had een verbazingwekkende cast. Slechts een paar van de opvallende acteurs zijn Edward Norton, Kate Winslet, Helen Mirren, Will Smith en Keira Knightley. Maar zelfs met al die anticipatie en de verbazingwekkende kwaliteit van de acteurs, waren de meeste recensies negatief.
Vanuit een kritisch oogpunt, verliest de film zich echt in het melodrama. Het gaat voor gemakkelijke tranen en er worden zoveel mogelijk emotionele gesprekken ingepropt. Maar dat is allemaal oppervlakkig.
Collateral Beauty heeft een heel interessant thema, maar het komt terecht in een uiterst geforceerd soort sentimentalisme. Het is gewoon niet geloofwaardig, het is te Hollywood. Ook de New Yorkse kerstomgeving helpt niet veel. Het zorgt ervoor dat het meer lijkt op een kerstfilm om met het gezin naar te kijken.
Het idee is echter interessant en de invloed komt duidelijk van A Christmas Carol, van Dickens. Het gaat om een succesvolle man die zwaar depressief wordt na de dood van zijn zesjarige dochter.
Zijn collega’s en vrienden proberen hem te helpen door drie acteurs in te huren om zijn leven binnen te komen. Ze worden verondersteld om drie specifieke, abstracte concepten te spelen: Liefde, dood en tijd. Dit deel van de film is bedoeld als een allegorie voor het leven. Het is alsof ze ons de angsten laten zien waarmee we te maken hebben bij depressie.
Laten we de zoetheid van de film, het voorspelbare plot, en hoe duidelijk onnatuurlijk het allemaal is even opzij zetten. Zonder dat alles is Collateral Beauty in feite een fabel over een zeer trieste situatie.
Dus in dit artikel gaan we ons niet richten op de kritische kant van de film. In plaats daarvan gaan we kijken naar de boodschap van de film en de psychologische lessen die je eruit kunt halen.
Verlies in Collateral Beauty
De film begint met een motiverende speech van Howard Inlet, het personage van Will Smiths. Hij is een van de meest succesvolle mannen in de reclamewereld. Tijdens zijn toespraak vertelt hij hoe er drie dingen zijn die alle mensen met elkaar verbinden: liefde, tijd en dood. Op een gegeven moment zegt hij: “We verlangen naar liefde, we wensen dat we meer tijd hadden, en we vrezen de dood.”
Even later verhuizen we naar een heel ander moment, dat waar Howard zijn zesjarige dochter heeft verloren, samen met zijn passie voor zijn werk, zijn vrienden en het leven. Hij praat niet meer, toont geen interesse meer in dingen en kan maar met moeite zijn tranen bedwingen.
Maar haar dood zorgt er niet alleen voor dat hij in een depressie belandt die hem ervan weerhoudt zijn leven te leiden. Hij en zijn vrouw gaan ook scheiden, wat heel gebruikelijk is in situaties zoals deze. Er zijn meestal een heleboel dingen die een rol spelen. Zo kan de ene partner bijvoorbeeld beter met de situatie omgaan dan de andere, of zij beschuldigen elkaar. Een van hen zal er misschien nooit overheen komen.
Het rouwproces
Het rouwproces is zeer moeilijk voor iedereen die het moet doorstaan. Dat geldt des te meer als er sprake is van het verlies van een kind. Voor sommige mensen wordt het verdriet na verloop van tijd van nature minder. Ze doorlopen de verschillende fasen tot ze de situatie uiteindelijk accepteren.
Maar er zijn andere mensen die helemaal vast komen te zitten. Niet in staat zijn om verder te gaan met leven kan eindigen in een stoornis. In het geval van Howard kunnen we zien dat hij een extreme depressie doormaakt, en in een staat van ontkenning leeft waarin hij er niet over kan praten of niet in contact kan komen met andere mensen.
Zijn vrienden en collega’s maken zich zorgen over zijn emotionele toestand. Het is moeilijk om naar iemand te kijken van wie je houdt, iemand die altijd zo vol leven is geweest, die plotseling zinkt en niet in staat is om verder te gaan met zijn leven. Daarom besluiten ze hem te helpen.
