ICD en DSM: overeenkomsten en verschillen tussen de handleidingen

Er zijn twee belangrijke systemen voor het diagnosticeren van psychische aandoeningen. Dit zijn de DSM en de ICD. De DSM wordt door de meeste psychologiestudenten en professionals gebruikt, maar is dit wel de beste optie? Wat zijn de verschillen tussen de twee? Ontbreken de twee methoden iets? In dit artikel vinden we de antwoorden.
ICD en DSM: overeenkomsten en verschillen tussen de handleidingen

Laatste update: 22 januari, 2022

Er zijn twee belangrijke diagnostische handleidingen van klinische psychologie en psychiatrie waarin onderzochte aandoeningen worden opgesomd. Dit zijn de DSM en de ICD. Het is interessant om de overeenkomsten en verschillen tussen de twee handleidingen te bestuderen om te kiezen met welke het beste kan worden gewerkt.

Beide zijn zeer uitgebreide classificaties. Ze bestrijken alle gebieden van de geestelijke gezondheid. Bijvoorbeeld neurologische en dissociatieve stoornissen, somatische symptoomstoornissen, seksuele disfuncties, parafiele stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen.

Psychologie is gebaseerd op een classificatiesysteem van stoornissen. Dit betekent dat uit een reeks psychopathologische kenmerken of symptomen specifieke aandoeningen of aandoeningen worden geconstrueerd die de cognitieve economie definiëren.

Wanneer een professionele psycholoog bijvoorbeeld een depressie diagnosticeert, vermeldt de definitie in deze twee handleidingen een reeks symptomen die de patiënt vertoont of waarschijnlijk zal vertonen. In deze specifieke aandoening omvat de definitie gevoelens van apathie, huilen en zelfmoordgedachten.

Binnen de stoornissen zelf zijn er echter subcategorieën. Om deze reden is het noodzakelijk om zowel gemeenschappelijke als differentiële elementen tussen de verschillende aandoeningen en andere diagnostische categorieën te definiëren.

De DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) en de ICD (International Classification of Diseases) gebruiken beide classificatiesystemen met diagnostische labels. De ICD is echter veel ouder, terwijl de DSM dankzij de updates van groot belang is geworden op het gebied van geestelijke gezondheid.

Een afbeelding van een psycholoog en patiënt

Korte geschiedenis van de ICD en de DSM

Classificatiesystemen werden aan het einde van de 19e eeuw geboren met de vader van diagnostische classificatie, Emil Kraepelin. Hij beweerde:

“Omdat we de oorzaken van psychische stoornissen niet kennen en elke verklarende theorie die we geven erg zwak is; is het beste wat we kunnen doen om mensen te classificeren, de waarneembare symptomen en tekenen en de klinische manifestaties te gebruiken en om het systeem het tijdstraject te laten verklaren.”

De eerste DSM ( het is momenteel in zijn vijfde update, de DSM-5 ) werd gepubliceerd als een aanpassing van de ICD-6. De eerste twee edities van de DSM waren handleidingen die veel op de ICD leken. Vanaf de derde editie volgde de DSM echter zijn eigen systeem.

De DSM classificeert aandoeningen op basis van consensus. Met andere woorden, groepen deskundigen voeren verschillende diagnostische categorieën uit en dit zijn de definities die worden gebruikt om een diagnose te stellen.

Daarom bevat het elementen van willekeur en hoge subjectiviteit. In het geval van de ICD worden de aandoeningen echter vastgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en haar lidstaten.

Na te zijn verbeterd, loste de ICD-11 perfect de hiaten van de ICD-10 op. Het bevat inderdaad medische updates, ontdekkingen en bepaalde veranderingen in het denken. Er zijn ook specifieke updates met betrekking tot verbeterde coderingsstructuur, internationaal gebruik, digitale gereedheid en gebruiksvriendelijkheid.

Overeenkomsten tussen de DSM en de ICD

Voordat we het hebben over de verschillen tussen de DSM en de ICD, moeten we hun overeenkomsten bespreken. Het zijn er inderdaad veel. Beide handleidingen zijn bijvoorbeeld classificatiesystemen voor psychische stoornissen op basis van de waargenomen symptomen die met elkaar samenhangen.

Bovendien zijn beide systemen die wijdverbreid zijn ingeburgerd en internationaal worden gebruikt voor de diagnose van psychische stoornissen op volwassen leeftijd en ook in de kindertijd en adolescentie.

Aan de andere kant zijn beide meerassige systemen. Met andere woorden, ze zijn georganiseerd vanuit verschillende assen. Dit zijn aspecten van de klinische realiteit. In de DSM-5 werden deze echter geëlimineerd. Beide classificaties zijn op hun beurt bedoeld om diagnostische criteria te geven of vast te stellen om de betrouwbaarheid van klinische beoordelingen te vergroten.

Andere veelvoorkomende kenmerken zijn:

  • Schrappen van de term geestesziekte. In plaats daarvan gebruiken ze het woord stoornis.
  • Aeorisme. Diagnoses zijn gebaseerd op beschrijvingen van symptomen en niet op psychologische theorieën.
  • Klinische betekenis. Het is niet voldoende om aan een reeks symptomen te voldoen om een diagnose te stellen. In feite moeten de symptomen verder worden beoordeeld om vast te stellen dat ze klinisch significant ongemak of verslechtering veroorzaken.
  • Polyethiek. Niet alle gespecificeerde symptomen van een aandoening zijn nodig om een diagnose te stellen.

