Contrafeitelijk denken: wat als de dingen anders waren?

Met elke beslissing die je neemt, sluit je sommige deuren en open je andere. Als je vooruit wilt blijven gaan, moet je leren en doorgaan. Als je dit niet doet, kom je waarschijnlijk in een sleur terecht.
Contrafeitelijk denken: wat als de dingen anders waren?

Laatste update: 22 juni, 2021

Door middel van contrafeitelijk denken proberen we ons voor te stellen hoe de werkelijkheid zou zijn als we andere beslissingen hadden genomen. Wat als ik had besloten om in het buitenland te gaan studeren? Wat als ik het niet had uitgemaakt met mijn vriend/vriendin?

Als ik die baan had geaccepteerd, wat zou er dan gebeurd zijn? Een van de mentale taken waar mensen de meeste tijd aan besteden, is het bedekenken van alternatieve tijdlijnen.

Het doen van deze oefening kan soms nuttig zijn. Desalniettemin kan het negatieve gevolgen hebben als je jezelf obsessief bezighoudt met het mentaal verkennen van alternatieve opties. Frustratie, bitterheid of angst kunnen een deel van je leven worden als je niet oppast. Je moet dus leren je realiteit te accepteren en in het heden te leven.

Hoe beïnvloedt contrafeitelijk denken je beslissingen

Wat is contrafeitelijk denken?

Je hele leven maak je bepaalde keuzes. Sommige zijn alledaags, andere zijn meer cruciaal. Met elke beslissing die je neemt, sluit je sommige deuren en open je andere. Toch is het bijna onmogelijk voor mensen om op een of ander moment na te denken over hoe de dingen hadden kunnen zijn.

Wat als je een ander pad had gekozen? Dit is precies waar contrafeitelijk denken over gaat. Het gaat om het projecteren van alternatieve realiteiten die mogelijk zijn voortgekomen uit verschillende beslissingen.

Hierdoor kun je in het verleden duiken en een scala aan scenario’s creëren. Die scenario’s kun je dan vergelijken met je huidige situatie. Het is ook mogelijk voor je om dit soort redeneringen toe te passen op toekomstige situaties. Je zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Als ik deze baan opzeg, zal ik waarschijnlijk niets beters vinden. Ik zou zelfs werkloos kunnen worden.”

De mogelijkheden zijn eindeloos. Aan de basis van dit proces heb je de overtuiging dat je kleine beslissingen je leven hebben gevormd. Deze bewering is gedeeltelijk waar. Je huidige situatie is namelijk het resultaat van al je acties uit het verleden.

Bovendien zullen je huidige beslissingen inderdaad je toekomst beïnvloeden. Toch vormt geen enkele beslissing een straf. Je hebt de macht om op elk moment de koers van je leven te veranderen.

De voordelen van contrafeitelijk denken

Dit cognitieve proces heeft enkele voordelen zolang je het met mate gebruikt. Allereerst helpt het je te leren van de fouten uit het verleden. Het vergroot dus je vermogen om betere beslissingen te plannen. Wanneer je voor een dilemma staat waar je al eerder mee te maken hebt gehad, heb je de ervaring om bepaalde gebeurtenissen te voorspellen. Ervaring kan daarom een startpunt zijn voor betere besluitvorming.

Bekijk dit voorbeeld eens. Stel, je bent in het verleden gezakt voor een examen omdat je niet goed hebt gestudeerd. Je hebt vast wel gedachten gehad zoals: “Als ik meer had gestudeerd, zou ik geslaagd zijn voor de test.” Door dit soort denken zul je je in de toekomst anders gedragen onder vergelijkbare omstandigheden.

Aan de andere kant kan het je ook helpen om je beter te voelen over je prestaties. Bijvoorbeeld: “Als ik niet naar de stad was verhuisd, had ik mijn beste vriend nooit ontmoet.”  Verder helpt het je wat uitstel te krijgen van negatieve situaties. Bijvoorbeeld: “Als ik mijn veiligheidsgordel niet om had gehad, was het ongeval misschien nog veel erger geweest.”

Er komen altijd weer nieuwe kansen

Focussen op het heden

Maar toch, als je het nut van contrafeitelijk denken uit het oog verliest, zou je erin kunnen worden ondergedompeld. Dit geldt vooral als je het constant gebruikt. Misschien begin je de negatieve emoties te voelen als gevolg van sommige van je eerdere beslissingen.

Er kan sprake zijn van schuldgevoel, spijt en frustratie. Bijvoorbeeld: “Als ik meer had opgelet, was onze vriendschap niet geëindigd.” Of: “Als ik niet zo jong was getrouwd, had ik meer van het leven kunnen genieten.”

Je moet in gedachten houden dat contrafeitelijk denken kan dienen als een routekaart voor je toekomst. Het mag echter nooit een anker voor je verleden zijn. Als je denkt dat je in bepaalde situaties in het leven niet correct hebt gehandeld, probeer dan je fout recht te zetten.

Je kunt het beschouwen als een leerervaring voor toekomstige situaties. Beschouw het op de een of andere manier als een startpunt voor het bouwen van de toekomst die je wilt. Beschouw het echter niet als een emotionele last.

Evenzo kan constant nadenken over de toekomst angst veroorzaken. Het kan je ook stress en zelfs een verlammende besluiteloosheid bezorgen. De waarheid is dat je de toekomst niet kunt voorspellen. 

Het verleden bestaat niet meer en de toekomst is een mysterie. Concentreer je op het accepteren van je heden, het leren van de lessen en het beste van jezelf te geven. Alleen dan kun je de toekomst smeden die je wilt. Onthoud dat fouten bij het leven horen. Vergeet niet dat je je eigen pad maakt. Houd er tot slot rekening mee dat je altijd nieuwe kansen krijgt.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Segura-Vera, S. (1999). Razonamiento contrafáctico: la posición seriel y el número de antecedentes en los pensamientos sobre lo que podría haber sido.
  • Martínez Betancourt, P. A. (2011). Influencia de los objetos de autorregulación y el pensamiento contrafáctico sobre los efectos persuasivos de un mensaje publicitario (Bachelor’s thesis, Bogotá-Uniandes).

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.