De zoektocht naar betekenis volgens Viktor Frankl

De zin van het leven ligt juist in het zoeken naar iets dat ons betekenis kan geven.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Laatste update: 28 februari, 2024

We focussen ons zo vaak op het veranderen van onze omstandigheden, dat we snel iets belangrijks vergeten: het genieten van het heden ondanks wat de toekomst misschien voor ons in petto heeft. Eén van de grootste voorstanders hiervan was de Oostenrijkse neuroloog en psychiater genaamd Viktor Frankl.

In zijn boek, Man’s Search for Meaning (De zin van het bestaan: een inleiding tot de logotherapie), legt Viktor Frankl de ervaringen uit die hem tot de creatie van logotherapie leidden. Logotherapie is een type psychotherapie waarin de zoektocht naar betekenis als de primaire motivatie van de mens wordt gezien. Viktor Frankl, die jarenlang concentratiekampen heeft gezeten, ondervond dat het beste bestaan een naakt bestaan is.

Hoe kon hij na zo lang gevangen te hebben gezeten nog accepteren dat het leven het nog waard was? Hij had alles verloren en alles waar hij om gaf vernietigd zien worden. Ook had hij honger geleden, kou en ontberingen doorstaan en was op sterven na dood. Echter Viktor Frankl vond toch betekenis in zijn bestaan.

Volgens de psychiater is de zoektocht naar de betekenis in je leven, het doel van je leven. Wanneer iemand dit eenmaal snapt, zal hij pogen om andere zoekende mensen te vinden.

Wanneer ons bestaan frustrerend is of onlogisch lijkt, verlangen we naar kracht. We verlangen kracht en verrukking, wat op zijn beurt ons gedrag weer vormt. De zoektocht naar geluk, wat op zich een eindstation is, creëert zo ruimte voor nog meer frustratie.

Hoe kunnen we ons bestaan veranderen volgens Viktor Frankl?

Iets dat ons geluk brengt, is het halen van een doel dat we zelf gesteld hebben. wat ons geluk brengt is de zoektocht naar geluk zelf. De deur naar geluk opent naar buiten toe. Degenen die hem proberen te forceren worden buitengesloten.

Optimisme is een sleutelstuk in de ideologie van Viktor Frankl. Leven is volgens hem een reeks van kansen waar we naar moeten handelen. Het is nodig om naar de beste levenskeuzen te zoeken en het te doen met wat we hebben. Sommigen definiëren hun leven met ‘wat’ ze hebben, maar Viktor Frankl laat weten dat de ‘hoe’ veel belangrijker is.

De aspiratie van Viktor Frankl

Volgens Frankl is liefde het ultieme doel waar we naar kunnen streven in ons leven. Het geloof hierin staat ons toe om voor alle mislukte pogingen, acties en keuzen te compenseren. Volgens Frankl zijn de menselijke reacties op de vragen die het leven ons stelt het belangrijkste, niet wat ons gevraagd wordt. Geluk is het resultaat van het hebben en vinden van betekenis.

Morele waarden spelen een fundamentele rol in de theorieën van Frankl. Waarden die met name belangrijk zijn, zijn houding, creatie en ervaring. Het gaat bij die laatste met name om de ervaring van liefde. Deze waarden maken een innerlijke reis mogelijk. Wanneer we aan boord gaan van dit metaforische schip en vertrekken, moeten we vertrouwen in de toekomst hebben. We moeten erin geloven dat we liefde en betekenis in onze persoonlijke levens zullen vinden.

Deze relatie tussen innerlijke kracht (waarden, geloof, liefde en betekenis) en de toekomst is de link die het individu definieert. Het staat ons toe onszelf te herkennen als unieke wezens.

Wat had Viktor Frankl te zeggen over interne houding?

Onze interne houding is het resultaat van onze persoonlijke keuzes. Het is de vrijheid om te worden wie je zelf wilt zijn. Onze houdingen rijken verder dan de grenzen die het fysieke bestaan aan ons stelt.

Frankl gaf ons een paar fundamentele lessen mee om ons te helpen de best mogelijke houding te ontwikkelen.

De negen meest belangrijke lessen van Viktor Frankl

• Kies voor hoop. We kunnen niet altijd onze omstandigheden veranderen, maar we kunnen wel aan onze houding werken. Wanneer we een situatie niet kunnen veranderen, is dat een uitdaging aan ons om onszelf te veranderen.
• Ken jouw ‘waarom’. Vraag jezelf: “Waarom leef ik?” We zouden dit eigenlijk elke dag moeten doen, meteen na het opstaan. Frankl zei hierover het volgende: “Degenen met een ‘waarom’ kunnen bijna elke uiting van het ‘hoe’ aan.”
• Leer te huilen. Tranen zijn geen teken van zwakte. Ze komen voort uit een ziel die niet bang is om te breken. “Er is geen reden om je te schamen voor tranen. Ze laten zien dat iemand de grootst mogelijke moed bezit: de moed om te lijden.”
• Neem geen genoegen met deel uitmaken van een menigte. De wereld staat ondersteboven. Soms is het gekkenwerk om alle anderen na te apen. “Een abnormale reactie op een abnormale situatie is normaal.”
• Leef met emotie. We verlenen betekenis aan het leven door middel van hoe we levensvragen beantwoorden. Leven is een uitdaging voor ieder individu. Dat individu is enkel zelf verantwoordelijk voor hoe hij hiermee omgaat.
• Vul je dag met liefdadigheid. Vriendelijkheid heeft een doel. We hebben dagelijks honderden kansen om kleine liefdadigheden uit te voeren. Dit soort handelingen vult onze levens met doel.
• Kijk verder dan jezelf. We vinden ware betekenis wanneer we onze eigen grenzen overstijgen. Hoe meer een persoon zichzelf vergeet door zichzelf te geven aan een ander of aan een doel, hoe meer deze persoon zal groeien.
• Voel een iemand anders pijn. Leed is krachtig, ook al lijkt het probleem van een ander misschien niet relevant voor een buitenstaander. Heb ondanks dit empathie voor anderen, zelfs als hun ramp niet zo rampzalig lijkt vanuit jouw perspectief.
• We kunnen veranderen zelfs als het leven niet zo goed loopt. We kunnen zo een betekenisvol, liefdevol en doelbewust leven creëeren.