Hoe je iemand met een emotionele blokkade kunt helpen

Om iemand met emotionele barrières te helpen, is het belangrijk om te leren die persoon te ondersteunen zonder hem of haar te dwingen, zijn of haar emoties te erkennen en veelvoorkomende fouten te vermijden. Wij laten je zien hoe je dat doet.

Misschien is het je opgevallen dat iemand in je omgeving, zoals je beste vriend(in), een familielid of je partner, niet meer op dezelfde manier lacht, koel reageert of het vermijdend vindt om over zijn/haar gevoelens te praten. Het kan dan zijn dat er sprake is van een emotionele blokkade.

Ook al is er vertrouwen, toch lijkt het alsof er ineens een onzichtbare muur is opgetrokken tussen wat je voelt en de wereld. In veel gevallen is deze stille verandering een teken dat iemand emotioneel geblokkeerd is en hulp nodig heeft.

Vaak is dit het gevolg van traumatische ervaringen, voortdurende druk, onopgeloste conflicten of neurochemische onevenwichtigheden. De geest verbreekt de verbinding om zichzelf te beschermen. Hierdoor kan de persoon zich leeg voelen, de hele tijd moe zijn, last hebben van slapeloosheid, angst of zelfs fysieke pijn zonder dat daar een duidelijke oorzaak voor is.

En terwijl dit allemaal binnen gebeurt, wordt aan de buitenkant alleen de afstand getoond. Dat zorgt ervoor dat degenen die iets willen doen, maar niet weten wat, in onzekerheid blijven. Is het beter om te vragen of te wachten? Overschrijd ik een grens?

Het leren herkennen van de signalen van een emotionele blokkade en het begeleiden zonder opdringerig te zijn, maakt een groot verschil. Hieronder delen we respectvolle en empathische strategieën om mensen te ondersteunen die deze situatie doormaken.

1. Bied je aanwezigheid aan, niet je oplossingen

Wanneer iemand een emotionele blokkade heeft, is het laatste wat hij of zij nodig heeft het gevoel dat hij of zij zichzelf moet rechtvaardigen, verdedigen of zijn of haar gevoelens moet verwerken om anderen “gerust te stellen”.

In plaats van de rol van redder op je te nemen, is de meest therapeutische benadering om onvoorwaardelijk aanwezig te zijn, zonder te verwachten dat de persoon onmiddellijk reageert of verbetert.

Door met emotionele bevestiging te luisteren, bouw je vertrouwen op (Engelse link). Hierdoor voel je je gesteund en ben je bereid om naar oplossingen te zoeken. Het vermindert ook het gevoel van isolatie dat vaak met een emotionele blokkade gepaard gaat.

Het is niet nodig dat je het perfecte antwoord hebt. Soms is het voldoende om een veilige ruimte te bieden waarin de ander zich gezien voelt, zonder angst om beoordeeld of gecorrigeerd te worden.

Zinnen als “Ik begrijp dat je geen zin hebt om te praten, en dat is oké” of “Ik heb niet alle antwoorden, maar ik wil er voor je zijn” geven een krachtige boodschap af: je bent niet alleen, en ik heb niet nodig dat jij je goed voelt om bij je te zijn.

2. Bevorder een ruimte van emotionele veiligheid

Mensen die emotioneel geblokkeerd zijn, proberen zichzelf te beschermen omdat ze bewust of onbewust hebben geleerd dat het ongemakkelijk, gevaarlijk of nutteloos kan zijn om zichzelf te uiten.

Misschien werden ze in het verleden beoordeeld, genegeerd of gebagatelliseerd toen ze zich openstelden en dat is de reden dat ze er vandaag de dag de voorkeur aan geven om te zwijgen. Het creëren van een omgeving waarin ze zich beschermd en geaccepteerd voelen, precies zoals ze zijn, is de sleutel tot het loslaten van hun hoede.

Volgens het Gottman Institute zijn anderen eerder bereid om verbinding te maken als we emotionele veiligheid creëren. Bovendien zijn ze vaak kwetsbaarder en hoeven ze minder bang te zijn om gecorrigeerd, onder druk gezet, beschuldigd of beschaamd te worden.

En het gaat niet alleen om wat we zeggen, maar ook om hoe we ons presenteren: de toon van onze stem, onze lichaamshouding, de stiltes die ons niet storen en de oprechte intentie om te luisteren, zonder te onderbreken. Dit alles zegt: “Hier kun je jezelf zijn, zonder angst.”

