Simon Baron-Cohen: autisme-onderzoeker extra-ordinaire

Simon Baron-Cohen is een autisme-onderzoeker die uit veel van zijn onderzoek op veel inspirerende ideeën is gekomen. Sommige van zijn laatste studies zijn echter nogal controversieel.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Cristina Roda Rivera.

Laatste update: 03 juli, 2024

De cognitieve neurowetenschapper Sir Simon Philip Baron-Cohen is geboren op 15 augustus 1958. Hij is momenteel hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie aan de Universiteit van Cambridge (VK) op de afdeling Experimentele Psychologie en Psychiatrie. In feite is hij een van de bekendste autisme-onderzoekers, maar ook een van de meest controversiële, vanwege zijn maffe ideeën, zoals hij ze noemt.

“Eenzame wolf van het autisme-onderzoek,” “Creatieve rebel,” “Publieke Wetenschapsheld,” en “Rode lap voor feministen.” Deze specialist is veel dingen genoemd. Maar hoewel hij misschien als nogal gewaagd wordt beschouwd, blijft hij proberen belangrijke gegevens te leveren voor het begrijpen van het autistisch spectrum.

Simon Baron-Cohen: mindblindheid en hypermasculinisatie

Autisten zien vaak veel, maar herkennen weinig. Velen van hen ondervinden inderdaad grote moeilijkheden bij het classificeren van wat ze zien in een ruimtelijke/temporele/sociale context. Halverwege de jaren tachtig probeerde Baron-Cohen dit verschijnsel te verklaren met zijn theorie van “mind-blindness.”

Baron-Cohen beweert dat, in tegenstelling tot typisch ontwikkelde mensen, mensen met de diagnose autisme moeite hebben om de wensen en bedoelingen van anderen af te lezen uit hun gezichtsuitdrukkingen en gebaren.

Een experiment om de theorie van de geest aan te tonen

Simon Baron-Cohen, Alan M. Leslie, en Uta Frith rekruteerden 61 vierjarige kinderen. Daarvan hadden er 14 autisme, 20 het syndroom van Down, en 27 klinisch ongeschikt waren. De onderzoekers wilden proberen bewijs te verkrijgen voor hun hypothese. Ze lieten de kleintjes een scenario zien waarbij twee poppen betrokken waren. Een van de poppen legde een knikker in haar mandje en verliet de scène.

Terwijl de pop afwezig was, legde de tweede pop de knikker in haar eigen mandje. De onderzoekers vroegen de kinderen vervolgens waar de eerste pop haar knikker zou zoeken als ze terugkwam.

Typisch ontwikkelende kleuters en die met het syndroom van Down beseffen dat de eerste pop niet zou weten wat er in hun afwezigheid gebeurde. Daarentegen bevestigden veel van de kinderen met autisme dat de eerste pop de knikker zou gaan zoeken in het mandje van de tweede pop.

Analyse van de hersenscan

Een hele reeks onderzoekers wereldwijd scande de hersenen van gezonde en autistische proefpersonen. Ze testten hen op het matchen van boze en vriendelijke blikken met overeenkomstige emoties, het herkennen van stemmen van bekenden, en ook het beschrijven van de bedoelingen van bepaalde personages in verhalen.

Ze ontdekten dat autistische personen vaak minder activiteit vertonen in hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor het verwerken van emoties en taal.

Dat geld t ook voor het herkennen van gezichten en het ophalen van herinneringen. De verbindingen tussen deze gebieden blijken inderdaad zwakker te zijn bij autisten. In plaats daarvan is er vaak meer activiteit in het gebied waar de voorwerpen worden verwerkt.

In 2003 kwam Baron-Cohen met de controversiële stelling dat autisme een extreme variant is van het mannenbrein. Hij stelde:

“Autisme komt vooral voor bij jongens en mannen, maar is het dat jongens meer geïnteresseerd zijn in systemen? We hebben dit getest met pasgeborenen. Op hun eerste levensdag lieten we ze een menselijk gezicht en een mobiel zien en maten dan hoe lang ze elk staarden. We ontdekten dat meer meisjes langer naar het gezicht keken en meer jongens langer naar de mobiel. Dit suggereert dat iets dat met ‘mannelijkheid’ te maken heeft ook verband houdt met autisme en interesse in systemen.”

