Onze essentie maakt ons tot wie we zijn
We leven in een veranderende wereld waarin we elke dag voor nieuwe uitdagingen komen te staan. Hoewel routine ons kan doen geloven dat elke dag hetzelfde is, zijn ze in werkelijkheid anders. Inderdaad, de werkelijkheid muteert, en wij ook. Waarom hebben we dan minder een gevoel van verandering dan in werkelijkheid bestaat?
Het is deze perceptie van onveranderlijkheid en bestendigheid die grotendeels het gevoel van duurzaamheid in ons opwekt. Maar wat is deze essentie precies? Worden we ermee geboren of bouwen we het op? Als we ermee geboren worden, zijn we dan vastbesloten te zijn zoals we zijn? Of, als het een constructie is, hoe bouwen we die dan op?
Essentie
De essentie van een individu wordt opgevat als het geheel van kwaliteiten, eigenschappen of kenmerken dat hem maakt tot wie hij is. De essentie van een persoon is min of meer onveranderlijk, want als die zou variëren, zou hij niet meer dezelfde zijn als waarvoor hij erkend wordt.
We kunnen dit begrip gelijkstellen aan dat van identiteit, dat begrepen wordt als een geheel van overtuigingen, gedragspatronen en gevoelswijzen die ons maken tot wie we zijn en ons onderscheiden van andere mensen. Deze identiteit (Spaanse link) wordt als een constructie die ons een gevoel van duurzaamheid en eigenheid geeft.
Maar wat houdt dit gevoel van duurzaamheid in stand? Is het onze fysieke samenstelling of onze psychologische eigenschappen? Laten we eens kijken. We zijn uitgegaan van de veronderstelling dat de essentie constant is in het individu. Maar is onze morfologie onveranderlijk?
De empirische ervaring zegt van niet. In de loop der tijd verandert en veroudert ons lichaam. Daarom komt dit gevoel van bestendigheid niet voort uit onze biologie.
Zijn de kenmerken van onze psychologische eigenschappen dan de basis voor dit gevoel van bestendigheid? Nee, want onze gedachten, gevoelens en manieren om de wereld te ervaren variëren van het ene moment op het andere.
We veranderen voortdurend
We zijn op vijfjarige leeftijd niet hetzelfde als op twintigjarige leeftijd op welk niveau dan ook. De cognitieve en affectieve ontwikkeling schommelt van de ene levensfase naar de andere. Als gevolg daarvan zijn we psychologisch niet hetzelfde. Er zijn altijd variaties, zij het kleine. Daarom komt onze perceptie van duurzaamheid niet voort uit de directe ervaring van onze psychologische eigenschappen.
Dus, als alles verandert, waar komt dan ons gevoel van duurzaamheid vandaan? Het komt voort uit de overtuiging dat we niet veranderen en uit de bevestigingsbias die ons ertoe brengt te zoeken naar informatie die deze opvatting bevestigt. Het is een overtuiging die onveranderd lijkt te blijven, niet omdat het in wezen zo is, maar omdat we ons verzetten tegen verandering. We verzetten ons ook tegen verandering zelf.
Als alles verandert maar het individu niet, is dat meestal omdat het zich daartegen verzet. Dit zou niet verrassend moeten zijn. Sterker nog, we doen het allemaal. Dat komt omdat het idee van onveranderlijkheid dat we geassocieerd hebben met identiteit ons de zekerheid geeft iemand te zijn.
Immers, als we voortdurend veranderen, hoe weten we dan wie we nu zijn? Het is beter om de angst van het niet weten te vermijden en ons veilig te voelen in de wetenschap dat we echt iets zijn.
Is het geboren of gemaakt?
Komen we op de wereld met een essentie die voor de rest van ons leven bepaalt wie we zijn, of bouwen we die essentie op? Vanuit een existentiële en psychologische positie kunnen we zeggen dat alle essentie is opgebouwd uit het bestaan.
