Hoe ouders de eigenwaarde van kinderen beschadigen

Om het gevoel van eigenwaarde van een kind te vergroten, is het niet genoeg om simpelweg te zeggen "Je bent de beste ter wereld." Er zijn diepere strategieën nodig, strategieën die kinderen in staat stellen een gezond en positief beeld van zichzelf te ontwikkelen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 18 augustus, 2023

Als ouders willen we natuurlijk graag alles weten over hoe we onze kinderen moeten opvoeden en hoe we het zelfvertrouwen van kinderen kunnen bevorderen.

Het zou inderdaad geweldig zijn als elk kind ter wereld kwam met een handleiding die ons vertelde hoe we ze moesten behandelen, hoe we op hun behoeften moesten reageren en hoe we van hen gelukkige, onafhankelijke en zichzelf vervullende mensen konden maken. Meestal moeten we echter blindelings en bijna instinctief handelen.

Een van de aspecten waarin wij als ouders meestal de meeste fouten maken, is de zorg voor het gevoel van eigenwaarde van onze kinderen. In feite kiezen we vaak voor verkeerde benaderingen die deze dimensie van het psychologisch welzijn van onze kinderen niet verbeteren, maar juist belemmeren.

Een voorbeeld hiervan is het overmatig gebruik van niet-gecontextualiseerde en nauwelijks geloofwaardige positieve bekrachtiging, het soort bekrachtiging waarmee we onze kleintjes laten geloven dat ze werkelijk alles goed doen.

Onze kinderen zijn echter niet naïef. We moeten ons ten doel stellen om bij kinderen een adequaat gevoel van zelfvertrouwen, eigenwaarde en eigenliefde te kweken. Want in een zeer competitieve maatschappij die graag onze waarde en zelfbeeld in twijfel trekt, is niets zo belangrijk als aandacht besteden aan dit gebied van geestelijke gezondheid.

Hoe ouders de eigenwaarde van kinderen beschadigen

Zelfwaardering verwijst naar de manier waarop we onszelf zien en ook hoe we denken dat anderen ons zien. Deze perceptie wordt bijna altijd doorslaggevend beïnvloed door onze omgeving en vooral door onze verzorgers.

In feite is elke boodschap die we krijgen of niet krijgen, en elke interactie en ervaring in onze vroege kindertijd van groot belang voor de opbouw van ons gevoel van eigenwaarde.

Met andere woorden, eigenwaarde wordt niet alleen opgebouwd door onze eigen percepties, maar ook door de invloed van onze ouders, broers en zussen, leraren en vrienden.

Bovendien is het gemakkelijker om het als kind te ontwikkelen dan om het als volwassene te moeten herstellen. In dit verband werd een onderzoek (Engelse link) uitgevoerd door de Universiteit van Californië (VS).

Het onderzoek beweerde dat de gezinsomgeving soms zo complex kan zijn dat het gevoel van eigenwaarde van een kind door veel factoren kan worden beïnvloed. Deze omvatten de waarden die door de verzorgers worden overgedragen, de aanwezigheid van psychologische stoornissen bij de ouders en economische problemen.

Aan de andere kant kunnen we ook niet voorbijgaan aan de manieren waarop wij, als ouders, onbewust het gevoel van eigenwaarde van onze kinderen beschadigen. Laten we er eens een paar bekijken.

1. Hen geen leeftijdsgebonden verantwoordelijkheden geven

Overbescherming is vergif voor de juiste ontwikkeling van het gevoel van eigenwaarde van kinderen. Het is cruciaal om te onthouden dat kinderen zich competent moeten voelen. Om dit te bereiken, is er niets beter dan ze leeftijdsgebonden verantwoordelijkheden te geven.

Als ze daarentegen opgroeien in de veronderstelling dat er altijd mensen zullen zijn die hun leven gemakkelijk zullen maken en hun problemen voor hen zullen oplossen, zullen ze vroeg of laat de realiteit onder ogen moeten zien.

Daarom ontwikkelen kinderen die al vroeg ontdekken dat ze in staat zijn om zelfstandig te multitasken, op effectieve wijze zelfredzaamheid (Engelse link).

Wat moeten we doen?

Elke dag doen zich meerdere mogelijkheden voor kinderen voor om te leren zelfstandiger te zijn. We moeten hen aanmoedigen en vertrouwen op hun waarde en hun mogelijkheden, in overeenstemming met hun leeftijd.