Verschillen tussen de DSM en de ICD

De DSM is een handleiding geschreven door de APA (American Psychology Association). Vandaar dat het in de Verenigde Staten is ontstaan. In feite vertegenwoordigen de DSM-5 en al zijn vorige edities de de facto standaard. Met andere woorden, het is een handleiding die door geen enkele standaardisatie-instantie is goedgekeurd of gelegitimeerd. Toch accepteren veel mensen het als legitiem.

Dit kan worden verklaard door de ware revolutie die de DSM-III teweegbracht met zijn systeem gebaseerd op beschrijvingen van symptomen en specifieke criteria. De ICD deed er langer over om deze conceptuele verandering over te nemen, maar ze deden het uiteindelijk, en op internationale basis. In de DSM is de deelname, in tegenstelling tot de ICD, puur Amerikaans.

Aan de andere kant is de ICD een handleiding die is goedgekeurd en geschreven door de WHO. Het is gebaseerd op de Europese diagnostische classificatiesystemen. Bovendien omvatte de ICD-11 in zijn team professionals uit vele geografische gebieden met verschillende talen en economieën. Daarom is het een volledig intercultureel hulpmiddel.

Variaties in diagnoses

De meest interessante verschillen tussen de DSM- en de ICD-diagnoses zijn ongetwijfeld die waarbij de diagnostische criteria van elke aandoening betrokken zijn. Vreemd genoeg vallen deze twee belangrijke handboeken op het gebied van psychiatrie en psychologie niet samen als het gaat om het diagnosticeren van bepaalde aandoeningen.

Een voorbeeld betreft de verschillen in de diagnose van autismespectrumstoornissen. De ICD-11 specificeert en analyseert bijvoorbeeld de afwezigheid van functionele taal in deze toestand. De DSM-5 nodigt de lezer echter slechts uit om het als een mogelijkheid te beschouwen.

Een ander voorbeeld is de classificatie van sociale communicatiestoornis. De ICD-11 omvatte deze aandoening in de sectie taalontwikkelingsstoornissen. De DSM-5 classificeert het echter in de sectie communicatiestoornissen.

Deze verschillen in diagnoses zijn niet het resultaat van concurrentie tussen de twee handleidingen of de verschillende meningen van verschillende experts. In feite hebben beide publicaties te maken met het probleem van een lage bestaande betrouwbaarheid, vandaar een lage diagnostische validiteit. Dit maakt een eerlijke en volledige classificatie uiterst ingewikkeld.

Slechte betrouwbaarheid van sommige categorieën

De betrouwbaarheid van de categorieën in beide handleidingen kan in twijfel worden getrokken. Bij een gegeneraliseerde angststoornis is er bijvoorbeeld een betrouwbaarheid van 0,2. Bij posttraumatische stress is de betrouwbaarheid echter 0,67.

Naarmate er meer aandoeningen bijkomen, neemt de betrouwbaarheid af. In feite, hoe meer categorieën er zijn, hoe moeilijker het is voor de rechters om het eens te worden. Dat komt omdat er meer kans op fouten is.

In dezelfde lijn is er in beide handleidingen een buitensporige comorbiditeit tussen stoornissen. In feite krijgt ongeveer 60 procent van de mensen die een diagnose krijgen, er nog twee. Dit betekent dat een persoon kan zijn gediagnosticeerd met secundaire ernstige depressie, paniekaanvallen, gegeneraliseerde angst en/of emotionele afhankelijkheid.

In feite is de comorbiditeit van diagnoses extreem hoog. Dit kan zijn omdat de classificaties niet effectief zijn en er te veel gedeelde symptomen zijn. In feite worden de grenzen van de stoornissen onduidelijk.

Welke moeten we gebruiken?

Beide kwalificatiesystemen lijken erg op elkaar. Als je een professional in psychologie of psychiatrie bent en je afvraagt welk diagnostisch systeem je moet kiezen, heeft Geoffrey M. Reed, een professional die heeft meegewerkt aan de ontwikkeling van de ICD-11, iets toe te voegen. Reed stelt dat de DSM-5, die van Amerikaanse oorsprong is, geen internationale deelname wilde aan de uitwerking ervan.

Daarentegen zorgden de WHO-lidstaten ervoor dat de ICD-11 culturele en taalkundige bijzonderheden weerspiegelde in zijn classificatiesysteem. Riet zei daarover:

“De aard en waarden van gezondheidssystemen in Europa zijn heel anders dan die in de Verenigde Staten, en het is niet duidelijk of een product op basis van Noord-Amerikaanse concepten het meest geschikt is. Om deze reden is de WHO ondergedompeld in een globaal en multidisciplinair proces voor de ontwikkeling van de volgende ICD.”  


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Gutiérrez, M., Peña, L., Santiuste de Pablos, M. et alt. Comparación de los sistemas de clasificación de los trastornos mentales: CIE-1O y DSM-IV. Revisión.
  • Reed, G., Anaya, C. y Evans, S. (2012). ¿Qué es la CIE y por qué es importante en la psicología? International Journal of Clinical and Health Psychology, 12(3), 461-473.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.