De vier levensstijlen, volgens Alfred Adler

Hoe ziet je levensstijl eruit? De psycholoog, Alfred Adler definieerde vier typologieën, waarvan er drie niet gezond zijn en je niet in staat stellen een gelukkig en zinvol bestaan op te bouwen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Alfred Adler beweerde dat onze leefwijzen verbonden zijn met onze persoonlijkheden en ook met onze families. Hij stelde dat de manier waarop we opgevoed werden en de relaties die we met onze gehechtheidsfiguren hadden, voor een deel vorm geven aan de manier waarop we de werkelijkheid voelen, ons ertoe verhouden en verwerken.

Sommigen zullen dat op een gezonde manier doen, terwijl anderen tot problematisch gedrag zullen leiden. Deze Oostenrijkse arts en psychotherapeut, schepper van de individuele psychologie, beweerde echter ook dat we niet zo beïnvloed worden door onze vroegere ervaringen als we denken. In feite suggereerde ook hij dat we meer beïnvloed worden door hoe we onze eigen werkelijkheid interpreteren.

Dit verklaart waarom vaak twee broers en zussen met dezelfde ouders voor zichzelf twee totaal verschillende existenties handelen en opbouwen. Volgens Adler is onze levensstijl inderdaad een creatieve kracht waarmee we onze tekortkomingen proberen te overwinnen, ons te uiten, nieuwe beslissingen te nemen, en waarde te hechten aan wat we nodig hebben.

Het is een ingewikkelde psychologische constructie, maar uiterst interessant en de moeite waard om ons in te verdiepen. Laten we eens kijken.

“Het is het individu dat geen belangstelling heeft voor zijn medemens die de grootste moeilijkheden in het leven heeft en anderen de grootste schade toebrengt.”

-Alfred Adler-

De vier levensstijlen volgens Alfred Adler

Alfred Adler was de eerste figuur die belangstelling toonde voor het begrijpen van menselijke levensstijlen. Weliswaar had Carl Jung de term al in 1912 gebruikt, maar hij verdiepte zich niet al te diep in het onderwerp. Het was Adler die een gedetailleerd onderzoek deed om met zijn vernieuwende invalshoek meer dan één theorie te formuleren.

Adler gebruikte een holistische benadering van de studie van persoonlijkheid, waarbij hij mensen in hun gebruikelijke sociale context observeerde en interessante filosofische perspectieven toepaste. Een daarvan was het fictionalisme van Hans Vaihinger, die waarde gaf aan mentale constructies of de manier waarop individuen de wereld interpreteren.

Een belangrijk onderdeel van Adler’s theorie en perspectief was het gevoel van minderwaardigheid. Met andere woorden, die gevoelens van gebrek, onbeduidendheid, en kwetsbaarheid die ons aansporen onszelf te verbeteren. Adler stelde voor dat we, om tot persoonlijke vervulling te komen, doelen en idealen moeten zoeken. Hij noemde dit fictief finalisme.

Het is vanuit deze doelen en idealen dat we onze levensstijl opbouwen. Ze zijn echter niet allemaal positief of aanbevelenswaardig. In feite is er van Adler’s vier levensstijlen maar één gezond.

Het heersende type: een egoïstische levensstijl

Deze stijl komt voort uit een agressieve, egoïstische en dominante persoonlijkheid. Deze mensen voeden zich uitsluitend met gevoelens van onbeduidendheid en zijn vijandig. Ze zijn wrokkig, wantrouwend, en moeten controle over anderen hebben, zodat die leveren wat ze zelf niet kunnen leveren.

Zoals Alfred Adler zelf waarschuwde, is degene die geen belangstelling heeft voor anderen degene die de grootste moeilijkheden in zijn toekomst vindt. Hun manier van leven, denken, relateren en zich gedragen is inderdaad altijd problematisch. Ze kan zelfs pathologisch zijn (narcisme, agressiviteit, enz.).

Het krijgen type: een afhankelijke levensstijl

Deze personen orkestreren hun hele bestaan en gedrag in één richting, namelijk het krijgen van versterkingen van anderen. Het krijgende type van de persoonlijkheid heeft zijn gevoelens van minderwaardigheid niet overwonnen. Dit leidt tot relaties van afhankelijkheid en absolute onderdanigheid.

Ze missen zelfbesef, hebben weinig waarden, en geen liefde voor zichzelf. Deze stijl van bestaan kan hen in situaties van grote kwetsbaarheid en ongeluk brengen.

Het vermijdende type: een escapistische levensstijl

Deze mensen proberen aan alle verantwoordelijkheden te ontsnappen, problemen uit de weg te gaan, en zijn niet in staat relaties te onderhouden.

Het zijn kinderlijke individuen die een gemakkelijk leven en onmiddellijke bevrediging zoeken. Ze voeden zich met het speelse als ontsnapping en hoeven nooit met hun voeten op de grond te staan. In feite zijn ze liever met hun hoofd in de wolken dan de realiteit onder ogen te zien.

Deze levensstijl is chaotisch op alle gebieden, sociaal, werk en persoonlijk. Ze zijn onstabiel, onnadenkend, en handelen meestal impulsief. Ze missen daarnaast elke zweem van creatieve kracht en beperken zich uitsluitend tot het zoeken van versterking. Bovendien onttrekken ze zich aan plichten of specifieke doelen die hen zouden helpen streven.

Het sociaal nuttige type: een verantwoordelijke levensstijl

De laatste van Adler’s levensstijlen bepaalt de gezondste, meest complete en gelukkige typologie. Sociaal nuttige personen zijn namelijk diegenen die elke dag werken aan zelfverbetering, aan het gladstrijken van hun angsten, het versterken van hun sterke kanten, en het uitschakelen van egoïsme. Pas dan zijn ze in staat zich op een authentieke manier met anderen te verbinden.

Op het moment dat we ons nuttig en waardevol voelen in de maatschappij, ontdekken we onze plaats in de wereld. Dit houdt in dat we doelen aan de horizon stellen, verwachtingen hebben, en een geest ontwikkelen die in staat is elke ervaring op een nuttige en positieve manier te interpreteren. Want buiten wat ons overkomt, doet het er toe hoe we wat ons overkomt waarderen.

Een van de doelen van de Adleriaanse psychotherapie was het individu een creatievere en minder archaïsche en primitieve benadering van het leven te geven. Met andere woorden, wie gevangen blijft in zijn gevoel van minderwaardigheid en gebrek, zal op een maladaptieve manier op zijn omgeving reageren. Op een vijandige, afhankelijke, of vermijdende manier.

Sociaal nuttige mensen zijn echter degenen die de wereld vooruit helpen. In zijn boek, The Understanding of Life, legde Adler uit dat geen enkele persoon de enige bewoner van de Aarde is. Ook is deze planeet beperkt in hulpbronnen. Laten we daarom proberen een stijl van bestaan te leiden die deze twee onloochenbare zaken respecteert en er rekening mee houdt.