De relatie tussen depressie en alcoholisme

Alcoholische dranken en depressief zijn gaan helaas vaak hand in hand. In dit artikel kun je beter leren begrijpen hoe deze ingewikkelde interactie tot stand komt.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sara González Juárez.

Laatste update: 06 juni, 2024

“Je verdriet verdrinken in alcohol” is een uitdrukking die de relatie tussen depressie en alcoholisme goed omschrijft. Veel mensen gebruiken alcohol als ze in een slechte bui zijn, zich er niet van bewust dat het een depressieve drug is. Met andere woorden, het veroorzaakt een verslechtering van de emotionele toestand, om nog maar te zwijgen van de ernstige gevolgen van verslaving.

Wat brengt mensen er dan toe om dergelijke dranken te gebruiken wanneer ze zich diep bedroefd voelen? Kan een depressief persoon verergeren door afhankelijkheid van deze stoffen te ontwikkelen, of leiden ze tot een depressieve stoornis? We zullen deze vragen in de volgende paragrafen beantwoorden.

Waarom neemt alcoholgebruik toe als er depressieve symptomen zijn?

Het is gebruikelijk dat alcoholgebruik toeneemt (of begint) als er symptomen van depressie en angst optreden. Op papier is dit echter paradoxaal, omdat het een depressief effect heeft op het zenuwstelsel, waardoor de symptomen verergeren.

De sleutel ligt in het effect van drinken in de uren direct na inname. Het veroorzaakt chemische veranderingen in de hersenen die een hedonisch, ontspannend en ontremmend effect genereren. Omdat het de afgifte van neurotransmitters zoals serotonine, endorfine en dopamine (onder andere) bevordert, ervaart de proefpersoon verlichting van depressieve symptomen.

Daarnaast heeft de betrokkenheid van het endocannabinoïde systeem en het vrijkomen van endorfine een directe invloed op het beloningssysteem van de hersenen, waardoor toekomstig gebruik wordt bevorderd.

Desondanks is er een reboundeffect na 72 uur, wanneer de ethylaanwezigheid in het bloed vrijkomt. Op dat moment nemen symptomen zoals verdriet, rusteloosheid, prikkelbaarheid of slaapproblemen toe. Dit leidt tot een risico om weer te gaan drinken, waardoor een feedbackloop tussen alcohol en depressie ontstaat die de verslechtering van de gezondheid van de persoon versnelt.

Wat komt eerst, depressie of alcoholisme?

Deskundigen zijn het niet eens over deze vraag. Tegenwoordig wordt elk geval individueel behandeld, omdat sommige mensen lijden aan een door alcohol veroorzaakte depressie (Spaanse link) of, aan de andere kant, alcoholgebruik wordt verergerd door een depressieve toestand.

Symptomen van depressie en angst correleren met een verhoogde alcoholinname (Spaanse link) en ook met een stoornis in het alcoholgebruik. Laten we een onderscheid maken tussen de twee scenario’s.

Door alcohol veroorzaakte zware depressie

Chronisch zwaar drinken veroorzaakt veranderingen in de hersenen, zoals serotonerge tekorten, die een aanhoudende depressieve toestand veroorzaken. Zoals hierboven vermeld, leidt dit op zijn beurt tot blijven drinken, waardoor de symptomen verergeren en de feedbacklus wordt geconsolideerd.

Alcoholgebruik na depressie

De relatie tussen depressie en drinken begint ook bij de andere pool. Hier krijgt de patiënt de gewoonte om te drinken om zijn of haar depressieve symptomen te verlichten. Na verloop van tijd verergert de gewoonte en wordt de feedbackloop tussen de twee stoornissen in gang gezet, waardoor hun symptomen verergeren.

Behandeling voor depressie en alcoholisme

Helaas maakt drinken tijdens een depressie de behandeling moeilijker (Engelse link), omdat de depressie resistent wordt voor psychotherapie. Over het algemeen ligt de nadruk op de depressieve symptomatologie om de drinkcyclus te doorbreken, zonder andere therapeutische modaliteiten te verwaarlozen.

De eerste keus aanpak omvat antidepressiva (vooral selectieve serotonineheropnameremmers), alcoholismebehandeling en psychologische therapie. Bij de therapeutische behandeling is het heel belangrijk om onderscheid te maken tussen door consumptie veroorzaakte en primaire depressieve episodes.

Aan de psychotherapeutische kant wordt meestal de cognitief-gedragstherapeutische benadering gebruikt, die technieken voor gewoonteverandering, emotieregulatie en stemmingsverbeterende middelen omvat zonder toevlucht te nemen tot alcoholische middelen.

De laatste jaren wordt echter de nadruk gelegd op multimodale behandeling, vanwege de hoge comorbiditeit tussen depressie en alcoholisme.

Is het mogelijk om alcohol op te geven als je een depressie hebt?

Alcohol biedt een eenvoudige en onmiddellijke “oplossing” voor verdriet, dus het wordt gemakkelijk het tegengif om te ontsnappen aan nare emoties. Dit is de steen op de weg, die het moeilijk maakt om de drank uit je leven te bannen als de depressie diep of chronisch wordt.

Als je je echter afvraagt of het mogelijk is om te stoppen met alcohol als je depressief bent, is het antwoord ja als je het vanuit een preventief oogpunt benadert. Op individueel niveau kun je de volgende stappen nemen om minder te drinken:

• Probeer nieuwe activiteiten uit waar geen plaats is voor drank.
• Breng je naasten op de hoogte van je voornemen om te minderen (of te stoppen) met drinken. Vraag om hun steun daarbij.
• Let op je voeding en slaap en beweeg. Lichamelijke gezondheid en stemming zijn nauw met elkaar verbonden.
• Houd bij hoeveel alcoholische drankjes je per dag, per week en per maand drinkt. Met deze cijfers begin je grenzen te stellen om het aantal te minimaliseren.
• Berekenen hoeveel je uitgeeft aan drinken en je aankopen verminderen is een nuttige manier als je gemotiveerd bent door geld te besparen. Het overtollige geld kun je investeren in gezonde vrijetijdsactiviteiten.

Aarzel niet om hulp te zoeken

Het is cruciaal om één ding duidelijk te maken: verslavingen en depressies zijn ziekten. Net zoals je diabetes niet zou kunnen genezen door suiker uit je dieet te schrappen, zou je een zware depressie niet kunnen genezen door positief te denken en te drinken om te “vergeten.”

Dus ga bij elk teken dat je geestelijke gezondheid bedreigt naar een professional. Niemand kiest ervoor om ziek te worden en niemand zou alleen moeten genezen.