4 Boeddhistische aanbevelingen om met stress om te gaan

Wist je dat het boeddhisme een groot potentieel heeft om onze gezondheid en vooral ons geestelijk leven te verbeteren? Daarom willen we in dit artikel 4 geweldige leringen verzamelen die Boeddha ons heeft nagelaten.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 29 april, 2025

Een groot deel van de bevolking identificeert zich met of laat zich inspireren door verschillende stromingen in het boeddhistische gedachtegoed. Zoals Boeddha zei:“het leven is een weg vol bochten”, een overweging die ons uitnodigt om uit te zoeken welke Boeddhistische aanbevelingen ons kan aanreiken om met dagelijkse stress om te gaan.

Het boeddhisme wijst erop dat het de gebeurtenissen zijn die in het heden plaatsvinden, van moment tot moment, die iemands gemoedstoestand bepalen. Het doel van Boeddha’s leer is om onze aandacht vaker te richten op wat er “nu” gebeurt in plaats van op wat de toekomst brengt.

Waarom boeddhisme?

Aanvankelijk was het boeddhisme een religie, maar inmiddels is het uitgegroeid tot een bijzondere “levensfilosofie” voor miljoenen mensen over de hele wereld. In de context van de boeddhistische psychologie vormt de Therevada-traditie de pijler van meditatieve praktijken van waaruit we de geheimen van het boeddhisme voor het omgaan met stress zullen voorstellen.

Deze traditie streeft naar een groter bewustzijn van mensen van zichzelf, hun omgeving en hun huidige moment. Het doel is om hen in staat te stellen adaptiever te reageren op de wisselvalligheden van het leven.

Boeddhistische aanbevelingen  om met stress om te gaan

Het gebruik van “boeddhistische aanbevelingen” op het gebied van psychologische gezondheid is niet nieuw. Psychologen, psychiaters en andere medische professionals erkennen allemaal het positieve effect van praktijken zoals meditatie. De effectiviteit van technieken zoals mi ndfulness (Spaanse link) staat vast.

1. Neem verantwoordelijkheid voor je huidige

Hoe vaak heb je anderen de schuld gegeven van fouten die eigenlijk de jouwe zijn? Volgens de boeddhistische filosofie zijn mensen verantwoordelijk voor zichzelf en voor de dingen die ze doen. Voor het boeddhisme “zijn er geen verlossers”. De enige mogelijke verlosser is de persoon zelf. Hij is dus de enige die zichzelf kan vergeven om zichzelf toe te staan “te zijn en vooruit te gaan“

Samatha beoefening kan hierbij helpen. Het bestaat uit het concentreren van de geest op één aspect van de werkelijkheid (bijvoorbeeld een pen). Het doel is om het gewicht van overstimulatie waaraan we worden blootgesteld en die ons ervan kan weerhouden onze eigen fouten te beseffen, te verminderen. Om dit te bereiken, kunnen we gebruik maken van de adem.

2. Ervaar de kracht van het leven “hier en nu”

“Wat een week heb ik gehad”, “vorig jaar was beter”, “toen ik jonger was herinner ik me dat ik gelukkiger was”. Te veel stilstaan bij het verleden kan een anker zijn dat het moeilijk maakt om aandacht te besteden aan het heden. Als we niet de macht hebben om “je verleden te veranderen”, waarom concentreer je je er dan zoveel op?

Ook wat betreft het heden, kan het verbeterd worden? Zo ja, verbeter het dan. Concentreer je erop. Het is tijd, die vloeibare substantie, die door de vingers van je gedachten glipt – het is van jou! Omarm het.

Vipassana-meditatie (Engelse link) kan je daarbij helpen. Het laat de geest glijden tussen verschillende stimuli zoals we ze “hier en nu” waarnemen. Het betekent dat we ons in flow voelen met de ervaring, geabsorbeerd door wat we doen en ervaren, terwijl we er betekenis en doel aan geven.

3. Vermijd ongezonde gehechtheden

Dit is een van de meest interessante lessen van de Boeddhistische aanbevelingen om met stress om te gaan. Het nodigt ons uit tot reflecties zoals de volgende:

• Waarom blijf je relaties omarmen die je pijn doen?
• Waarom kies je steeds dezelfde of soortgelijke partners?
• Waarom hecht je zoveel waarde aan geld?
• Geeft het je een goed gevoel om geobsedeerd te zijn door werk?

Mensen raken vaak “gehecht” aan dingen, mensen en processen die hen veel ongemak bezorgen omdat ze ze niet kunnen veranderen of controleren. En dit is tot op zekere hoogte normaal. Er is een boeddhistische leer die “anicca” heet, wat “vergankelijkheid” betekent.

Annica nodigt ons uit om het menselijk bewustzijn, dat wil zeggen het hart van de menselijke subjectieve waarneming, te zien als korte episodes van cognitieve activiteit met een concreet en vaak snel begin en einde. Alles heeft een begin en een einde.

4. Struikel je altijd over dezelfde steen?

We kunnen allemaal onze mislukkingen op zijn minst gedeeltelijk goedmaken. Soms maken we echter de fout te denken“zo ben ik nu eenmaal”, “ hou van me zoals ik ben“, “ik ben altijd zo geweest, ik ga nu niet veranderen“. En dit is prima zolang het resultaat van de acties welzijn brengt.

Wanneer “zo zijn” pijn doet, nodigt het boeddhisme ons uit om te veranderen door meditatie. Het doel is om een staat te bereiken die “anatta” of “diepe perplexheid” wordt genoemd. Deze staat signaleert ons dat, hoewel onze essentie in de loop der tijd in stand wordt gehouden in wat we in de volksmond’ persoonlijkheid’ noemen, ons ‘zelf’ het potentieel heeft om te veranderen door introspectie.

Zoals we hebben gezien, heeft de beoefening van deze Boeddhistische aanbevelingen het vermogen om meerdere paden te genereren die we in elke dag kunnen volgen. Het brengt ons dichter bij onszelf. Het stelt ons in staat om onze fouten, maar ook onze vaardigheden te omarmen. Het nodigt ons uit onszelf beter te leren kennen om beetje bij beetje gelukkiger te worden.