De theorie van de drie ringen van hoogbegaafdheid: hoe talent ontstaat

Intelligentie is geen garantie voor succes. Het is een voordeel, maar niet noodzakelijkerwijs bepalend. Daarom willen we het vandaag hebben over het model van de drie ringen en de aanpak die het volgt om hoogbegaafd gedrag te bevorderen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 12 februari, 2023

Er zijn verschillende termen en definities voor het soort kinderen dat zich ondersche idt door hun capaciteiten, vaardigheden en prestaties. Genieën, begaafd, getalenteerd, briljant… Deze begrippen verwijzen naar verschillende werkelijkheden. Maar ondanks hun verschillen verdienen ze allemaal aandacht in educatieve en sociale contexten. Dit is het doel van de theorie van de drie ringen van hoogbegaafdheid.

Het voorstel werd ontwikkeld door de onderwijspsycholoog Joseph Renzulli. Het lijkt een van de meest complete theorieën en lijkt de beste praktische oplossingen te bieden. Het stelt voor dat intelligentie geen unitaire factor is, maar dat er verschillende klassen zijn.

Daaruit volgt dat we verschillende elementen moeten combineren om van hoogbegaafdheid te kunnen spreken. In dit artikel geven we je wat meer informatie over Renzulli’s theorie.

Renzulli’s therorie: de drie ringen van hoogbegaafdheid

Er zijn twee tegenstrijdige stromingen in het begrip hoogbegaafdheid. Aan de ene kant beweren sommige auteurs dat we alleen die kinderen die duidelijk bovengemiddelde capaciteiten of prestaties laten zien als hoogbegaafd moeten classificeren.

Aan de andere kant zijn er mensen die verdedigen dat men ook het potentieel in aanmerking moet nemen. Zij beweren dat het essentieel is die kinderen te identificeren en te ondersteunen die zich onder de juiste omstandigheden zouden kunnen ontwikkelen en uitblinken.

Om dezelfde reden zijn de drie ringen van hoogbegaafdheid niet zozeer een model van “identificatie” of diagnose, maar eerder een model van onderwijsinterventie. De nadruk wordt gelegd op het bevorderen van de voorwaarden die het verschijnen van hoogbegaafd gedrag mogelijk maken.

In feite wordt hoogbegaafdheid niet beschouwd als een stabiele en absolute eigenschap, maar eerder als een reeks gedragingen die binnen een specifiek kader kunnen worden ontwikkeld.

Belangrijkste componenten

Zoals we hierboven vermeldden, moeten in de theorie van de drie ringen op elkaar inwerken om hoogbegaafdheid te laten verschijnen.

Ruim boven het gemiddelde cognitieve vermogen

Deze factor verwijst naar convergent denken, cognitieve eigenschappen en het intellectuele niveau van het individu. Het zijn de factoren die traditioneel gemeten worden om hoogbegaafdheid op te sporen. Bijvoorbeeld algemene vaardigheden (zoals geheugen of ruimtelijk redeneren) en prestaties op specifieke gebieden (zoals wiskunde of muziek).

Traditioneel meet men het cognitief door psychometrische tests en gestandaardiseerde intelligentietests. Nu wordt het echter essentieel geacht dat ook andere criteria en informatiebronnen worden gebruikt. Bijvoorbeeld schoolprestaties en de rapporten en meningen van de mensen die het dichtst bij het kind staan.

Taakbetrokkenheid

Deze factor houdt verband met doorzettingsvermogen, wilskracht, motivatie en betrokkenheid bij de betreffende taak. Kortom, het is het vermogen van het individu om zich diep in een probleem te verdiepen en door te zetten en te volharden tot het doel bereikt is. Het houdt ook verband met initiatief en zelfvertrouwen.

Creativiteit

Creativiteit verwijst naar divergent denken, originaliteit en het vermogen om een nieuwe aanpak voor te stellen bij het aanpakken van een bepaalde taak of kwestie. Visie, vindingrijkheid en het vermogen om in twijfel te trekken wat vaststaat, zijn belangrijke punten in dit element.

Volgens de drie ringen van hoogbegaafdheid moeten alle drie de elementen aanwezig zijn en op elkaar inwerken om hoogbegaafd gedrag of creatieve output te laten plaatsvinden. Bovendien zijn ze alle drie even belangrijk.

Implicaties van de drie ringen van hoogbegaafdheid

Dit model en zijn specifieke visie op talent en creativiteit hebben specifieke implicaties.

• Hoogbegaafd gedrag kan zich bij bepaalde mensen en onder bepaalde omstandigheden ontwikkelen.
• Cognitief vermogen is de meest stabiele factor in de tijd, terwijl creativiteit en betrokkenheid in hoge mate afhangen van het moment en de context. Dit betekent niet dat het individu meer of minder creatief of volhardend wordt, maar dat de uitdrukking van deze eigenschappen variabel is.
• Een hoog cognitief vermogen, of een hoog IQ, is niet voldoende om school- of beroepssucces te bereiken. In feite hangt succes vanaf een bepaald intellectueel niveau meer af van factoren als creativiteit of prestatiemotivatie.
• Alle kinderen die opvallen op een bepaald gebied of tekenen van vroege ontwikkeling vertonen, verdienen passende onderwijsinterventies, ook al is het misschien nog te vroeg om hoogbegaafdheid of talent te diagnosticeren.

Dit laatste punt is het meest relevant. Soms denkt men dat getalenteerde of hoogbegaafde kinderen gewoon zijn zoals ze zijn en dat het niet nodig is om van buitenaf in te grijpen.

Maar in werkelijkheid kunnen een inadequate onderwijsreactie, een gebrek aan motivatie of slechte sociale relaties deze uitstekende potenties negatief beïnvloeden. Ze kunnen ze zelfs “uitschakelen” of zeker hun ontwikkeling verhinderen.

Emotionele verrijking

Of een kind nu één geïsoleerd talent bezit of een combinatie van meerdere, het heeft onderwijsverrijking nodig. Dit helpt om hun potentieel of hoog vermogen om te zetten in werkelijk superieure prestaties. Met andere woorden, de drie geïdentificeerde ringen en de interactie daartussen moeten gekoesterd worden om talent te laten ontstaan.

Inderdaad, als we willen dat hoogbegaafd gedrag ontstaat, moeten we niet alleen intellectuele vermogens stimuleren, maar ook creativiteit en betrokkenheid bij de taak.