Testosteron

Dat ‘iets’, veronderstelt Baron-Cohen, is het hormoon testosteron. Dat komt doordat mannelijke foetussen in de baarmoeder twee keer zoveel testosteron produceren als vrouwen. Bovendien beïnvloedt prenataal testosteron de ontwikkeling van de hersenen.

Bij het meten van het testosteronniveau bij vrouwen die een vruchtwaterpunctie moesten ondergaan en hun kinderen na de geboorte lieten onderzoeken, bleek het volgende. Hoe hoger het prenatale testosteronniveau was, hoe meer autistische trekken de kinderen vertoonden. Ook hadden zij meer belangstelling voor systemen.

Velen in het autismeveld staan echter sceptisch tegenover zijn hypothese. “Het is niet duidelijk of de theorie voorspelt dat foetaal testosteron voldoende is om autisme te veroorzaken of dat de foetale testosteronspiegel een wisselwerking heeft met andere markers van genetische kwetsbaarheid,” zegt David Skuse, hoogleraar hersen- en gedragswetenschappen aan het University College London (VK).

Skuse voegt er ook aan toe dat de meeste analyses van Baron-Cohens groep gebaseerd zijn op de perceptie van moeders over het gedrag van hun kinderen en niet op objectieve metingen.

Autisme en synesthesie

Synesthesie is een ander onderzoeksgebied waarmee Baron-Cohen verbonden is. Synesthesie is een neurologische aandoening waarbij een sensatie in de ene modaliteit een waarneming in een andere triggert. Hij en zijn collega’s zijn de eersten geweest die neuroimaging hebben gebruikt om het bestaan van synesthesie aan te tonen. Baron-Cohen is ook co-editor-in-chief van het tijdschrift Molecular Autism.

Het idee van autisme

Simon Baron-Cohen verwerpt snel het idee dat autisme een geestesziekte is. In feite beweert hij dat het zowel een handicap als een verschil is.

Een handicap heeft te maken met sociaal functioneren en aanpassing aan veranderingen. Volgens deze specialist verwerkt het autistische kind informatie op een intelligente, zij het andere manier. Hij doet dit met aandacht voor details en het vermogen om patronen te ontdekken. In feite vergelijkt hij de manier waarop autisme er tegenwoordig uitziet met de manier waarop linkshandig zijn er ooit uitzag.

Baron-Cohen is het er niet mee eens dat autisme en het syndroom van Asperger onder dezelfde diagnose moeten worden samengevoegd. Sterker nog, hij verdedigt dat de laatste als aparte diagnostische entiteit moet blijven bestaan.

Hij gelooft namelijk niet dat er genoeg studies zijn die het syndroom van Asperger vergelijken met andere vormen van autisme om te zeggen dat er geen verschil is tussen de twee.

Current Studies

Deze wetenschapper liet de kans niet voorbijgaan om te winnen van Psychology Today lezers door ze proefpersonen te laten zijn van een online studie. In feite vroeg hij ouders met een universitair diploma de website www.cambridgepsychology.com te bezoeken en enkele eenvoudige vragen in te vullen over de ontwikkeling van hun kind.

Vervolgens onderzocht hij, door voldoende gegevens te verzamelen, of er een verband bestond tussen de studierichtingen van de ouders en de kans op het krijgen van een kind met autisme. Hij vermoedde dat afgestudeerden in systemen en de levenloze wereld, zoals wiskunde, techniek of informatica, een groter risico op autisme zouden lopen dan anderen.

De dramatische toename van diagnoses in het autismespectrum zoals autisme en het syndroom van Asperger bij kinderen zou ook verklaard kunnen worden door het feit dat meer vrouwen nu in technische en wiskundige beroepen werken. Daar vinden ze soortgelijke partners

Ongetwijfeld is dit een gewaagde theorie. Dat gezegd hebbende, is Simon Baron-Cohen er ook nooit voor teruggeschrokken ongebruikelijke hypotheses naar voren te brengen. Alleen tijd en onderzoek zullen uitwijzen of hij gelijk heeft of niet.