Waarom is er sprake van aantrekkingskracht tussen mensen?
Waarom voelen mensen zich tot elkaar aangetrokken? Dit is een vraag die ook jij jezelf misschien op enig moment gesteld hebt. Eigenlijk is er veel meer onderzoek gedaan over genegenheid en aantrekkingskracht tussen mensen dan over andere onderwerpen.
Misschien komt dit omdat het altijd iets eenvoudigs geweest is om te onderzoeken. Want tenslotte is het redelijk gemakkelijk om bij mensen die elkaar niet kennen, aantrekking te creëren. Maar het kan moeilijk zijn om romantische relaties over een lange tijdsperiode aan te moedigen en te observeren.
Elizabeth Barret Browning, de dichteres uit de negentiende eeuw, schreef: “Hoe hou ik van u? Laat me de manieren tellen.” Browning koos deze manier om haar gevoelens uit te drukken over een onderwerp dat in het leven van de meeste mensen centraal staat. Aantrekkingskracht is voor sociale psychologen erg belangrijk.
Factoren die de aantrekkingskracht tussen mensen beïnvloeden
Traditionele studies helpen ons de factoren te begrijpen die beginnende aantrekkingskracht tussen twee mensen veroorzaken. Hier zullen we enkele aspecten bespreken die volgens sociale psychologen de belangrijkste zijn.
Nabijheid
Als je in een gemeenschapshuis of in een flat woont, denk dan eens aan de vrienden die je gemaakt hebt, sinds je daar komen wonen bent. Waarschijnlijk zijn de mensen die het dichtste bij jou wonen, je beste vrienden. Dit is eigenlijk in de literatuur één van de meest concrete bevindingen over de aantrekkingskracht tussen mensen. We kunnen dus gemakkelijk aantonen dat nabijheid tot genegenheid leidt (Festinger, Schachter en Back, 1950).
Alleen al het contact
Herhaaldelijk contact met iemand is vaak voldoende om aantrekkingskracht tussen mensen te veroorzaken. Een interessant feit is dat herhaaldelijke blootstelling aan om het even welke prikkel (een persoon, een schilderij, een CD of iets anders) ervoor zal zorgen dat je die prikkel aangenamer vindt (Zajonc, 1968).
Want het proces waarbij je jezelf vertrouwd maakt met een prikkel, kan positieve gevoelens opwekken. De gevoelens die de vertrouwelijkheid creëert, worden op de prikkel zelf overgedragen. Maar er zijn enkele uitzonderingen.
Wanneer de interacties bij het begin negatief zijn, dan is het onwaarschijnlijk dat herhaaldelijk contact ervoor zal zorgen dat we iemand leuker gaan vinden. Het tegendeel is eigenlijk waar. Want hoe meer we met die persoon te maken hebben, hoe minder leuk we ze gaan vinden.
Overeenkomsten
Een volkswijsheid zegt dat twee mensen “voor elkaar gemaakt zijn.” Helaas zegt een andere volkswijsheid dat tegenstellingen elkaar aantrekken. Het uiteindelijke vonnis komt van de sociale psychologen. Zij tonen aan welke van deze twee uitspraken waar is.
We hebben de neiging mensen aan te trekken die op ons gelijken. De ontmoeting met mensen wiens houding, waarden en karaktertrekken gelijksoortig zijn aan die van ons, moedigt genegenheid aan. Hoe meer iemand op je lijkt, hoe aantrekkelijker je die persoon zal vinden (Byrne, 1969).
Er zijn meerdere redenen waarom gelijkheid de kans op wederzijdse aantrekking vergroot. Eén van de redenen is dat we ervan uitgaan dat mensen met dezelfde houdingen, ons op een positieve manier zullen bekijken. Genegenheid heeft een sterk effect op het vlak van wederkerigheid. Het gevolg is dat als we weten dat iemand ons in een positief daglicht ziet, we aangemoedigd worden om aandacht aan die persoon te schenken.
De behoefte aan iemand die ons aanvult
We kennen allemaal uitzonderingen op de algemene regel dat gelijkheid bepalend is voor de aantrekkingskracht tussen mensen. Want er zijn koppels die niets gemeenschappelijk lijken te hebben. Ze hebben geen overeenkomstige karaktertrekken, interesses of denkbeelden. En toch trekken hun kenmerken elkaar aan.
Sociale psychologen geven enkele voorbeelden van dit fenomeen. Sommige mensen trekken anderen aan omdat ze een bepaalde behoefte vervullen. Volgens deze redenering kan je je tot mensen aangetrokken voelen die de meeste van je behoeften vervullen.
Een dominant persoon gaat bijvoorbeeld op zoek naar iemand die onderdanig is. En de onderdanige persoon zoekt iemand die dominant is. Hun verschillen kunnen ervoor zorgen dat ze onverenigbaar lijken. Maar in een relatie met elkaar vervullen ze de behoeften van de ander.
Lichamelijke aantrekking
Voor de meeste mensen is het oude gezegde “schoonheid staat gelijk voor goedheid” onbetwistbaar. Lichamelijk aantrekkelijke mensen zijn populairder dan onaantrekkelijke mensen. Al het andere is gelijk.
Deze ontdekking spreekt de waarden tegen die de meesten van ons beweren te bezitten. Desondanks blijkt het, zelfs tijdens de kindertijd, waar te zijn. Het blijft ook nog steeds waar te zijn als we volwassen zijn. Lichamelijke aantrekkingskracht tussen mensen is wellicht het belangrijkste individuele element van genegenheid. Toch vermindert zijn invloed wanneer mensen elkaar beter leren kennen.
Lichamelijke aantrekking heeft zijn voordelen. Maar het heeft ook een negatieve kant. In het geval van mannen geeft fysieke schoonheid hen een voordeel in werksituaties. Maar voor vrouwen is het tegenovergestelde waar. In beleidsposities kan het eigenlijk in het nadeel van vrouwen werken.
Een veel voorkomend stereotype veroorzaakt dit fenomeen. Het treedt vaak op maar mist elke gegronde basis. Het idee is dat succesvolle en aantrekkelijke vrouwen hun posities verkrijgen wegens hun uiterlijk.
Desondanks is het feit van fysiek aantrekkelijk zijn in sociale situaties meestal een voordeel. Voor het sociale leven van mensen is het een erg sterke bepalende factor. Want het heeft invloed op wie andere mensen kan aantrekken en op het sociale leven van personen.
We hebben hier een aantal factoren bekeken. Maar dat zijn niet de enige aspecten die invloed hebben op de aantrekkingskracht tussen mensen. In een studie met meer dan 400.000 individuen heeft men vastgesteld dat dit de kwaliteiten zijn die mensen het meest waarderen in een vriend: het vermogen om geheimen te bewaren, trouw, warmte en genegenheid. Daarna kwamen steun, eerlijkheid en gevoel voor humor.