Onvoorwaardelijke zelfaanvaarding volgens Albert Ellis

Je bent een mens. Je hebt een donkere kant en een lichte kant, je bent mooi onvolmaakt en feilbaar, maar met grote mogelijkheden om te bereiken wat je wilt. Je kunt een begin maken door jezelf onvoorwaardelijk te accepteren. We leggen uit hoe.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Onvoorwaardelijke zelfaanvaarding is een waardevol hulpmiddel om je welzijn bij te stellen en, al doende, jezelf duidelijker te zien. Ook positiever. Het is echter niet gemakkelijk om dit soort visie te bereiken omdat je leeft in een maatschappij die haar kinderen tot in perfectie wil opvoeden.

Inderdaad, we leven allemaal in een wereld die geobsedeerd is door het vinden van die onbelangrijke tekortkoming in het gedrag van een ander. Het is ofwel omdat we het belang ervan overschatten, ofwel omdat we denken dat het ons een zeker voordeel oplevert.

Dit soort houding motiveert je om een zelf-eisende persoonlijkheid te ontwikkelen die alles onder controle moet hebben. In feite wil je je eigen fouten corrigeren voordat iemand je erop wijst.

Verder onderzoek je je gedrag onder een microscoop en neem je jezelf nauwkeurig onder de loep voor de spiegel, zodat je je fysieke verschijning kunt beoordelen volgens de gangbare ideeën over schoonheid. Geleidelijk word je je eigen slechtste rechter en de oorzaak van je eigen ongelukkigheid.

In feite vergeet je dat de kern van tevredenheid bestaat uit het aanvaarden van je sterke en zwakke punten, je mogelijkheden, en ook je beperkingen. Helaas wordt je niet altijd geleerd dat succes geen perfectie betekent en dat een afwezigheid van gebreken niet direct geluk brengt.

Wie geobsedeerd raakt door het idee dat perfectie een representatie is van het deugdzame, openbaart in werkelijkheid een gebrek aan zowel zelfcompassie als wijsheid.

Onvoorwaardelijke zelfaanvaarding

Onvoorwaardelijke zelfaanvaarding is een oefening die je uitnodigt al je facetten te omarmen, zowel positieve als negatieve. Het houdt vooral in dat je jezelf aanvaardt als een feilbaar mens. Iemand die soms zal slagen in het leven en, op andere momenten, fouten zal maken.

Noch je gebreken, noch je fouten definiëren je. Daarom moet je jezelf bevrijden van zelfwaardering en etiketten. Dit is onvoorwaardelijke zelfaanvaarding. Het werd gedefinieerd en gepopulariseerd door Albert Ellis. Het is belangrijk te onthouden dat het niet hetzelfde is als zelfwaardering.

Zelfwaardering kan gedefinieerd worden als het geheel van waarnemingen, gevoelens, gedachten en evaluaties die je over jezelf hebt. Het is een voorwaardelijke dimensie omdat je welzijn afhangt van de vraag of je je effectief, geldig, bekwaam, aantrekkelijk en vastberaden voelt, enz.

Zelfaanvaarding geeft echter ook aanwezigheid aan het feilbare, aan je gebreken en fouten. Het betekent je eigenaardigheden aanvaarden zonder jezelf te veroordelen, om zo een gezonder en verrijkender gevoel van zijn te ontwikkelen. Onderzoek (Engelse link) van de Amerikaanse Universiteit in Washington (VS) beweert dat we alleen door zelfaanvaarding ons gevoel van eigenwaarde versterken.

Stop met jezelf te veroordelen

Albert Ellis was een van de meest prominente figuren op het gebied van de psychologie. Hij ontwikkelde REBT (rationeel-emotieve-gedragstherapie), een benadering die kijkt naar iemands interpretaties van zichzelf en de wereld om hem heen. Die factor is, meer dan welke andere ook, degene die lijden of psychisch ongemak bemiddelt.