2. Voorkom dat ze fouten maken

Als ouders besteden we vaak veel tijd aan het optreden als helden en het redden van onze kinderen. We voorkomen dat ze fouten maken, falen en teleurgesteld raken en voorkomen dat ze vallen. Maar door ze fouten te laten maken en ze de mentale inspanning te laten leveren om dit soort incidenten zelf op te lossen, krijgen ze waardevolle kansen om te groeien.

Het zelfvertrouwen van kinderen wordt ook geboren in elke tegenslag die wordt overwonnen. Dit is iets wat een kind kan leren uit de eenvoudigste en meest onschuldige ervaringen.

Wat moeten we doen?

Hoewel het een prioriteit is om de veiligheid en het welzijn van onze kinderen te waarborgen, zijn er ervaringen die ze zelf moeten doormaken. Door ze er bijvoorbeeld niet aan te herinneren dat ze de bal thuis hebben laten liggen voordat ze in het park gaan spelen, zullen ze de volgende keer de verantwoordelijkheid voor hun spullen nemen zonder zo afhankelijk van ons te zijn.

3. Bescherm ze tegen hun eigen emoties

Als een kind huilt, verdrietig of gefrustreerd is, is het verleidelijk om een ijslolly of een speeltje voor ze te kopen. Daar krijgen ze meteen een glimlach van. Maar wat leren ze ervan? Geen enkele.

In feite beschadigen we als ouders het gevoel van eigenwaarde van onze kinderen door hun emoties te minimaliseren. Dat kan ook gebeuren door ze de kans te ontnemen om te leren hoe ze die emoties kunnen reguleren.

Eigenwaarde betekent weten hoe we met onze eigen emoties moeten omgaan zonder erdoor meegesleept te worden. Daarom is goede emotionele competentie een andere pijler die kinderen moeten ontwikkelen. Het helpt kinderen een positief zelfbeeld van zichzelf en zo zelfvertrouwen te krijgen.

Wat moeten we doen?

Het kan geen kwaad om een paar adequate emotionele intelligentie strategieën te leren om onze kinderen te helpen opvoeden. Als we op dit gebied nalatig zijn, zullen onze kinderen immers opgroeien terwijl ze niet in staat zijn om hun eigen emoties te reguleren.

4. Hen opvoeden in perfectie

Onze kinderen opvoeden in perfectie betekent hen opvoeden in angst en in de perceptie dat ze nooit kunnen voldoen aan wat er van hen gevraagd wordt.

Natuurlijk wil elke ouder dat hun kinderen de beste en succesvolste zijn. Maar belangrijker dan uitzonderlijke prestaties is geluk. Ze moeten genieten van hun kindertijd en niet al op jonge leeftijd beginnen met het ontwikkelen van ongezonde zelfeisen.

In feite gaan kinderen en adolescenten die opgroeien met het idee dat ze niet genoeg doen bijna altijd gepaard met een zwak en gefragmenteerd gevoel van eigenwaarde.

Wat moeten we doen?

Het is een goed idee om doelen en doelstellingen voor onze kinderen vast te stellen. Zogenaamde mijlpalen waar ze naar moeten streven. Dit bevordert hun volwassenheid en verantwoordelijkheid. Deze doelen moeten wel realistisch en motiverend zijn, en ze moeten het ermee eens zijn.

5. Het misbruik van positieve bekrachtiging

Soms, misschien door tijdgebrek, maken we te veel gebruik van positieve bekrachtiging. Dit betekent dat we de neiging hebben om alles wat onze kinderen doen als buitengewoon te bestempelen. We willen hen voortdurend vertellen hoe geweldig ze zijn. De beste van de wereld in feite, en ook de meest intelligente. Kinderen moeten echter leren om begeleid te worden om dingen beter te doen.

Stel bijvoorbeeld dat ons kind ons een tekening laat zien waarvan hij weet dat het niet een van zijn beste is. Als we ze vertellen hoe geweldig het is, weten ze dat dit niet waar is. Bovendien zullen ze niet gemotiveerd zijn om zich te verbeteren omdat wij alles wat ze doen buitengewoon vinden. Daardoor missen ze leermogelijkheden.

Wat moeten we doen?

Elke versterking die aan een kind wordt gegeven, moet oprecht, begrijpelijk en leerzaam zijn. Dus als we het gevoel van eigenwaarde van onze kinderen willen verbeteren, is het beter om tegen hen te zeggen “Ik ben zo trots op hoe hard je hebt gewerkt” dan “Je doet alles zo goed omdat je de knapste en slimste jongen ter wereld bent.” Het is de moeite waard om over na te denken.