Drie klinische cases die onze kijk op de hersenen veranderd hebben
De neurowetenschap heeft grote stappen gezet dankzij het onderzoek van gewone en soms heel uitzonderlijke klinische cases. Sommige van deze gevallen zijn vooral beroemd omdat ze ons begrip van hoe de hersenen werken enorm verbeterd hebben.
Veel mensen aarzelen om toe te geven dat wat zij de “ziel” of het “hart” noemen, eigenlijk te maken heeft met de processen die in de hersenen plaatsvinden. In dit artikel bespreken we enkele klinische cases die klassieke gevalstudies geworden zijn. Ze zijn waardevol omdat ze op een of andere manier het bewijs geleverd hebben dat de hersenen betrokken zijn bij onze psychische wereld.
“Elke mens kan de beeldhouwer van zijn eigen hersenen worden als hij daarvoor kiest.”
-Santi ago Ramón y Cajal-
We staan nog steeds heel ver af van een volledig begrip van de hersenen. Maar stap voor stap maken we langzaam vooruitgang. We ontrafelen enkele mysteries en ontdekken later weer andere. De drie klinische cases die we in dit artikel beschrijven, verdienen het dat we ze onthouden. Want ze hebben heel veel bijgedragen tot onze kennis van de hersenen.
Phineas Gage
Phineas Gage was een Amerikaanse spoorwegarbeider die een vreemd ongeluk had. In september van 1848 was de jonge arbeider de voorbereidingen aan het treffen om een rotsblok op te blazen. Hij maakte toen een fout en de ontploffing deed zich eerder voor dan verwacht.
Het gevolg van zijn verkeerde berekening was dat Phineas 20 meter ver weggegooid werd en gespietst door een ijzeren staaf. Die ging langs zijn kaak door zijn gezicht heen en kwam er aan de bovenkant van zijn hoofd uit.
Dr. Harlow was de arts van Phineas. Hij heeft een verslag nagelaten van wat er gebeurd is. Want hij was erg onder de indruk van het feit dat Phineas na het ongeluk het bewustzijn behield en geen enkel teken vertoonde dat hij het contact met de werkelijkheid kwijtgeraakt was. De herstelperiode duurde slechts tien weken. Bovendien leek hij op geen enkel moment zijn cognitieve vermogens te verliezen.
Na het herstel keerde Gage gewoon terug naar zijn werk. Maar hij begon veranderingen in zijn persoonlijkheid te vertonen. Voordien was hij een rustige persoon. Maar nu was hij onder andere uitermate prikkelbaar. Dit is één van die klinische cases die nu een klassiek voorbeeld zijn van hoe gedragspatronen en zelfs de persoonlijkheid verbonden zijn met de fysieke hersenen.
Sommige studies stellen echter dat de effecten van zijn hersentrauma en van zijn gezichtsmisvorming onvoldoende tot in detail onderzocht zijn. Want sommige onderzoekers geloven dat ook die factoren een grote invloed kunnen gehad hebben op de verandering in zijn persoonlijkheid.
Patiënt H.M.
Dit is nog een andere opmerkelijke klinische case in de geschiedenis die een enorme impact gehad heeft op de psychologie. De initialen staan voor Henry Molaison, bij velen bekend als Patiënt H.M. Toen hij 27 jaar oud was, onderging hij een chirurgische ingreep waarbij bepaalde delen van zijn hersenen weggenomen werden. Zijn hippocampus en een deel van zijn amygdala werden verwijderd om zijn epilepsie te genezen.
De resultaten van de ingreep waren verrassend. Patiënt H.M. was niet in staat om nieuwe herinneringen op te slaan. Hij kon zich alles wat vóór de chirurgische ingreep gebeurd was, herinneren maar niets van wat daarna gebeurd was.
Hij leefde dus onafgebroken in het heden terwijl hij alles wat onmiddellijk na iets gebeurde, vergat. Als iemand bijvoorbeeld de kamer binnenkwam, begroette hij hen. Maar als ze weggingen en kort daarna terugkeerden, herkende hij hen niet.
Door zijn leven heen was H.M. altijd omringd door artsen. Maar hij heeft nooit het vermogen teruggekregen om nieuwe herinneringen te vormen. Hij stierf in 2008. Omdat hij behoort tot de beroemdste klinische cases, kon de wereld de autopsie van zijn hersenen zien via een stream op het internet.
Tijdens deze procedure hebben ze ontdekt dat de entorinale schors het meest beschadigde deel van zijn hersenen was. Dit is dezelfde zone die in de beginstadia van de ziekte van Alzheimer aftakelt.
Opmerkelijke klinische cases in de psychologie: Donald
Donald vermoordde zijn vriendin toen hij onder invloed was van fencyclidine (PCP). Maar hij kon het zich niet herinneren. Hij werd toen gediagnosticeerd met biologische amnesie. Jaren later was hij aan het fietsen op een weg bij het ziekenhuis. Plotseling werd hij door een auto geraakt en hij raakte in een coma. Toen hij uit de coma ontwaakte, gebeurde er iets uitzonderlijk.
Donald begon zich de moord te herinneren. Hij had steeds opnieuw oncontroleerbare flashbacks. Voortdurend speelde hij de moord opnieuw af in zijn geest. Bovendien had hij ook beroertes.
Donald is één van de meest mysterieuze klinische cases die bekend zijn. De wetenschap is nog steeds niet in staat om te verklaren waarom zijn verloren geheugen terugkeerde. Er is zelfs nog minder bekend over de reden waarom de herinnering op zo’n kwellende manier tot uiting kwam.
In de geschiedenis van de psychologie zijn dit slechts enkele van de meest opmerkelijke klinische cases. Elke gevalstudie heeft, soms bij toeval, voor vooruitgang gezorgd in onze kennis van dit ongelooflijke orgaan, onze hersenen.
Helaas hebben de mensen die deze vooruitgang mogelijk gemaakt hebben, geleden onder de effecten die het gevolg waren van hun abnormale hersenen. Maar ze hebben precies daarom de rest van de mensheid een geweldig geschenk nagelaten.