Natuurlijk doen ze dat ook vanwege zijn werk, wat hen direct aangaat. Dus huren ze een detective die erachter komt dat Howard brieven schrijft naar Liefde, Dood en Tijd. Dat zijn de concepten waarover hij aan het begin van de film zo positief sprak.
Ze besluiten om drie acteurs in te huren om de belichaming van deze drie concepten te spelen. Zo kunnen ze aantonen dat zijn geestelijke gezondheid voor hem niet goed genoeg is om te werken. Tegelijkertijd zou het hem ook moeten helpen om de situatie op te merken waarin hij zich heeft laten wegzakken.
De kerstsfeer in de film is ook belangrijk. Het is de tijd van het jaar waarin de emoties van mensen op scherp staan. Het is een tijd om terug te kijken, een tijd voor geesten uit het verleden (zoals in Dickens’ verhaal), en een tijd om de mensen te herdenken die niet meer bij ons zijn.
Allegorieën en de betekenis van dood
De vrienden van Howard hebben ook hun eigen persoonlijke problemen. Ze kijken allemaal toe hoe hij hun baan in gevaar brengt, het enige dat ze nog hebben. Whit is net gescheiden en zijn dochter haat hem: hij heeft ook iets belangrijks verloren in zijn leven.
Claire heeft haar leven gewijd aan het werk. Ze heeft nooit een gezin gesticht en ze maakt zich zorgen over het ouder worden, het is te laat. Simon komt erachter dat hij terminaal ziek is. Maar hij is net vader geworden en wil zijn familie niet vertellen wat er aan de hand is.
De acteurs die de allegorische personages spelen (liefde, dood en tijd) creëren een diepe verbinding met deze andere personages. De dood verbindt zich met Simon en helpt hem zijn lot te aanvaarden. De liefde sluit aan bij Whit, die weer probeert dingen te herstellen met zijn dochter. Tot slot verbindt de tijd zich met Claire.
De drie verschillende verhalen weven zich door Howards plot en zijn weg naar acceptatie. Hij gaat naar groepstherapie met andere mensen die zich in dezelfde situatie als hij bevinden.
De dood is het lot dat ons allemaal te wachten staat. Het maakt niet uit wie je in het leven bent of hoeveel geld je hebt. Uiteindelijk zullen we allemaal sterven. Er is een schilderij dat dit idee goed laat zien, genaamd Finis gloriae mundi, door Juan de Valdés Leal.
De Spaanse schilder toont een groep lichamen die vergaan, waarbij de luxueuze doodskist van de bisschop in schril contrast staat met de uiterst kale doodskisten achterin. Bovenaan het schilderij houdt een hemelse hand een weegschaal vast, die verwijst naar het goddelijk oordeel.
De boodschap van Collateral Beauty
Collateral Beauty toont ons een absoluut succesvolle man die te maken heeft met de dood van zijn dochter. In die zin laat de film ons vanaf het begin zien dat de dood universeel is.
Een niet zo leuk feit: Will Smith kwam er tijdens het filmen achter dat zijn eigen vader niet lang meer te leven had. Het is weer een voorbeeld van hoe de dood onverwacht kan opduiken voor iedereen, op elk moment.
Het is onmogelijk voor de hoofdpersoon in Collateral Beauty om te begrijpen hoe zijn dochter eerder dan hem zou kunnen sterven, voordat ze zelfs maar in staat was geweest om haar leven te leiden. Maar de film laat ons ook zien dat, ook al kunnen we het meten, tijd slechts een waarneming is. We hebben de absolute vrijheid om het te gebruiken zoals we het willen.
Dan is er de liefde, die de energie is in alles om ons heen, zelfs verdriet. Dat is de bijkomstige schoonheid (collateral beauty) die de film wil dat je ziet en begrijpt.
“De dood van een kind is de belangrijkste reden om aan het bestaan van God te twijfelen.”
-Fjodor Dostojevski-