Het allerbelangrijkste is om de ruimte in de loop van de tijd te behouden. Eén enkel voorbeeld van openheid is niet voldoende; Consistentie zorgt ervoor dat de ander erop vertrouwt dat er geen negatieve gevolgen zullen zijn als hij eerlijk is tegenover zichzelf en tegenover anderen. Zinnen als de volgende kunnen grote deuren openen:

• “Je hoeft niet altijd goed te zijn.”
• “Ik ben er voor je, als je ooit behoefte hebt om te praten.”
• “Ik wil je niet onder druk zetten, ik wil je alleen laten weten dat ik om je geef.”

3. Erken hun emoties, zelfs als je ze niet begrijpt

Iemand met een emotionele blokkade helpen betekent niet dat je hem of haar onder druk zet om ‘uit te leggen’ of ‘te begrijpen’ wat er met hem of haar gebeurt. Vaak kan ze zelf niet beschrijven wat ze ervaart: ze voelt zich overweldigd, leeg, verward of een mengeling van gevoelens die moeilijk te benoemen zijn.

Om te kunnen herkennen wat er met ons gebeurt, is een bepaald niveau van interne zelfregulatie nodig. Maar dat is niet altijd mogelijk als we te maken hebben met een emotionele barrière. Daarom is het op dat moment het allerbelangrijkste om je ervaring te valideren, zelfs als deze vol twijfels zit.

Door te zeggen: “Ik weet dat het niet makkelijk is om dit onder woorden te brengen” of “Je hoeft niet uit te leggen waarom ik met je mee zou moeten gaan”, kun je de innerlijke druk verlichten.

Wanneer iemand het gevoel heeft dat hij of zij niet beoordeeld of ondervraagd zal worden, verlaat het zenuwstelsel geleidelijk de staat van alertheid. Vanuit deze rust wordt de emotionele verbinding geleidelijk hersteld, waardoor er mogelijkheden ontstaan om woorden, inzichten en innerlijke aspecten die voorheen onbereikbaar waren, in de loop van de tijd naar boven te laten komen.

4. Nodig haar uit om opnieuw contact te maken met haar lichaam en emoties

Een vriendelijker alternatief voor het forceren van woorden is om terug te keren naar het hier en nu. Even loskomen van je gedachten, van piekeren over het verleden of verwachtingen voor de toekomst, kan verlichting bieden.

Mindfulness is een geweldige bondgenoot. Mediteren is niet nodig: stel gewoon alledaagse gebaren voor die als anker dienen. Voel de sensatie van water wanneer je je handen wast, loop terwijl je let op de bewegingen van je lichaam of adem een minuut lang diep in en uit met je ogen dicht. Dit zijn kleine oefeningen die je uitnodigen om even stil te staan en te voelen.

Deze oefeningen zorgen ervoor dat de mentale activiteit afneemt en dat emoties die voorheen onderdrukt of verdoofd waren, vanuit deze staat van kalmte helderder naar voren kunnen komen.

5. Respecteer de stilte van anderen

Wanneer je emotionele barrières ervaart, is het niet alleen moeilijk om te spreken, maar voel je je ook ongemakkelijk door je eigen stilte; Het is alsof je faalt, omdat je niet onder woorden kunt brengen wat er gebeurt. In deze context verhogen dringende vragen of detective spelen de spanning alleen maar en versterken het idee dat je moet “antwoorden” om gezelschap te verdienen.

Het is nuttig om een kalme en standvastige aanwezigheid te hebben. Er zijn zonder eisen te stellen, zonder onmiddellijke resultaten te verwachten, zendt een stille maar diepe boodschap uit: “Je hoeft jezelf niet uit te leggen om mij te laten blijven.” Deze vorm van steun zorgt ervoor dat de persoon niet het gevoel heeft dat hij/zij iets emotioneels terug hoeft te doen voor jouw steun.

Het is belangrijk om te beseffen dat het openingsproces niet in een rechte lijn verloopt. Er kunnen momenten zijn waarop de persoon wordt aangemoedigd om te spreken, maar zich vervolgens weer terugtrekt.

Zie het niet als een tegenslag. Het is niet jouw taak om elke kans te grijpen om antwoorden te vinden, maar om de verbinding met geduld en respect te onderhouden, zelfs als er alleen maar stilte heerst.

6. Vermijd geforceerde toespraken over zelfverbetering

Soms willen we gewoon helpen. Het eerste wat dan in ons opkomt is om mensen aan te moedigen met zinnen als “alles gebeurt met een reden” of “wees sterk, je kunt het.” Ook al lijken ze onschuldig, deze uitingen kunnen meer kwaad dan goed doen.

