Ongedifferentieerde schizofrenie: symptomen, oorzaken en behandeling

Voorheen was dit een typologie van psychische stoornissen en werd deze gekenmerkt door het ontbreken van diagnostische criteria bij sommige schizofrene aandoeningen. Blijf lezen voor meer informatie!

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog José Padilla.

Laatste update: 18 mei, 2024

De diagnose schizofrenie uit zich in symptomen die het functioneren van de persoon op alle gebieden belemmeren. In de DSM-IV en ICD-10 werd deze geestelijke stoornis ingedeeld in verschillende typen, waaronder ongedifferentieerde schizofrenie.

In de DSM-5 werden deze typen echter opgeheven vanwege hun slechte validiteit en betrouwbaarheid. En nu wordt alleen nog naar schizofrenie verwezen als schizofrenie, zonder onderverdelingen.

Toch zullen we in dit artikel de oude classificatie nog eens bekijken om te begrijpen waar ongedifferentieerde schizofrenie naar verwijst. Doe met ons mee!

Ongedifferentieerde schizofrenie, een beetje van het hele spectrum

Volgens de vierde versie van de DSM-TR is dit een vorm van schizofrenie die voldoet aan Criterium A (positieve en negatieve symptomen), maar niet aan de andere diagnostische criteria voor paranoïde, gedesorganiseerde of katatonie varianten. Vandaar de naam “ongedifferentieerd”, omdat het niet duidelijk van andere te onderscheiden is.

ICD-10 definieert het weliswaar op dezelfde manier als de DSM-IV, maar voegt eraan toe dat het mogelijk is om meer dan één van de criteria voor de andere categorieën te vertonen, maar zonder een bepaald overwicht van een van de kenmerken die een specifiek type definiëren. Met andere woorden, ze hebben een beetje van alle classificaties, maar passen in geen enkele.

Wat zijn de symptomen?

Zoals gezegd zijn hun symptomen zowel positief als negatief. De eerste worden gekenmerkt door een overmaat aan normaal functioneren, en de volgende worden opgesomd:

• Wanen.
• Hallucinaties.
• Ongeorganiseerd taalgebruik en gedrag.

Negatieve symptomatologie verwijst naar de manifestatie van een verlies of vermindering van een normale functie. Hieronder vallen:

• Onvermogen om plezier te voelen (anhedonie).
• Gebrek aan interesse in sociale relaties (asocialiteit).
• Beperking van emotionele expressie (affectieve vervlakking).
• Verlies of afname van vloeiendheid in spraak en denken (alogia).
• Desinteresse of onwil om doelgericht gedrag te vertonen (abulia).

Oorzaken van ongedifferentieerde schizofrenie

De oorzaken van ongedifferentieerde schizofrenie zijn destijds niet vastgesteld. Er wordt echter aangenomen dat ze dezelfde zijn als die welke het ontstaan van de diagnose vandaag de dag verklaren. Volgens de National Health Service  (Engelse link) zijn dit enkele van de risicofactoren:

• Chemische onevenwichtigheid: de aandoening wordt in verband gebracht met onevenwichtigheden in het dopamineniveau.
• Problemen tijdens de geboorte: een laag geboortegewicht en zuurstoftekort zouden invloed hebben op de ontwikkeling van de aandoening.
• Genetische factoren: een familielid hebben met de diagnose. Bij tweelingen is de kans groot dat als de een het heeft, de ander het ook heeft.
• Veranderingen in de hersenen: er is waargenomen dat bepaalde personen met schizofrenie veranderingen in de hersenstructuur en neurale verbindingen vertonen.
• Gebruik van illegale stoffen: overmatig gebruik van drugs zoals cannabis, cocaïne, LSD of amfetaminen verhoogt het risico op schizofrenie, vooral bij adolescenten en jongvolwassenen.
• Omgevingsstressoren: hoewel ze de ziekte niet direct veroorzaken, kunnen trauma’s of stresssituaties zoals rouw, echtscheiding of ervaringen van fysiek, emotioneel of seksueel misbruik de ziekte wel uitlokken.

Behandeling voor ongedifferentieerde schizofrenie

Over het algemeen is de behandeling voor ongedifferentieerde schizofrenie hetzelfde als voor het hele spectrum. Ze is erop gericht om de symptomen te verminderen en het functioneren van de patiënt op verschillende gebieden van het leven te optimaliseren. De belangrijkste interventies zijn volgens de Mayo Clinic (Engelse link) de volgende.

Antipsychotica

Het doel van deze behandeling is het verminderen van de manifestatie van psychotische symptomen. Afhankelijk van het geval kan de psychiater eerste generatie antipsychotica (chloorpromazine, flufenazine, haloperidol, perfenazine) of tweede generatie antipsychotica (clozapine, iloperidon, aripiprazol, risperidon, ziprasidon) voorschrijven.

Psychosociale interventies

Naast medicatie worden sociale en psychologische interventies aanbevolen. Deze zijn erop gericht om de persoon functioneler te maken in het dagelijks leven.

• Gezinstherapie: gezinnen krijgen psycho-educatie, steun, copingvaardigheden en strategieën om stress te reguleren.
• Psychotherapie: helpt patiënten om te gaan met de stress en emotionele veranderingen die ze ervaren. Het kan hen helpen om disfunctionele denkpatronen te identificeren en uit te dagen.
• Beroepsmatige ondersteuning: helpt de persoon met schizofrenie om zich voor te bereiden op een baan en om die te krijgen en te houden. Door hen te laten werken voelen ze zich productief en hebben ze de maatschappij iets te bieden.
• Sociale vaardigheidstraining: het doel is om de manier waarop de patiënt communiceert en met anderen omgaat te verbeteren. Dit kan hen helpen om beter te integreren in de gemeenschap en isolement te voorkomen of te verminderen.

Een sleutel tot het begrijpen van de complexiteit van de stoornis

Hoewel niet langer onderdeel van de DSM-5, was het ongedifferentieerde type bij schizofrenie ooit relevant voor het begrijpen van de variëteit en complexiteit van de ziekte. De oorzaken zijn niet precies gedefinieerd, maar men denkt dat het begin afhankelijk is van genetische, neurochemische en omgevingsfactoren.

In dit artikel leerden we ook dat de behandeling berust op de integratie van psychotrope medicijnen en psychosociale interventies. Hierdoor worden symptomen behandeld en krijgen patiënten de kans om hun dagelijks functioneren te verbeteren. Een holistische en persoonlijke benadering is de sleutel tot het begrijpen van en ingrijpen bij deze psychische stoornis.