Negen sleutels voor een gezonde gezinsdynamiek

Wil je dat je gezin gelukkiger is? Wil je een beter samenleven bereiken en dat iedereen zich meer tevreden voelt? Let dan op deze tips om je familieband te versterken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 08 juli, 2023

Voor een gezonde gezinsdynamiek moet je voor elke band zorgen alsof je voor een kunstwerk zorgt. Want elk lid van je gezin is uniek en waardevol. Sterker nog, ze verdienen allemaal het soort erkenning en behandeling waardoor ze zich bevrijd voelen, maar met gemeenschappelijke wortels. Er zijn altijd uitdagingen in deze context. Het goede nieuws is echter dat er strategieën zijn om te helpen.

Weten hoe je moet communiceren, de persoonlijkheden van de andere gezinsleden respecteren en quality time delen zijn onbetwistbaar voor het welzijn van het gezin. Maar conflicten en meningsverschillen komen op een gegeven moment zeker voor en je moet weten hoe je daarmee om moet gaan. Je moet ook weten welke hulpmiddelen je kunt gebruiken.

Strategieën voor een gezonde gezinsdynamiek

De algemene systeemtheorie (GST) werd voorgesteld door de bioloog en filosoof Karl Ludwig. Het draagt bij aan het begrip van familiedynamiek. Deze benadering geeft aan dat het disfunctionele gedrag van een individu de rest van de onderdelen van het systeem kan beïnvloeden. Ludwig beweerde dat deze microsystemen worden bestuurd door hun eigen interne regels. Bovendien zijn ze niet altijd gezond.

In feite laten mensen zich vaak meeslepen door gedrag dat, bijna zonder dat ze het beseffen, de harmonie en kwaliteit van de banden met hun omgeving verbreekt. Maar om een gezonde familiedynamiek op lange termijn in stand te houden , moeten er precieze vaardigheden in de praktijk worden gebracht. Die gaan we nu beschrijven.

1. Genees psychologische problemen

Te veel mannen en vrouwen bouwen een gezin op zonder eerst hun emotionele wonden of trauma’s aan te pakken. Dit wordt een tweesnijdend zwaard. Dat komt omdat deze problemen van invloed zijn op relaties en de manier waarop we communiceren en omgaan met degenen van wie we het meest houden.

Om de kwaliteit van je eigen gezin te verbeteren, moet je bij jezelf beginnen. Je moet namelijk eerst je eigen trauma’s helen.

2. Goede communicatie

Virgina Satir legde de basis voor gezinstherapie. Zij identificeerde de basispijler voor het bereiken van een gezonde dynamiek als effectieve communicatie. Daarom draag je in je eigen gezin bij door vaardig te zijn in het voeren van gesprekken, luisteren en het overbrengen van boodschappen.

Onderzoek (Engelse link) uitgevoerd door de Universiteit van Sargodha (Pakistan) beweert dat goede communicatie de tevredenheid en ontwikkeling van adolescenten bevordert. Om deze competentie te verbeteren, moet je rekening houden met het volgende:

• Wees assertief.
• Communiceer met respect.
• Weet hoe je naar je familie moet luisteren.
• Toon echte interesse in wat ze zeggen.

3. Respect en tolerantie

Voor een gezonde gezinsdynamiek moet autoritair gedrag worden vermeden. Je moet begrijpen dat elk lid van je gezinseenheid uniek is, met zijn eigen persoonlijkheid en behoeften. Het tolereren van de meningen en het respecteren van de smaak en doelen van andere gezinsleden zorgt voor een omgeving waarin jullie allemaal jezelf kunnen zijn zonder angst.

4. quality time

Een gezin is niet zomaar een groep mensen die onder hetzelfde dak wonen. Het is een systeem waarin dynamieken worden gedeeld die de band versterken, verrijken en het geluk van die kleine sociale kern bevorderen.

Tijd doorbrengen betekent je aandacht geven en er zijn voor degenen van wie je houdt. Het betekent het creëren van herinneringen die voortleven in het emotionele geheugen.

