Een psychologisch perspectief op de vluchtelingencrisis
Ongetwijfeld zal elke massale migratiebeweging altijd voor- en nadelen hebben. In feite is er zelden een perfecte oplossing voor de problemen die het kan veroorzaken. Vanuit psychologisch oogpunt kan de vluchtelingencrisis worden verklaard in termen van cognitieve vooroordelen die te maken hebben met de totstandkoming van politiek-sociaal denken.
Wanneer vooroordelen een rol gaan spelen, kunnen we extreem concreet en gepolariseerd gaan denken. Met andere woorden, we geloven dat onze meningen de enige juiste zijn. Toch kunnen vooroordelen nuttig zijn.
Dat komt omdat we niet uitgerust zijn om alle informatie te verwerken die via onze zintuigen tot ons komt. In feite helpen vooroordelen ons om in onze mentale comfortzone te blijven en te geloven dat de sociale werkelijkheid dichterbij is dan ze is.
De beperkingen van ons onmiddellijke geheugen, het gebrek aan informatie of de onzekerheid over de gevolgen van onze acties zorgen ervoor dat mensen systematisch hun toevlucht nemen tot heuristieken of mentale snelkoppelingen.
We gebruiken deze snelkoppelingen om het oplossen van problemen te vereenvoudigen. Dit leidt ertoe dat we evaluaties maken op basis van onvolledige en gedeeltelijke gegevens.
Ideologieën eisen een overtuiging waar ze vervolgens niet aan voldoen.
Moeite met het accepteren van andermans mening
Om de vluchtelingencrisis te begrijpen moeten we de positie van alle betrokken partijen analyseren. Om dit te doen, moeten we begrijpen hoe de menselijke geest werkt bij het vormen van gedachten. Wanneer meningen worden gevormd, worden feiten vermengd met cognitieve fouten. Deze conditioneren onze perceptie van de werkelijkheid (verleden, heden en toekomst).
Als we denkfouten bij het verwerken van informatie objectief elimineren, ontstaat er conflict. Dat komt omdat er een of meer tegengestelde standpunten zijn.
Met betrekking tot immigratie zijn de tegenstellingen bijvoorbeeld te vinden in de identificatieproblemen van mensen die massaal of via maffiahandel aankomen. En ook in de arbeidsproblemen die ze kunnen tegenkomen als ze van land veranderen.
Aan de andere kant zijn de voordelen te vinden in de duizenden mensen die zullen ontsnappen aan armoede en gewapende conflicten in hun eigen land, en zo hun eigen leven en dat van hun familie zullen redden.
Inderdaad, naast het verbeteren van hun levenskwaliteit, zijn duizenden mensen dankzij immigratie aan armoede ontsnapt of hongersnood te boven gekomen.
Er ontstaan echter sociale problemen wanneer we in menselijke conflicten alleen de informatie kiezen en verwerken die bij onze verwachtingen past. Het is bijna alsof het ons niet uitmaakt of het de werkelijkheid is of een leugen.
In feite heeft de sociale werkelijkheid evenveel prisma’s als perspectieven. Door onze fouten bij het verwerken van informatie zien we bij bepaalde gelegenheden echter maar één van de prisma’s. Dit genereert sterke en felle reacties. Dit genereert sterke en heftige meningen.
We worden niet gestoord door de dingen, maar door de meningen die we erover hebben.
Waar zijn de mensen in de vluchtelingencrisis?
We gaan geloven, dankzij de biases van bevestiging en zelfrechtvaardiging, dat de enige manier om een conflict te observeren en op te lossen moet uitgaan van onze eigen perceptie ervan.
Dit, zo geloven we, is de werkelijkheid. Toch zijn we niets meer dan slachtoffers van deze denkfouten, die door onze hersenen worden gemaakt om het oplossen van problemen te vereenvoudigen.
We maken allemaal wel eens fouten bij het verwerken van informatie. In feite is dit artikel gebaseerd op zo’n fout. Want om mijn diepste overtuigingen niet te verstoren en mijn ideeën over menselijkheid niet los te laten, toon ik mijn absolute geloof in de mens. Daarom ben ik ongetwijfeld bevooroordeeld als gevolg van een cognitieve bias.
Het maakt niet uit waaruit het idee bestaat, of de bedoelingen eerbaar zijn of niet. Op het moment dat deze geïsoleerd raken van elke vorm van redelijke twijfel, komen we gevaarlijk dicht in de buurt van fundamentalisme.
Angst
Met betrekking tot het Syrische vluchtelingenconflict, als ik me ontdoe van mijn denkvooroordelen, begrijp ik dat er mensen zijn die uit angst of vanwege persoonlijke situaties tegen een massale binnenkomst van mensen in hun land zijn.
Ik begrijp dat ze bang zijn dat er, samen met duizenden onschuldige mensen, anderen zijn die een einde willen maken aan de democratie die ons in het Westen zoveel bloedvergieten heeft gekost. Ik begrijp hun bezwaren tegen de cultuurschok en de gevolgen die dat kan hebben.
“Ik ken geen grote mensen, behalve degenen die het menselijk ras grote diensten hebben bewezen.”
-Voltaire-
Maar bovenal, en deels te wijten aan mijn vooroordelen op het gebied van informatieverwerking, sta ik dichter bij de mensen die anderen helpen, of ze het nu bij het verkeerde eind hebben of niet.
Politieke, ideologische of religieuze conflicten zijn een andere zaak. Maar als we het over mensen hebben, geloof ik dat we het onderwerp zoals de vluchtelingencrisis altijd vanuit een humanitair perspectief moeten benaderen.