Vanuit psychologisch perspectief wordt dit type reactie gezien als een vorm van giftig positivisme (Engelse link) : de neiging om altijd een optimistische kijk op de zaak op te leggen, ook als men eigenlijk behoefte heeft aan begrip, bevestiging of gewoon een luisterend oor, zonder te proberen het probleem ‘op te lossen’.

Daarom is het veel waardevoller om vanuit oprechtheid en respect contact te maken. Je hoeft geen perfecte zin te bedenken of overal de goede kant van te zien. Als je bijvoorbeeld zegt: “Het is oké als je je vandaag niet zo goed voelt”, kan dat veel geruststellender zijn dan welke poging tot geforceerde motivatie dan ook. Begeleiden betekent soms dat je blijft als er niets te zeggen of op te lossen valt.

7. Help hem zijn eisen aan zichzelf te verlagen

Als iemand een emotionele blokkade heeft, is een van de zwaarste lasten een kritische innerlijke stem die zegt dat hij of zij niet mag opgeven, dat hij of zij goed moet zijn, moet presteren en een beeld van normaliteit moet handhaven.

Deze eisen aan jezelf leiden tot schuldgevoelens, omdat je niet functioneert zoals verwacht. Deze dynamiek wordt gezien als onderdeel van emotioneel perfectionisme: de neiging om het eigen ongemak te bagatelliseren door het te zien als een fout of een zwakte.

Veel van deze gedachten worden aangeleerd vanaf de kindertijd: boodschappen als ‘niet huilen’, ‘je moet sterk zijn’ of ‘maak geen problemen’ creëren het idee dat het tonen van emoties verkeerd is. Na verloop van tijd wordt deze eis een innerlijk verhaal dat afneemt, vooral in momenten van kwetsbaarheid.

In deze context is het belangrijk om een ruimte te bieden waar geen verwachtingen zijn waaraan voldaan moet worden, en waar de persoon niet compleet hoeft te zijn of iets hoeft te bewijzen om zich waardevol te voelen. Soms is het geruststellender om van iemand te horen dat je niet ‘oké’ hoeft te zijn om geaccepteerd te worden, dan welke concrete oplossing dan ook.

Om de eisen die je aan jezelf stelt te verlagen, moet je het ritme van de ander respecteren zonder hem of haar te overprikkelen met activiteiten, adviezen of doelen. Emotionele rust, ook al lijkt het van buitenaf inactief, is onderdeel van het genezingsproces.

8. Stel professionele hulp voor, zonder verwijtend over te komen.

In dit scenario kan het praten over hulp zoeken een gevoelig onderwerp zijn. Iemand die in deze staat verkeert, kan zich kwetsbaar, verward of beschaamd voelen omdat hij of zij het niet ‘zelf kan redden’. De manier waarop je voorstelt om een professional te raadplegen, kan dus het verschil maken tussen het openen of verder sluiten van een deur.

Zeg bijvoorbeeld: “Heb je erover nagedacht om met iemand te praten die je kan begeleiden?” of “een therapeut kan je helpen dit allemaal beter te begrijpen” klinkt vriendelijker dan “je hebt therapie nodig.” Belangrijk is dat de suggestie niet als een oordeel wordt ervaren, maar eerder als een teken van zorg.

Wat voor opties zijn er?

Het wegnemen van een emotionele blokkade vergt innerlijk werk. Dat lukt niet altijd alleen met wilskracht of met de steun van je omgeving. Begeleiding is prima, maar er zijn processen waarvoor specifieke professionele hulpmiddelen nodig zijn. In deze gevallen kan de ondersteuning worden aangevuld met onder andere de volgende behandelingen:

• Regelmatige lichaamsbeweging. Dit bevordert de aanmaak van endorfine en verbetert je humeur.
• Emotioneel schrijven. Hierbij houdt je een dagboek bij om je gedachten en gevoelens te ordenen.
• Cognitieve gedragstherapie (CGT). Helpt bij het identificeren en herstructureren van rigide of negatieve denkpatronen.
• Therapeutische mindfulness. Dit zijn mindfulnesstechnieken waarmee je leert emoties te observeren zonder ze te beoordelen of te blokkeren.
• Blootstellingstherapie. Deze therapie is nuttig wanneer er sprake is van traumatische ervaringen die de persoon tot nu toe heeft vermeden, maar die wel van invloed zijn op het heden.
• Bewuste ademhalings- en ontspanningstechnieken zorgen ervoor dat je weer grip op de situatie krijgt wanneer je last hebt van angst of emotionele overweldiging.

