De vader-kind-activeringsrelatietheorie
Traditioneel werden opvoeding en verzorging van kinderen gezien als taken die vrouwen uitvoerden. Tegenwoordig zijn echter steeds meer vaders betrokken bij het dagelijks leven van hun kinderen. Dit is gunstig omdat vaders een van de belangrijkste hechtingsfiguren zijn en van groot belang zijn voor de psychologische ontwikkeling van kinderen. Bovendien zijn hun rollen enigszins anders dan die welke moeders doorgaans vervullen. In dit verband werd de vader-kind-activeringsrelatietheorie ontwikkeld.
Volgens dit paradigma spelen vaders een cruciale rol in het aanmoedigen van hun kinderen om zich open te stellen voor de wereld, te verkennen, en zichzelf te verdedigen als dat nodig is. In feite voorspellen hun prestaties de mate van angst bij hun kinderen. Ze kunnen zelfs hun temperament moduleren. Daarom is het nuttig om deze werkelijk bijzondere band en de werking ervan te begrijpen.
De gehechtheidsband: veiligheid en exploratie
Binnen de evolutionaire en ontwikkelingspsychologie is een van de bekendste theorieën de gehechtheidstheorie. Deze werd voorgesteld door John Bowlby en Mary Ainsworth. Volgens deze auteurs gaan ouders tijdens de eerste maanden en jaren van een kind met hen om op een manier die een relatie creëert die hen het vertrouwen geeft dat ze nodig hebben.
Dit verband werd bestudeerd in het bekende experiment, de vreemde situatie. Daarin werd onderzocht of baby’s er al dan niet in slaagden veilige hechtingen te creëren.
Toen de onderzoekers echter de situatie tussen vaders en hun kinderen evalueerden, was het experiment minder verklarend dan wanneer het met moeders werd uitgevoerd. Dit zou kunnen komen doordat gehechtheid in werkelijkheid twee basiscomponenten heeft.
Maar in dit geval maten de onderzoekers er slechts één. Deze twee componenten zijn veiligheid (steun, aandacht, troost) en activering (aanmoediging om te verkennen en zich open te stellen voor de wereld).
Idealiter biedt de gehechtheidsband de zuigeling zowel veiligheid als motivatie om initiatief te nemen, risico’s te nemen en obstakels te trotseren. Volgens de vader-kind activeringsrelatietheorie (Engelse link) spelen vaders en moeders in dit opzicht verschillende en complementaire rollen.
Vaders zijn primaire activeringsfiguren, maar secundair in termen van gehechtheid. Bij moeders gebeurt het omgekeerde.
De vader-kind-activeringsrelatietheorie
Vanuit dit perspectief is de rol van de vader die van katalysator en brug naar de buitenwereld. Door zich van jongs af aan met hun kinderen bezig te houden en met hen te communiceren, moedigen ze hen aan zich open te stellen voor de wereld, te verkennen, problemen op te lossen en te reageren op het onverwachte.
Dit helpt hen relevante vaardigheden te ontwikkelen. In de regel gebeurt dat (Engelse link) op de volgende manieren:
- Vaders gebruiken complexere taalvormen met hun kinderen. Dit stimuleert het gebruik van een meer gevarieerde woordenschat.
- In plaats van problemen voor hun kinderen op te lossen, vragen vaders oplossingen van hen en moedigen ze hen aan initiatief te nemen.
- Ze spelen met hun kinderen op meer actieve, agressieve en onconventionele manieren. Deze fysieke spelletjes activeren en prikkelen minderjarigen. Ze leren hen ook risico’s te nemen en onvoorziene problemen op te lossen.
- Deze manieren van interactie zijn anders dan die welke moeders gewoonlijk gebruiken. Ze helpen kinderen vertrouwen te ontwikkelen in hun eigen kunnen tegenover bedreigingen en onbekende omgevingen.
De vader-kind-activeringsrelatietheorie onderzocht
Onderzoekers voerden een soortgelijke studie uit (Engelse link) als de vreemde situatie om de activeringsrelatie te beoordelen. De procedure, de zogenaamde risicosituatie, onderzocht hoe de kinderen reageerden op de aanwezigheid van een vreemde, op fysiek risico en op het opleggen van grenzen.
De resultaten waren afhankelijk van de mate waarin de ouders wisten hoe ze zowel toezicht als discipline moesten toepassen.
De bevindingen toonden aan dat de kinderen die door hun ouders voldoende geactiveerd waren, zelfverzekerd, moedig en voorzichtig waren, en gehoorzaamden wanneer ze bevelen of richtlijnen kregen.
Te weinig geactiveerde kinderen daarentegen waren meestal passief en angstig. Ze verkenden nauwelijks en zochten altijd contact met hun ouders. Overactieve minderjarigen waren daarentegen roekeloos en overschreden grenzen.
Slotopmerkingen
De De vader-kind-activeringsrelatietheorie tussen vader en kind suggereert dat de betrokkenheid van vaders bij de opvoeding van hun kinderen vanaf het begin cruciaal is voor hun goede psychologische ontwikkeling.
Fysiek spel, complexe woordenschat, toezicht en discipline zijn essentieel om het kind te verbinden met de buitenwereld en hem het vermogen te geven daarin zonder moeilijkheden te functioneren.
Onderbezorgdheid (gewoonlijk geassocieerd met overbezorgdheid) blijkt in verband te staan met angst bij kinderen en andere internaliserende stoornissen. Terwijl men overactiveringl in verband kan brengen met gedragsproblemen, agressiviteit en andere externaliserende stoornissen.
Daarom moet niet vergeten worden dat vroege hechting met kinderen zowel veiligheid en gehechtheid moet omvatten, als passende stimulatie en activering.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Paquette, D. (2004). Theorizing the father-child relationship: Mechanisms and developmental outcomes. Human development, 47(4), 193-219. https://psycnet.apa.org/record/2004-18780-001
- Paquette, D., & Bigras, M. (2010). The risky situation: A procedure for assessing the father–child activation relationship. Early child development and care, 180(1-2), 33-50. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03004430903414687
- Paquette, D. (2012). The father-child activation relationship: A new theory to understand the development of infant mental health. The Signal, 20(1), 1-5. https://perspectives.waimh.org/2012/03/15/father-child-activation-relationship-new-theory-understand-development-infant-mental-health/