Een existentiële crisis gaat verder dan lijden

Existentiële crises zijn mogelijkheden om je te verbinden met je innerlijke zelf en te transformeren zodat je je ware weg kunt vinden.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog María Alejandra Castro Arbeláez.

Laatste update: 27 december, 2022

Er zijn momenten in het leven dat je je uitgeput voelt en je merkt dat je jezelf de “grote” vragen stelt. Waarom ben ik hier? Wat is mijn doel in het leven? Doe ik het juiste? Wat gebeurt er als ik sterf? Iedereen heeft op een bepaald moment in zijn leven wel een dergelijke existentiële crisis, hoewel de specifieke vragen die ze zichzelf stellen kunnen verschillen.

Een existentiële crisis kan zich op elk moment in je leven voordoen. Existentiële crises overkomen zowel rijke als arme mensen. Ze lijken geen verband te houden met materiële rijkdom.

Ze hebben de neiging om te gebeuren wanneer je het gevoel hebt dat de dingen uit de hand lopen. Het is alsof alles waar je je zeker van was plotseling onstabiel is. Zoals alle crises brengt een existentiële crisis lijden met zich mee. Je kunt tijdens de crisis echter wel betekenis vinden om verder te gaan dan je pijn en lijden. Laten we hier wat dieper op ingaan.

Wat is een existentiële crisis?

Een existentiële crisis verwijst naar die momenten waarop je je eigen bestaan in twijfel trekt. Ze hebben de neiging om onverwacht te gebeuren en beïnvloeden de manier waarop je het leven ziet. Op deze momenten stel je vragen die de fundamenten van zelfs je sterkste overtuigingen kunnen laten schudden.

Existentiële crises hebben de neiging om een heleboel gedachten en gevoelens op te roepen. Met andere woorden, ze beïnvloeden het cognitieve en emotionele gebied, op een zeer intense manier. Het omgaan met zoveel nieuwe sensaties en percepties kan uitputtend zijn, daarom vinden zoveel mensen ze negatief.

Bovendien zijn existentiële crises vaak gerelateerd aan identiteitscrises. Als je begint te twijfelen aan wie je bent, begin je ook te twijfelen aan alles en iedereen in je leven.

Hoe ontdek je een existentiële crisis?

Het belangrijkste kenmerk van een existentiële crisis is een gevoel van leegte. Dit is misschien niet exclusief voor deze specifieke ervaring, maar het is gebruikelijk. Enkele andere symptomen kunnen je helpen uitzoeken of je een existentiële crisis hebt of niet. Dit zijn de volgende:

• Er is sprake van een gebrek aan betekenis. Je leven heeft geen richting. Je persoonlijke leven en de wereld hebben geen enkele betekenis.
• Last hebben van een gevoel van onzekerheid. Je voelt je onzeker. Ook twijfel je aan zaken als leven en dood, goed en kwaad.
• Emotionele instabiliteit. Onrustwekkende gedachten en gevoelens komen over je heen.
• Je kunt niet omgaan met je emoties. Je weet niet wat je moet doen, wie je bent, of welk doel iets dient, dus het is moeilijk om je verantwoordelijkheden te aanvaarden en beslissingen te nemen.
• Last hebben van een blijvend of terugkerend gevoel van ontevredenheid.
• Het lijden aan slapeloosheid.

Natuurlijk variëren de symptomen van persoon tot persoon. Ieder mens is immers uniek en heeft unieke ervaringen. Ook is het belangrijk om erop te wijzen dat een existentiële crisis kan gebeuren, samen met andere psychische stoornissen zoals depressie. Dat betekent echter niet dat het hebben van een existentiële crisis noodzakelijkerwijs tot een depressie zal leiden.

Gebruik de crisis in je voordeel

Een existentiële crisis kan zeker uitputtend zijn, maar je kunt er ook je voordeel uithalen. Het gaat erom de dingen vanuit een ander perspectief te bekijken. Je moet je potentieel leren waarderen en het gebruiken om het beter te maken.

De Oostenrijkse neuroloog en psychiater Viktor Frankl benadrukte deze manier van kijken naar een existentiële crisis. Hij stelde voor dat mensen het vermogen hebben om boven moeilijke situaties uit te stijgen en tegenslagen te overwinnen. Om dat te doen, moet je eerst betekenis vinden in die specifieke situatie en in het bestaan in het algemeen.

Frankl heeft daarom de logotherapie gecreëerd, een vorm van psychotherapie die stelt dat het zoeken naar betekenis de drijvende kracht voor de mens is. Hij beschouwde iedere persoon ook als uniek en onvergelijkbaar, wat betekent dat het proces van elk individu ook uniek zal zijn.

De logotherapie van Victor Frankl

Deze vorm van therapie helpt je om je doel in het leven te ontdekken en helpt je zo om betekenis te vinden. De sleutel is om verder te gaan dan het lijden en je existentiële crisis te zien als een kans om te onderzoeken wie je bent en vooruit te komen.

Logotherapie bestaat al lang en blijft nog steeds effectief. Een voorbeeld van logotherapie in de moderne psychologie en psychotherapie is een studie van Iraanse studenten en depressie, gepubliceerd in het International journal for the advancement of counceling. 

In dit onderzoek werd onderzocht of mensen die lijden aan een depressie baat hebben bij logotherapie in een groep. De resultaten waren positief. Logotherapie kan je ook helpen om jezelf niet langer te zien als slachtoffer van deze aanval van emoties.

In plaats daarvan kun je de kans grijpen om je veerkracht te verbeteren. Met andere woorden, het vermogen om ongunstige situaties te overwinnen. Als je je perspectief verandert, zul je in staat zijn om concepten, ideeën en middelen te zien die je misschien eerder hebt gemist.

Als je bovendien accepteert dat de crisis een intrinsiek onderdeel van het leven is, kan de angst vervangen worden door sereniteit. Een existentiële crisis zonder littekens doorstaan is bijna onmogelijk. In plaats van je inspanning te verspillen, probeer het te accepteren, te verkennen, en erachter te komen waarom het gebeurd is en waar het je naartoe kan leiden.

Existentiële crises maken deel uit van het leven. Leren hoe ermee om te gaan is een persoonlijk proces, maar ze als leermogelijkheden zien is een gezonde aanpak voor iedereen. Het belangrijkste is om je lijden en twijfel te overstijgen, zodat je sterker dan ooit uit de crisis kunt komen.