Spierontspannende therapie bij slaapverlamming
Spierontspannende therapie helpt om slaapverlamming te behandelen. Deze slaapstoornis houdt in dat de spieren verlamd zijn. Het kan gebeuren wanneer je gaat slapen of net nadat je ontwaakt bent. Deze aandoening is afkomstig van een probleem in de hersenmechanismen die de REM-waakcyclus regelen.
Wanneer je slaapverlamming ervaart, dan ben je wakker en kan je dingen voelen. Je kan echter geen enkel lichaamsdeel bewegen. Uiteraard leidt deze situatie tot een overvloed aan angstgevoelens en mogelijk hypnagoge en hypnopompe hallucinaties.
Slaapverlamming valt in de categorie van primaire slaapstoornissen. Het is bovendien ook geen gevolg van een geestesziekte, middelengebruik of een ander medisch probleem.
De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM–IV, 1994) noemt het een vorm van parasomnie. Het tast in feite je slaapkwaliteit aan en de hoeveelheid slaap die je krijgt.
De voornaamste kenmerken van slaapverlamming
Jouw hersenactiviteit is tijdens de REM-fase bijna precies hetzelfde als wanneer je wakker bent. Dit is de fase wanneer je de meest ingewikkelde en emotionele dromen hebt.
Als resultaat van de evolutie zijn sommige van je spieren tijdens deze fase verlamd. Aanpassingen in je slaapgewoonten kunnen dit proces waarbij de spieren aan en uit gezet worden, veranderen.
Welke fysiologische processen zijn hierbij betrokken?
Het lichaam maakt GABA-neurotransmitters en glycine vrij om de spieren van van je lichaam te ontspannen. Van daaruit belemmeren ze de motorische zenuwcellen in je ruggengraat.
Elk probleem in het proces van ontwaken kan er echter voor zorgen dat je wakker wordt vóór je opnieuw het vermogen verworven hebt om te bewegen en te reageren. Het limbische (emotionele) systeem verwerkt en interpreteert de situatie dan op het moment dat je het ervaart.
De vluchtrespons
Zodra dit allemaal gebeurt, begint de amygdala op basis van deze emoties te reageren. Deze intense emotionele ervaring kan veranderingen teweegbrengen in de manier waarop je de dingen waarneemt. Hier beginnen dan de visuele, tactiele en auditieve hallucinaties op te treden.
Het gevoel hebben dat iets anders zich in de kamer bevindt
Bij slaapverlamming komt het uitermate vaak voor dat je het gevoel hebt alsof iets jou bekijkt. Het onvermogen om te bewegen samen met jouw angstgevoelens en de verhoogde verbeelding afkomstig van je slaaptoestand, zorgen ervoor dat je verwacht iets om je heen te zien.
Je hersenen staan op een extra hoog alarm. Dat betekent echter niet dat ze er eigenlijk zijn. Dit is de reden waarom het zo vaak gebeurt dat mensen met slaapverlamming het gevoel hebben dat zich iemand of iets dicht bij hen bevindt.
Spierontspannende therapie bij slaapverlamming: het spook ontmaskeren
Er zijn niet veel onderzoekers die geprobeerd hebben om een specifieke psychologische behandeling voor deze aandoening te vinden. Eén van hen is Baland Jalal van de afdeling psychologie van de universiteit van Cambridge. In 2016 stelde hij voor om spierontspannende therapie te gebruiken voor spierverlamming.
Zijn betoog is dat de angstgevoelens en de onrust een feedback-lus creëren. Die cirkel maakt de episodes en de hallucinaties alleen maar erger. Hij ontwikkelde een mogelijk behandelingsmodel met de volgende pijlers:
- Een nieuwe evaluatie van de betekenis van de episode. Erkennen dat het onschadelijk en tijdelijk is (je zult niet sterven of voor altijd verlamd blijven). Dit houdt ook in dat je erkent dat de hallucinaties vooral optreden omdat je je voordien in de REM-slaap bevond.
- Psychologische en emotionele afstand. Je moet begrijpen dat je bezorgd en bang voelen de episodes alleen maar verergert. Dit betekent ook aanvaarden dat het geen paranormale gebeurtenis is. Het is slechts een lichamelijke reactie.
- Meditatie en focus op jouw aandacht inwaarts. Het is essentieel dat je aan meditatie werkt om het probleem op een succesvolle manier te behandelen. Wanneer je mediteert gebruik je bepaalde mechanismen. Die hebben te maken met de controle bewaren over je aandacht om je hallucinaties te negeren.
- Spierontspanning. Je kunt gemakkelijker met de lichamelijke symptomen zoals verlamming en het onvermogen om vrijwillig te ademen omgaan als je ze negeert. Anders zullen ze je pogingen om op je innerlijke wereld te focussen verstoren. Je moet absoluut rustig en ontspannen blijven.
Het belang van oefening bij de spierontspannende therapie
Als je wil dat spierontspannende therapie jou helpt om slaapverlamming te behandelen, dan moet je oefenen. Eerst moet je de positie nadoen waarin jij je bevindt wanneer de verlamming optreedt. Van daaruit kan je dan elke stap doorlopen.
Wanneer het gebeurt dan is het enorm overweldigend. Oefening zal jou een mogelijkheid bieden om deze technieken uit te proberen zonder de stress van de echte episode.
Het doel is om jezelf voor te bereiden zodat je op een passieve manier kunt reageren en aan positieve dingen te denken telkens als de beangstigende gewaarwordingen tot uiting komen.
Ontspanning
Volgens deskundigen als Dr. Ramchandran verandert het feit dat je ledematen en je motorische systeem niet samenlopen, je zintuiglijke verwerking. Wanneer je wilt wegrennen en je geest gaat dat proberen, dan zal jouw lichaam niets doen. Het verandert dus volledig het gevoel waarop je jezelf waarneemt.
Dit is de reden waarom je het gevoel kan hebben dat je zweeft of de ervaring hebt dat je buiten je lichaam treedt. Je kan ook beangstigende dingen zien. Als je echter probeert te ontspannen in plaats van weg te rennen, dan kan die veranderingen in de waarneming voorkomen.
De behandeling met spierontspannende therapie
Eigenlijk is dit een vorm van cognitieve gedragstherapie. Het doel is om je gedrag te veranderen. De bedoeling is immers te vermijden dat je in een negatieve feedback-lus terechtkomt. We moeten ook vermelden dat het volledig van je houding afhangt of de behandeling wel of niet werkt.
Het is ook afhankelijk van nog een ander belangrijk aspect. In welke mate heb je controle over je aandacht? In staat zijn om je te concentreren en je gewaarwordingen te interpreteren spelen een grote rol.
Dit model zegt dus dat je jouw focus volledig moet veranderen. Hier doet de ontspanning zijn intrede. Weg van negatieve uitwendige prikkels beweeg je naar neutrale of positieve innerlijke prikkels.
Nog een laatste opmerking. De ervaring lijkt misschien ongewoon, maar is echter niet zo ernstig. De episodes op zich zijn niet zo problematisch als de geestelijke tol die ze kunnen eisen.
Wanneer je aan chronische slaapverlamming lijdt, dan kun je veel angstgevoelens ervaren. Als je hier problemen mee hebt, dan raadpleeg je zoals altijd best een professionele therapeut.