Hoe weet je of je last hebt van werkstress?

Van fysieke tot psychologische symptomen, werkstress kan op verschillende manieren van invloed zijn op je gezondheid.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Cristian Muñoz Escobar.

Laatste update: 27 december, 2022

Stress heeft een lichamelijke en psychische oorsprong en kan worden veroorzaakt door lichamelijke en geestelijke stoornissen. In feite kan het zich in veel omgevingen manifesteren. In de werkomgeving is het heel gewoon, dan heet het werkstress. Dat komt door de grote variabiliteit van stressoren die druk uitoefenen op werknemers, medewerkers en allerlei soorten professionals.

Het is niet eenvoudig om het begrip stress te definiëren, vanwege de relatie met een grote verscheidenheid aan ziekten. De Wereldgezondheidsorganisatie definieert het als “ de reactie die mensen kunnen hebben wanneer ze worden geconfronteerd met eisen en druk die niet zijn afgestemd op hun kennis en vaardigheden en die hun vermogen om ermee om te gaan op de proef stellen.”

Bovendien kunnen bepaalde aandoeningen zich manifesteren of groeien zonder opgemerkt te worden. Bijvoorbeeld het burn-outsyndroom.

De definitie van stress

Volgens Dr. Luís Oblitas Guadalupe heeft stress fysiologische en biochemische benaderingen. Ze worden gegenereerd door je organische reacties op situaties die je als bedreigend ervaart.

Externe factoren worden veroorzaakt door psychosociale benaderingen. Het is echter raadzaam om deze benaderingen te begrijpen als de interactie van variabelen. Daarom moet stress worden gezien als de integratie van fysiologische, biochemische en psychosociale factoren.

Manifestaties van stress

Ongeacht de omgeving of psychologische omstandigheden manifesteert stress zich bijvoorbeeld door cognitieve effecten. Dit betekent dat de gevolgen kunnen zijn: concentratie- en geheugenstoornissen, het nemen van verkeerde beslissingen, onverwachte blokkades van gedachten, veranderingen in het besef van het verstrijken van de tijd (vergeetachtigheid en desoriëntatie), en zelfs het optreden van spierspanning en pijn.

Andere stressfactoren kunnen worden geïdentificeerd in je stemming, volgens bijvoorbeeld de volgende symptomatische manifestaties:

• Apathie.
• Spanning.
• Depressie.
• Verlaten van taken.
• Alcoholisme.
• Werkverzuim.
• Frustratie en woede.
• seksuele stoornissen
• Slaapproblemen.
• Overmatige consumptie van sigaretten.
• Drugsverslaving en ook misbruik van psychoactieve drugs.
• Verlies van eetlust of bijvoorbeeld dwangmatige honger.
• Zich onzeker en beschaamd voelen.

Werkstress: waarschuwingssignalen en oorzaken

Er is een nauwe relatie tussen stress en je werkomgeving. Op de werkvloer doet zich namelijk een grote verscheidenheid aan psychosociale effecten voor.

Werkstress is te wijten aan psychosociale factoren die de gezondheid van werknemers of medewerkers in gevaar brengen als gevolg van de eisen van het lichaam tegen externe stressoren.

De manier waarop werkstress zich manifesteert, hangt bijvoorbeeld af van hoe je mogelijke stressoren interpreteert en de context waarin ze voorkomen inschat. Verder, hoe bewust je bent van jezelf, hoe je jezelf waardeert in werksituaties en welk idee je hebt van je eigen middelen en psychologische hulpmiddelen om ze onder ogen te zien en te verwerken.

De symptomatologie van werkstress verschilt namelijk niet veel van andere soorten stress. Het doel ervan echter wel. Dat komt omdat de stress die angst veroorzaakt niet dezelfde is als de stress die een depressieve toestand stimuleert. De symptomen van werkstress, nauw verbonden met de hierboven besproken manifestaties, zijn de volgende:

• Gastritis.
• Eczeem.
• Slapeloosheid.
• Zweten
• Hartkloppingen.
• Prikkelbare darm syndroom (Engelse link).
• Rugpijn.
• Haaruitval.
• Misselijkheid en migraine.
• Spiertrillingen
• Erectieproblemen
• Menstruatiestoornissen.
• Verminderd libido.

Oorzaken

Over het algemeen wordt werkstress veroorzaakt door de volgende situaties. Om werkstress te kunnen diagnosticeren, moet je deze situaties herhaaldelijk en ook gedurende een bepaalde periode ervaren, zoals bijvoorbeeld:

• Geroddel.
• Overbelasting door het werk.
• Afwezig zijn op het werk.
• Gebrek aan motivatie.
• Seksuele intimidatie.
• Giftige werkrelaties.
• Onbetaald overwerken.
• Een plotselinge verandering van richtlijnen.
• Werken in gevaarlijke omstandigheden.
• Mislukkingen in de organisatiecultuur.
• Uitputtende en ook inflexibele schema’s.
• Mishandeling door klanten.
• Gebrek aan leiderschap en organisatorische orde.
• Eentonige en repetitieve werkschema’s.
• De niet-erkenning van je inspanningen en ook het werk dat je hebt verricht.
• Niet over de juiste tools beschikken om doelen te bereiken.
• Werken in een onstabiele baan samen met bijvoorbeeld de onzekerheid van het werkloos zijn.
• Misbruikt worden voor elke soort fout die je maakt, hoe minimaal ook.
• Overmatige werkdruk.

Interventie bij werkstress

De behandeling, ondersteund door een professional in de geestelijke gezondheidszorg, moet gebaseerd zijn op je eigen gevoelens en gedachten en ook op hoe je je werkomgeving en jezelf daarin representeert. Welke ideeën en emoties investeer je bovendien in stressvolle situaties? Onthoud dat het belangrijkste kenmerk van elke vorm van stress je reactie is op wat er gebeurt.

De sleutel tot het omgaan met werkstress ligt in emotioneel evenwicht. Psychotherapeuten zullen werken aan instrumenten om dit vermogen te bereiken, rekening houdend met onder andere de volgende punten:

• Werken aan je eigenwaarde en zelfvertrouwen.
• Analyseren van je overtuigingen, waarden en oordelen.
• Op zoek naar bijvoorbeeld sociale ondersteuningsnetwerken om je emotionele hulp te bieden.
• Werken aan je communicatie met anderen en ook met jezelf.
• Het detecteren en verwerken van irrationele ideeën die worden gevoed door stressoren.
• Het ontwikkelen van kalmte en ook voorzichtigheid om stressvolle situaties onder controle te krijgen. Of in ieder geval om bijvoorbeeld de effecten ervan te verzachten.
• Vaardigheden ontwikkelen om oplossingen te vinden voor stressvolle situaties.

Kortom, organisaties moeten geadviseerd worden om een psychologische EHBO-afdeling te hebben, gerund door Human Resources. Dit draagt bij aan de organisatiecultuur, met als doel werkstress te voorkomen, de gevolgen ervan te behandelen en campagnes te voeren om het bewustzijn te vergroten en de stressoren te bepalen en symptomen vroegtijdig te signaleren.