Een belangrijke pijler in het Ellis-model was ervoor te zorgen dat zijn patiënten/cliënten werkten aan onvoorwaardelijke zelfaanvaarding. Daarnaast dat ze persoonlijke oordelen vermeden. Want op het moment dat je een bepaalde waarde toekent aan hoe je bent of hoe je handelt, loop je het risico de basis te leggen voor angst of depressie.

Je opvoeding, de maatschappij die je omringt, je vrienden en zelfs je partner zorgen er vaak voor dat je bevooroordeelde opvattingen ontwikkelt over hoe je bent. Bovendien zijn niet al die ideeën vriendelijk of verrijkend. In feite integreer je, bijna zonder het te beseffen, talloze kritieken en zelfhatende ideeën in je interne dialoog.

Volgens Albert Ellis is de belangrijkste factor die bijdraagt aan het menselijk welzijn het ophouden met elkaar te beoordelen en te veroordelen. Hij beweerde dat de mens te complex en veranderlijk is om lukraak etiketten te krijgen.

Je bent volmaakt, alleen al door het feit dat je bestaat. Jezelf onvoorwaardelijk aanvaarden betekent dat je alles wat je bent integreert en omarmt. Je fouten van gisteren, je successen van vandaag, je blijvende gebreken, en je immense mogelijkheden.

Aanvaard je intrinsieke waarde als mens

Het is echter niet gemakkelijk om de minder gewenste, negatieve en feilbare delen van jezelf te omarmen. Sterker nog, gewend als je bent om op je gebreken en fouten gewezen te worden, lijkt het je misschien onmogelijk om ze te aanvaarden.

Nog minder om ze als positief te verwerken. Dat is de echte uitdaging van onvoorwaardelijke aanvaarding. In plaats van alles wat je onwelgevallig is te aanvaarden, ben je in de regel geneigd het te verbergen of te verdringen.

Jezelf aanvaarden betekent vooral erkennen dat ook de aspecten van jezelf die je niet bevallen aanvaardt. Ze zijn een intrinsiek deel zijn van wie je bent. In feite is het pas als je ruimte en aanwezigheid geeft aan het goede en het slechte van je eigen wezen, dat je bereid bent te veranderen wat je ongemakkelijk maakt.

Zoals Carl Rogers zei: “…als ik mezelf accepteer zoals ik ben, dan kan ik veranderen.”

Hoe kun je onvoorwaardelijke zelfaanvaarding bereiken?

Je moet jezelf begrijpen om jezelf te kunnen vergeven. Om te kunnen accepteren om te veranderen wat je kwetst en welzijn te bereiken. Het lijkt een ingewikkelde opgave, maar in werkelijkheid is er maar één ding voor nodig: een volledige toewijding aan jezelf. Hier zijn enkele strategieën die je helpen onvoorwaardelijke zelfaanvaarding te bereiken.

• Reflecteer en breng alles wat je niet bevalt aan jezelf aan het licht. Bijvoorbeeld ervaringen, daden, fouten, mislukkingen, karakterfouten, lichamelijke gebreken, enz.
• Analyseer nu elke dimensie vanuit een zelfcompassie perspectief. Praat met jezelf zoals je met je beste vriendin doet en laat alle vleugjes schuld of schaamte los. Je bestaat uit alles wat je mooi vindt aan jezelf, maar ook uit die donkere kanten die je geneigd bent af te wijzen en te vermijden.
• Accepteer je beperkingen, je omstandigheden, en al je werkelijkheden. Kijk naar jezelf zonder jezelf te veroordelen, en laat ruimte voor zowel de lichtere als de donkerdere kanten.

Denk na het voltooien van deze oefening na over wat je zou kunnen doen om jezelf beter te laten voelen. Beoordeel welke veranderingen je in staat zouden stellen gelukkiger te zijn als je bedenkt dat je, net als iedereen, een wonderlijk wezen vol gebreken bent. Dit devalueert je niet, het normaliseert je.