In een artikel (Engelse link) in het tijdschrift Family Relations benadrukten Alice J. Davey en Beatrice Paolucci het belang van gedeelde tijd en betekenisvolle interacties tussen gezinnen.

5. Emotionele validatie

Marsha Linehan, de bedenker van dialectische gedragstherapie (DBT), noemt emotionele validatie ‘de beste aspirine’. Het bestaat uit de ander laten merken dat je begrijpt en accepteert wat hij of zij voelt. In feite zijn er maar weinig dimensies die zo bepalend zijn voor het opbouwen van een gezonde gezinsdynamiek.

In je dagelijks leven heb je veel behoeften en ervaar je veel gevoelens. Het is essentieel om te weten dat je familie begrijpt en respecteert wat je voelt zonder het te veroordelen of te devalueren.

6. Empathie

Zijn of waren je ouders empathisch? Toont je partner empathie? Zie je deze competentie bij je kinderen of broers en zussen? Je kunnen inleven in de realiteit van anderen maakt je een vaardig figuur vanuit zowel sociaal als menselijk perspectief. Bovendien bevordert het zelf kunnen ervaren wat anderen voelen prosociaal gedrag, begrip en steun.

7. Vaardigheden voor het oplossen van problemen en conflicten

Als je denkt dat de gelukkigste gezinnen nooit te maken hebben met conflicten en meningsverschillen, dan heb je het mis. Sterker nog, in elk sociaal scenario komen tegenstellingen, boosheid en problemen voor waar uiteindelijk iedereen last van heeft. Je moet dus (samen met de rest van je gezin) in staat worden gesteld om problemen op te lossen. Je moet aan het volgende werken:

• Verbeter de communicatie.
• Weten hoe je moeilijkheden kunt identificeren.
• Pak problemen aan zonder iemand de schuld te geven.
• Herken je eigen sterke en zwakke punten.
• Bied mogelijke oplossingen als groep.
• Weten hoe je de voor- en nadelen van voorstellen kunt beoordelen.
• In staat zijn om veranderingen toe te passen om het welzijn van het gezin te bevorderen.

Autoritaire gezinnen zijn het minst gezond en het meest ongelukkig. Het zijn omgevingen waar gewelddadige communicatie, dominantie en gebrek aan respect heersen. Het is belangrijk om gezondere, empathische en respectvolle gezinsomgevingen te bevorderen.

8. Weet hoe je je gezin kunt steunen

Steun is de psychologische pees die een gezin versterkt, gezond houdt en verrijkt. Per slot van rekening gaat iedereen wel eens door moeilijke tijden en de wetenschap dat hun familie er is om hen te steunen zonder te oordelen, is een echte troost.

Onthoud dat steun niet betekent dat je een redder bent of dat je problemen voor anderen oplost. Steun betekent weten hoe je hen kunt helpen zonder je ermee te bemoeien, en hen geven wat ze nodig hebben, niet wat je denkt dat ze missen.

9. Interne regels

Voor een gezonde gezinsdynamiek moet je een reeks normen, richtlijnen en interne regels opstellen. Deze kunnen variëren van basisaspecten zoals hoe laat je moet eten of verduidelijken wat wel en niet toelaatbaar is.

Grenzen fungeren als nuttige referentiepunten voor alle gezinsleden. Ze geven informatie die een gezond samenleven bevordert. Over deze grenzen moet echter wel overeenstemming bestaan.

De kans om een gezin met een gezonde gezinsdynamiek te creëren

Misschien ben je opgegroeid in een ongezonde thuissituatie. Maar het leven geeft je de kans om je eigen gezin te creëren, het gezin dat jij kiest. Probeer altijd het beste van jezelf te geven aan je nieuwe gezin. Zorg ervoor dat je eerst je eigen wonden hebt geheeld, zodat je het best mogelijke voorbeeld kunt zijn voor je eigen kinderen.

Gezinsgeluk bouw je elke dag bewust op. Het betekent de eenvoudigste dingen waarderen en zorgen voor het belangrijkste: samenleven en respect voor anderen.