Traumatriggers begrijpen en ermee omgaan

Heb je ooit een traumatische ervaring gehad? Heb je het gevoel dat er in je dagelijkse leven bepaalde 'knoppen' zijn die je herinnering activeren aan wat je geleden hebt? Sterker nog, je hersenen kunnen deze ervaringen niet achter zich laten en er zullen altijd enkele triggers zijn die ervoor zorgen dat je reageert. Wat kun je eraan doen?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 21 februari, 2023

Je hebt waarschijnlijk wel eens gemerkt dat je met angst en leed reageert bij het zien van bepaalde nieuwsberichten op televisie of sociale media. In feite worden dit soort beelden dagelijks uitgezonden. Soms kunnen ze ervoor zorgen dat je overdreven reageert. Met andere woorden, met buitensporige en pijnlijke emotionele intensiteit.

Ze worden ook wel traumaknoppen genoemd. De menselijke geest laat, als hij in aanraking komt met bepaalde stimuli, de herinnering aan een ongunstige gebeurtenis op een levendige, angstaanjagende manier weergeven. Het is alsof je naar een film kijkt en er helemaal in opgaat. Al snel worden je hersenen overspoeld door angst, nervositeit en gevoelens van extreme ontreddering.

Het belangrijkste kenmerk van posttraumatische stress staat bekend als traumatische koppeling. Het is het proces waarbij een ongunstige ervaring wordt gekoppeld aan een reeks triggers die een onwillekeurige negatieve reactie opwekken.

Deze kunnen variëren van klassieke flashbacks tot paniekaanvallen. Maar waarom verschijnen deze overweldigende emotionele reacties? En wat kan er bovendien aan gedaan worden? Laten we dat uitzoeken.

Traumatriggers, een brug naar emotionele pijn

Af en toe plaatst Netflix een waarschuwing dat de serie die op het punt staat vertoond te worden mogelijk verontrustende beelden bevat. Bijvoorbeeld seksueel geweld, drugs, zelfmoord, stroboscoopbeelden, enz.

Een aanzienlijk deel van de bevolking draagt een of ander psychologisch trauma met zich mee. Uit een onderzoek (Engelse link) van verschillende universiteiten over de hele wereld bleek zelfs dat bijna 70 procent van de ondervraagden beweerde dergelijke ervaringen te hebben opgedaan. In feite waren ze geconditioneerd voor het soort prikkels dat op elk moment hun pijn uit het verleden kon oproepen.

Traumatriggers zijn de onwillekeurige herinneringen die we ervaren als we in contact komen met een psychologische prikkel. Meestal zijn deze prikkels onschuldig en niet bedreigend. De psychofysiologische reactie is echter intens en ongecontroleerd. Ook moet worden opgemerkt dat deze verschijnselen al sinds de 19e eeuw worden bestudeerd.

De meestvoorkomende traumatriggers

De meestvoorkomende en intense traumatrigger is geur. Artsen Eric Vermetten en Douglas Bremner voerden een onderzoek uit (Engelse link) dat beweerde dat een bepaalde geur vaak een intense emotionele reactie kan oproepen. Het kan het individu rechtstreeks terugvoeren naar zijn traumatische ervaring. Andere veel voorkomende triggers zijn:

• Geluiden. Ze fungeren als directe bruggen naar de herinnering aan een stressvolle of pijnlijke gebeurtenis uit het verleden.
• Smaken. Ze roepen emoties en sensaties op die de herinnering aan een trauma kunnen activeren.
• Texturen.
• Specifieke scenario’s of locaties. Het kunnen gewone plaatsen zijn. Bijvoorbeeld een badkuip.
• Het zien van bepaalde gezichten die de lijder doen denken aan anderen die met het trauma te maken hebben.
• Kijken naar specifieke films, tv-series, of het horen en zien van bepaalde nieuwsberichten.
• Lichamelijke sensaties. Bijvoorbeeld, het wrijven van een laken over het lichaam van de lijder kan hem of haar herinneren aan een aanval.
• Woorden, stemmen en muziek.
• Interne traumatriggers. De patiënt activeert deze met zijn eigen gedachten.