Onthoud: het is niet jouw taak om te overtuigen of te diagnosticeren, maar om de mogelijkheid te openen dat het zoeken van professionele hulp een daad van moed is, en niet van zwakte. En als de persoon er niet klaar voor is om het te ontvangen, dan dient dat gerespecteerd te worden.

Veelvoorkomende fouten om te vermijden

Weten wat je niet moet doen, is net zo belangrijk als leren hoe je anderen met respect kunt begeleiden. Wanneer iemand een emotionele blokkade ervaart, bevindt hij of zij zich in een staat van interne overgevoeligheid, waarbij slecht gecommuniceerde goede bedoelingen pijnlijk kunnen zijn of meer weerstand kunnen oproepen. Deze houdingen moeten vermeden worden:

• Onmiddellijke uitleg eisen. Aanhoudende vragen als “Wat is er met je aan de hand?” of “vertel me nu, ik moet je begrijpen” zorgen alleen maar voor meer frustratie, vooral als de persoon zich al verward of overweldigd voelt.
• Gesprekken of oplossingen afdwingen. Soms denken we dat alles opgelost zal zijn als we de persoon maar eens “een keer en voor altijd laten praten”. Maar wat wij als hulp ervaren, kan door ons als druk van de andere kant worden ervaren. Vooral als de persoon nog niet klaar is om te verbaliseren of als hij/zij bang is dat hij/zij niet weet hoe hij/zij zichzelf moet uitleggen.
• Hun houding persoonlijk opvatten. Het is heel gebruikelijk om stilte, afstand of apathie te interpreteren als afwijzing, maar in de meeste gevallen heeft het niets met jou te maken. Emotionele barrières kunnen leiden tot isolatie. Dat komt niet omdat de persoon die ze ervaart niet om je geeft, maar omdat hij of zij niet de energie heeft om contact te maken met zijn of haar omgeving.
• Minimaliseer hun emoties. Uitdrukkingen als “het is niet zo’n groot probleem”, “iedereen maakt dit wel eens mee” of “je zou dankbaar moeten zijn” proberen de ander vanuit een rationeel perspectief aan te moedigen, maar ontkrachten het ongemak. De persoon kan het gevoel hebben dat hij/zij overdrijft, dat hij/zij zich zo niet zou moeten voelen of dat hij/zij ‘zwak’ is. Dit verergert de blokkade. Ongeldig verklaren activeert een defensieve reactie.

Wat te doen als iemand geen hulp accepteert?

Niet iedereen met een emotionele blokkade is op het moment dat wij dat voorstellen klaar voor professionele ondersteuning. Dat hoort ook bij het proces. Er kan sprake zijn van angst, ontkenning, verwarring of gebrek aan energie om een therapeutisch pad te beginnen.

In plaats van aandringen of forceren, is het belangrijk om hun tempo te respecteren en hen te ondersteunen vanuit een liefdevolle, niet-dwangmatige houding. Dit betekent ook dat je moet accepteren dat je geen controle hebt over het proces van de ander, maar toch dichtbij moet blijven. Hier zijn enkele manieren om te ondersteunen zonder inbreuk te plegen:

• Zorg voor je mentale welzijn. Het begeleiden van iemand die geblokkeerd is, kan veeleisend zijn. Verwaarloos je eigen evenwicht niet.
• Accepteer de timing zonder volledig los te koppelen. Soms kan iets wat je vandaag niet ontvangt, een zaadje zijn dat morgen begint te ontkiemen.
• Wees beschikbaar. Leg je tijd en verwachtingen niet op. Kalm blijven is op zichzelf al een vorm van beheersing. Bedenk dat jouw aanwezigheid ook een vorm van steun is: je hoeft haar niet te dwingen te veranderen, maar laat haar gewoon zien dat ze niet alleen is in deze situatie.

Je gezelschap is ook een daad van liefde

Iemand steunen die een emotionele blokkade heeft, betekent niet dat je alle antwoorden hebt of de perfecte woorden vindt. Echte steun schuilt in dichtbij blijven, zonder te forceren, zonder te oordelen, zonder om uitleg te vragen.

Met feiten kunnen we aantonen dat het niet nodig is om welgesteld te zijn om gezelschap te verdienen. Omdat begeleiden, zelfs in stilte, een diepe daad van liefde is.