Normaliteitsbias: als je geen gevaar ziet

De normaliteitsbias werd ervaren in Pompeii. Na de uitbarsting van de Vesuvius, hebben de inwoners in feite urenlang naar het spektakel gekeken in de veronderstelling dat het hun stad niet zou bereiken. We vertellen je meer over dit fenomeen.

Een van de meestvoorkomende psychologische vervormingen is zonder twijfel de normaliteitsbias. Het verwijst naar je manier van denken als je ervan uitgaat dat de dingen die je vandaag als vanzelfsprekend beschouwt, niet zullen veranderen en dat er in het leven geen risico of gevaar is. Tenminste, als ze bestaan, denk je dat ze over het algemeen alleen anderen beïnvloeden, niet jou.

Deze manier van het onderschatten van tegenspoed of rampspoed werkt ook als een verdedigingsmechanisme. Immers, als je altijd het idee in je hoofd had dat er iets ergs ging gebeuren, zou je waarschijnlijk nooit van huis gaan.

In plaats daarvan zou je al je spaargeld uitgeven aan het bouwen van een bunker. Het is echter passend en zelfs noodzakelijk om enige ruimte te laten voor het idee dat gevaar en risico’s bestaan.

Het betekent niet dat je geobsedeerd moet raken. Het is ook niet nodig om je levensstijl volledig te beperken om risico’s te vermijden. Het leven zelf houdt immers in dat je risico’s neemt en accepteert dat er in je dagelijkse leven gevaren zijn. Dit is altijd zo geweest.

Inderdaad, op elk moment van de menselijke evolutie hebben we tegenspoed geaccepteerd en het hoofd geboden. Daarom is het dwaas om bedreigingen volledig te onderschatten.

Grote rampen zijn zeldzaam. Desalniettemin mag hun voorkomen niet worden ontkend vanwege de lage waarschijnlijkheid. Want, zoals je weet, gebeuren ze vaak onverwachts, en veranderen ze levens. Je dient hier altijd rekening mee te houden.

Normaliteitsbias

Normaliteitsbias manifesteert zich in de regel op twee manieren. De eerste is simpel: je gaat ervan uit dat tegenslag nooit op je deur zal kloppen. Dit gedrag is niet exclusief voor kinderen of adolescenten.

Eigenlijk is het typisch voor elke leeftijd. Je past het meestal toe door prioriteit te geven aan andere dingen, door je te laten meeslepen door het dagelijks leven, verplichtingen en dagelijkse druk die je dwingen om je op je eigen wereld te concentreren. Je houdt er geen moment rekening mee dat er iets negatiefs kan gebeuren. Dat komt omdat je geest zich op andere dingen concentreert.

Deze vooringenomenheid kan ook op een andere manier tot uiting komen. Het kan bedreigingen volledig minimaliseren, zelfs als ze al aanwezig zijn. In dit geval herken je al een probleem, maar handel je niet adequaat. Het is het soort gedrag dat optreedt wanneer het risico al reëel is en de catastrofe of het gevaar duidelijk is, maar je de dreiging volledig vermijdt of onderschat.

Dat je omgeving tekenen van gevaar vertoont, is niet relevant. Je geest blijft ervan uitgaan dat alles in orde zal zijn en zo niet, gelooft het dat de kans dat deze specifieke tegenspoed je zal treffen extreem klein, zelfs te verwaarlozen is.

Negatieve paniek of normaliteitsbias

Normaliteitsbias krijgt vaak andere namen, zoals negatieve paniek of het struisvogeleffect. Onderzoek (Engelse link) uitgevoerd door de Universiteit van Tel Aviv (Israël) suggereert dat ongeveer 70 procent van de mensen deze vooringenomenheid ervaart.

Wanneer je bijvoorbeeld je auto pakt, zal de kans op een ongeval niet altijd bij je opkomen. Of, wanneer je een gebouw binnengaat, is het zeldzaam dat je je voorstelt dat het zou kunnen instorten. Dit zijn volkomen normale processen waarbij de normaliteitsbias je in staat stelt je angst te minimaliseren, zodat je in staat bent om normaal te functioneren op een dagelijkse basis.

Toch ontstaat er een probleem wanneer je te midden van een natuurramp, conflict of pandemie jezelf als onkwetsbaar en niet verantwoordelijk beschouwt. In feite is de benadering “Er zal mij niets gebeuren” of “Het is allemaal een hype, dit is niet echt gevaar” zowel gevaarlijk als problematisch.

De vernietiging van Pompeii, de vulkaan waarvan niemand dacht dat hij belangrijk was

De uitbarsting van de Vesuvius en de ramp die volgde in het jaar 79 in de regio Campanië was de kroniek van een voorspelde catastrofe. Want zeventien jaar eerder had een aardbeving al een deel van Napels en Pompeii verwoest. Plinius de Jongere schreef ook in zijn kronieken dat trillingen in deze gebieden veel voorkwamen. In feite kwamen ze elke dag vaker voor.

Een opmerkelijk voorbeeld van de normaliteitsbias werd ervaren in Pompeii. Toen de Vesuvius uitbarstte, brachten Pompeiërs uren door met het kijken naar het spektakel.

Ze gingen ervan uit dat het hun mooie stad niet zou bereiken, dat het in het slechtste geval alleen de omliggende steden Herculaneum en Stabia zou treffen. Maar zoals we nu heel goed weten, begroef de ramp duizenden mensen, en alle steden in de omgeving waren verborgen onder een dichte deken van gesmolten steen en lava.

Er gebeuren rampen. Tegenslag hoort bij het leven. Toch is het lang niet altijd aanwezig, waardoor je levensstijl wordt beperkt en je het ergste vreest. Desalniettemin moet je de aanwezigheid ervan herkennen, weten hoe je verantwoord moet reageren en begrijpen dat het mogelijk is alert te blijven zonder obsessief te zijn.