Iedereen die slachtoffer is geweest van een trauma kan worden blootgesteld aan een stimulus die steeds weer het drama oproept dat hij of zij in het verleden heeft meegemaakt. Het is een oncontroleerbaar fenomeen dat veel leed veroorzaakt.

Hoe deze pijnlijke triggers te behandelen

Veel lijders streven er misschien naar hun negatieve gedachten en emoties onder controle te houden. Ze willen inderdaad die prikkels vermijden die hen op de een of andere manier terugvoeren naar iets waaraan ze zich niet willen herinneren.

Men moet echter begrijpen dat het beheersen van of ontsnappen aan traumatriggers nutteloos is als de oorspronkelijke wortel van de pijnlijke gebeurtenis niet wordt aangepakt.

Bovendien is blootstelling aan traumatriggers een gebruikelijke strategie bij de behandeling van posttraumatische stress. Het is inderdaad één van een aantal uiterst valide en effectieve psychologische therapieën waarmee lijders hun kwaliteit van leven kunnen herstellen.

Laten we deze therapeutische strategieën eens bekijken:

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie wijzigt de disfunctionele gedachtepatronen van de cliënt. Daardoor maken ze geleidelijk plaats voor meer functionele benaderingen. Hierdoor kunnen ze vervolgens hun last verminderen.

Er is een bijzonder cognitief-gedragstherapeutisch model dat zich richt op trauma’s bij kinderen en jongeren (TF-CBT). Het is bewezen zeer effectief te zijn in deze gevallen.

Verlengde blootstellingstherapie

Verlengde blootstelling is een ander uiterst nuttig psychotherapeutisch middel voor de behandeling van posttraumatische stressstoornis. Het is een vorm van cognitieve gedragstherapie en richt zich op het aanpakken van de traumatriggers. Het doel is de emotionele impact van de herinneringen aan de negatieve gebeurtenis te verminderen.

Daartoe stelt men de patiënt bloot aan de herinnering aan het trauma zelf, zowel op een ingebeelde manier als in levende situaties. In feite worden ze op een veilige en gecontroleerde manier blootgesteld aan het soort stimuli dat bij hen een intense emotionele reactie oproept.

EMDR therapie

Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) therapie is een van de meest aanbevolen strategieën bij de behandeling van trauma. Het werd ontwikkeld door de neuroloog Francine Shapiro in de jaren tachtig. Zij baseerde het onder andere op een aantal hypothesen.

De eerste was dat specifieke soorten oogbewegingen de vermindering van emotionele intensiteit in verband met negatieve herinneringen bevorderen. In feite wekken ze een zekere rust op in het centrale zenuwstelsel. De tweede hypothese is dat, door gesprekken en ingebeelde blootstelling aan trauma, aan deze herinneringen gewerkt kan worden om hun impact te verminderen en ook hun integratie te bevorderen.

Het belang van therapie

Elke psychologische strategie voor de behandeling van trauma heeft als doel dat de patiënt in staat zal zijn zijn trauma uit het verleden te verwerken, te aanvaarden en te integreren in zijn leven. Het doel is dat ze met de negatieve gebeurtenis kunnen leven zonder dat de herinnering eraan hun leven, hun welzijn evenals hun vermogen om relaties aan te gaan verandert.

Concluderend kunnen we met vertrouwen stellen dat deze therapieën effectief zijn en voldoende wetenschappelijk bewijs als ondersteuning hebben. Als je daarom een van de in dit artikel beschreven traumatriggers ervaart, moet je deze therapieën zeker overwegen.

Ze zijn dus de moeite waard om in gedachten te houden. Vergeet niet dat je nooit moet aarzelen om gespecialiseerde hulp te vragen als je denkt dat je die nodig hebt.