Irrationele gedachten zijn geen negatieve gedachten
De Socratische dialoog over irrationele gedachten en hun correctie is een duidelijke doelstelling bij de meeste debatten in het veld van de psychologie. Van stoornissen als sociale angst tot geweld in interpersoonlijke relaties en zelfs bij posttraumatische stress.
Cognitieve herstructurering is een analogie van de psychologische behandeling. Het lijkt zelfs de uitgesproken grenzen overschreden te hebben van de verschillende modellen en psychologische stromingen. Het probeert altijd om vast te stellen welke behandeling het meest gerechtvaardigd, het nuttigst en het meest doeltreffend is.
Cognitieve herstructurering kan in de praktijk omgezet worden vanaf de evaluatie zelf en zinvol zijn tot het einde van de therapie. Het is een poging om de irrationele gedachten van een individu vast te stellen en alternatieve gedachten over hetzelfde idee te ontwikkelen.
Wat is er immers relevanter dan een persoon die in staat is om de invloed te zien van die irrationele gedachten op zijn gemoedstoestand? Bovendien stellen ze hun daaruit volgende bewustwording en gedragingen vast.
Hoe meer cognitieve herstructurering een gebruikelijke praktijk wordt, hoe meer we inzien dat het individu in staat zal zijn om zijn eigen irrationele gedachten te ontdekken. Daarnaast zullen ze veel meer gepaste gedachten in de plaats voorstellen.
Het ontwikkelen van dat soort onwrikbare gedachten brengt mensen echter vaak in verwarring. Dat komt omdat men positieve gedachten voorstelt in plaats van rationele gedachten.
De verschillen tussen rationele en irrationele gedachten
Irrationele gedachten lokken uitermate vervelende emotionele reacties uit. Die kunnen gaan van woede tot bitterheid en zelfs verschrikking. Ze duren lang en worden in absolute termen verwoord – met het gebruik van bijwoorden als “nooit” of “altijd.”
Op zijn beurt heeft dit te maken met wat iemand nodig heeft om gelukkig te zijn. Of wat iemand zou moeten zijn, doen of hebben. Dat wil zeggen, met zelf opgelegde vereisten.
Bovendien zijn deze gedachten meestal niet te controleren. Rationele gedachten zijn daarentegen wel te bewijzen. Ze laten emoties ontstaan van een veel kleinere intensiteit. Bijvoorbeeld afkeer in plaats van woede; afwijzing in plaats van bitterheid; angst in plaats van verschrikking.
Het is belangrijk dat we beklemtonen dat woede ook niet vervangen wordt door geluk. Bitterheid wordt evenmin vervangen door tevredenheid of angst door moed. Rationele gedachten moeten realistisch zijn en aangepast. Als het in overdreven positieve termen geformuleerd wordt, dan kan het eveneens een irrationele gedachte worden.
Daarnaast zal een individu bijna zeker niet in staat zijn om dergelijke gedachten voor te stellen als hij of zij alternatieve en rationele gedachten als positief denken ziet. Een verminderde geestestoestand en een tunnelvisie in de richting van het negatieve zal op zijn beurt van deze taak een Herculesopdracht maken.
Een voorbeeld: Patricia verliest haar baan
Stel je bijvoorbeeld een vrouw van 40 jaar oud voor, Patricia. Ze verliest haar baan als bankbediende. Dit zijn de irrationele gedachten die Patricia kan hebben: “Ik zal nooit meer een baan vinden,” “Ik ben nutteloos” of “Ik had meer uren moeten werken.” We hebben het eerder al besproken, iemand kan onder andere absolute termen waarnemen die niet na te gaan zijn.
Met oefening zou Patricia alternatieve rationele gedachten kunnen ontwikkelen. Die zijn dan beter aangepast aan de situatie. We geven enkele voorbeelden.
“Ik weet niet of ik opnieuw een baan zal vinden, maar ik zal mijn best doen om er één te krijgen,” “Ik ben mijn baan kwijt maar dat betekent niet dat ik nutteloos ben. Ze hadden mij gewoon niet meer nodig en het is niet persoonlijk. Ik ben nog steeds een waardevol persoon,” of “Ik had meer uren kunnen werken maar ik weet zelfs niet of het iets met mijn ontslag te maken had.”
Zoals je in de tweede reeks gedachten kan zien, bevatten ze geen absolute termen. De persoon is niet overhaast tot besluiten gekomen vanuit tussenkomsten of negatieve beoordelingen over zichzelf die afkomstig waren van externe gebeurtenissen.
Verontrustend positief denken
Het kan zijn dat Patricia niet weet hoe ze de irrationele gedachten op de juiste manier moet vervangen. Misschien zijn de verklaring of de richtlijnen die ze gekregen heeft, niet correct. Het kan ook gebeuren dat ze echt gelooft dat de volgende gedachten het alternatief voor de irrationele gedachten in deze situatie zijn.
“Morgen zal ik werk vinden en evenveel geld verdienen als bij de bank,” “Ik ben de beste werknemer die er bestaat en mijn vaardigheden zijn superieur aan die van alle anderen” of “Ik ben er zeker van dat meer uren werken niets met mijn ontslag te maken heeft en dat het alleen maar gebeurd is omdat de baas mij niet mocht.”
In tegenstelling tot wat we in de populaire cultuur horen, betekent positief denken niet dat alles zal verlopen volgens wat jij wil. Dit soort denken zit dus vol valkuilen.
Auteurs als Barbara Ehrenreich of Derren Brown hebben het reeds gehad over de schade van overdreven positief denken. Ze leggen uit hoe bedrieglijk het is. Je kan immers tot besluiten komen die enorm ongeschikt en onrealistisch kunnen zijn. Het zijn besluiten gebaseerd op toeschrijvingen en tussenkomsten die geen enkele empirische waarde hebben.
Irrationele gedachten versus positieve gedachten
Het is belangrijk dat we op een goed aangepaste manier beoordelingen vormen. Irrationele gedachten kunnen negatief zijn. Eigenlijk is de grote meerderheid negatief. Toch kunnen ze ook positief zijn.
De eerste soort kunnen tot verergerde emotionele reacties leiden wanneer we ermee rekening houden. Ook de laatste kunnen tot emotionele uitingsvormen leiden die te intens zijn.
Dit is vooral zo wanneer je ze niet kunt vervullen of wanneer ze tot te hoge verwachtingen leiden. De reden is dat ze niet op feiten en betrouwbare informatie steunen. Het gebeurt ook wanneer we ze in absolute termen bekijken.
Bovendien is het ook belangrijk om speciaal aandacht te besteden aan de opvatting van een individu. Mensen moeten de kenmerken begrijpen van waaruit rationeel denken ontstaat. Om dit te doen moet je met voorbeelden of metaforen beginnen oefenen. Daarna kan je aan de irrationele gedachten van iemand werken.
Je moet vooraf ook trainen. Op een bepaald moment moet het voorstel van de dagelijkse alternatieve gedachten een automatisme worden. Dankzij de training is het dan immers zeker dat dit voor een bepaalde persoon de meest gepaste, doeltreffende en nuttige manier is.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Ehrenreich, B. (2009). Sonríe o muere. La trampa del pensamiento positivo. Madrid: Turner.