In de woorden van Jean-Paul Sartre gaat het bestaan vooraf aan de essentie. Eerst bestaan we, dan zijn we. We komen niet voorgeconfigureerd in deze wereld, we configureren onszelf erin.
We bestaan dus eerst, dat wil zeggen, we duiken op in de wereld, verschijnen en betreden het toneel in een gevestigde sociale structuur. Vervolgens definiëren we onszelf: “Ik ben dokter,” “ik ben een familieman,” “ik ben een charmant persoon.” We worden niet geboren als wie we later worden. We worden gemaakt door ons te verhouden tot de wereld en anderen.
Nu duidelijk is dat essentie wordt opgebouwd, hoe gebeurt dat dan? Om dat uit te leggen, gaan we ons richten op een biopsychosociale verklaring, waarin we begrijpen dat de opbouw van iemands essentie tot stand komt door de onderlinge afhankelijkheid of samenhang van verschillende factoren. Deze zijn biologisch, psychologisch en sociaal.
Biopsychosociale constructie van de essentie van een persoon
Onze biologie is een belangrijk onderdeel van wie we zijn. Genen spelen een belangrijke rol in onze persoonlijkheid. Een deel van onze essentie hangt dus af van de genetische erfenis van onze ouders. Deze invloed moet echter niet worden opgevat als bepalend, maar als probabilistisch. We hebben een aanleg die al dan niet geactiveerd wordt, afhankelijk van de omgeving.
De psychologische factor speelt een andere belangrijke rol bij de opbouw van onze essentie. Wat we denken, wat we geloven, en hoe we ons voelen in de wereld vormt een cognitief, gedragsmatig en affectief patroon van relateren en zijn.
Op cognitief niveau geven de verhalen (Spaanse link) die we opbouwen over wat er met ons gebeurt en over onszelf aanleiding tot een consolidatie van onze essentie. Door deze verhalen houden we een samenhangend verhaal in stand dat versterkt wie we zijn.
Deze twee factoren ontvouwen zich binnen een bepaalde context, binnen een sociale structuur waarin niet alleen sociaal-economische of politieke variabelen een rol spelen, maar ook familievariabelen.
De opvoeding die onze ouders of familieleden ons geven is een belangrijk element in wie we zijn en in de activering van onze genetische aanleg. De omgeving stelt een ideaal van zijn voor ons vast, versterkt het, vormt het en definieert het volgens haar eigen verwachtingen.
Essentie en verandering
Als we de essentie van een persoon of van de mens in het algemeen willen definiëren, zouden we kunnen zeggen dat het de verandering en wisselwerking is van het biologische, het sociale en het psychologische.
Hoewel we de indruk hebben dat we of niet veranderen of ons ertegen verzetten om te blijven bevestigen wat we denken te zijn, betekent dit niet dat we geen proces van voortdurende verandering doormaken.
Sommige elementen zijn stabieler dan andere in onze menselijke dimensies, zoals genetica of DNA. We moeten er echter niet van uitgaan dat we onveranderlijk zijn, want, laten we niet vergeten, er is niet één enkele factor die onze essentie maakt, die bestaat uit de onderlinge relaties tussen een aantal daarvan.
Wat is volgens jou jouw essentie? Welke biologische, psychologische en sociale variabelen hebben jou volgens jou gemaakt tot wat je bent?
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Martínez, Y. (2012) Filosofía existencial para terapeutas y uno que otro curioso. Ediciones LAG-Leticia Asencio Villanueva.
- Ojeda Pérez, R., & Lizcano Roa, J. P. (2015). Construcción de identidad desde las narraciones con una perspectiva psicohistórica. Aletheia. Revista de Desarrollo Humano, Educativo y Social Contemporáneo, 7(2), 12-29.
- Toledo Jofré, M. I. (2012). Sobre la construcción identitaria. Atenea (Concepción), (506), 43-56.