Weet jij wat het begrip griezelvallei betekent?

Weet jij wat het begrip griezelvallei betekent?

Laatste update: 29 november, 2018

“Wanneer computers het overnemen, kunnen we de controle verliezen. We zullen dan overleven op basis van hun grillen.” Wat denk je wanneer je dit citaat van Marvin Minksy, de vader van de artificiële intelligentie, leest? Maak jij je hierover zorgen? Als het antwoord ja is, dan is dat gevoel gerechtvaardigd. Volgens het concept van de griezelvallei kan het op een psychologische manier verklaard worden.

De wereld ontwikkelt zich momenteel aan een razendsnel tempo. Elke smartphone die we in onze zakken hebben, is krachtiger dan de computers die mensen op de maan gezet hebben. Het is dus duidelijk dat dit alles belangrijke vooruitgang creëert. Het veroorzaakt ook een zekere bezorgdheid. De snelheid waarop de technologie vooruitgang boekt, is immers verbazingwekkend.

Wat betekent het begrip griezelvallei?

Nieuwe technologieën maken het ons mogelijk om op manieren te handelen waarvan we jaren geleden nooit durfden dromen. Eigenlijk bestaan er al robots en wezens die volledig kunstmatig tot leven gewekt zijn. Ze hebben een echt menselijk uiterlijk. Als dit soort “wezen” jou zorgen baart, dan is dit niet vreemd. Het is een gewaarwording die de theorie van de griezelvallei verklaart.

De betekenis van het begrip griezelige vallei

Professor Masahiro Mori omschreef dit begrip in 1970. Zijn stelling is dat hoe meer robots op ons lijken, hoe meer we ze zullen verwerpen als we ons ervan bewust zijn dat ze een robot zijn.

Als we niet in staat zouden zijn om het onderscheid te maken tussen een robot en een mens, dan zal onze reactie positiever zijn. Er is dus een soort “schok” of “ruimte” waarin we met een felle afwijzing op deze wezens reageren.

Mori ontwierp dit concept in 1970 toen hij de menselijke reacties op robots bestudeerde. Het idee van artificiële intelligentie en robots lokte bij mannen en vrouwen dezelfde reactie uit. Robots wekten zowel bij mannen als bij vrouwen een enorme afkeer op.

We zien dit in de korte film van Pixar “Tin Toy” uit 1988. De baby in het verhaal leek te erg op de echte baby maar toch niet zoveel dat het een positieve reactie uitlokte.

“Zullen robots de Aarde overnemen? Ja maar ze zullen onze kinderen zijn.”

-Marvin Minsky-

Theorieën over de griezelvallei

Tot op vandaag is niemand erin geslaagd om een sluitende verklaring te geven waarom deze afkeer optreedt. Meerdere onderzoekers hebben echter theorieën geponeerd waarmee ze proberen een antwoord te geven op deze vraag.

De meest aanvaarde theorie is van Thalia Wheatley, een psychologe aan het Dartmouth College. Volgens haar bezitten onze hersenen een stimulatie-evaluatiesysteem met een programmering die voorkomt dat we partners kiezen met gezondheidsproblemen.

Dit betekent dat als we iemand of “iets” zien die niet geschikt is voor de voortplanting, onze hersenen het als een gevaar interpreteren voor het behoud van onze soort.

Volgens het onderzoek van Wheatley is de evolutionaire geschiedenis van de mens zo verfijnd dat we heel kleine vervormingen kunnen vaststellen. Zodra we die ontdekt hebben, scheppen deze vervormingen een ongemakkelijk gevoel rond dat wezen.

Het wezen kan lichamelijke of geestelijke problemen hebben. Deze bezorgdheid zou het bestaan van de verontrustende vallei kunnen verklaren. Het treedt dan op als een natuurlijke reactie om de menselijke soort in stand te houden.

Theorieën over de griezelige vallei

Kritiek op de theorie van de griezelvallei

Dit betekent dat onze hersenen het uiterlijk van een bijna menselijke maar niet volmaakt menselijke robot in verband kunnen brengen met een wezen met een ernstige ziekte. Dat zou dan de reden zijn dat we er op een negatieve manier op reageren.

Deze logische theorie heeft echter ook zijn tegenstanders. Vele specialisten in robotica hebben erop gewezen dat de android-technologie nog niet voldoende ontwikkeld is. Ayse Saygin, een cognitieve wetenschapper aan de universiteit van Californië, is één van die specialisten.

Dat betekent dus dat deze theorie geen wetenschappelijke basis bezit om het begrip van de griezelvallei te bevestigen. Dat gevoel van afkeer kan dus ook veroorzaakt worden door een eenvoudige cognitieve tegenstrijdigheid.

De hersenen nemen kenmerken waar die lijken op die van mensen, zoals bijvoorbeeld gelaatsuitdrukkingen en gedragingen. Ze creëren dan bepaalde verwachtingen. Wanneer we dan geen voldoening ervaren, treedt er een tegenstrijdigheid op. Ongeacht of dit begrip waar is of niet, biedt het ons toch de kans om meer te leren over hoe empathie bij mensen werkt.

“De “wetten van het denken” zijn niet alleen afhankelijk van het bezitten van hersencellen maar ook van hoe ze met elkaar verbonden zijn.”

-Marvin Minsky-

Wel, wat denk jij? Voel jij die rusteloosheid wanneer je een machine ziet die te veel op een mens lijkt? Indien je dit gevoel inderdaad hebt, dan ben je het misschien eens met Masahiro Mori en zijn theorie over de griezelvallei. Het is toch wel wat verontrustend, vind je ook niet? 


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.