Neurodegeneratieve aandoeningen en slaapstoornissen
Neurodegeneratieve aandoeningen zijn aandoeningen waarbij de neuronen van het centrale zenuwstelsel stoppen met werken of langzaam afsterven, wat verschillende neurologische tekenen en symptomen veroorzaakt.
Deze aandoeningen worden na verloop van tijd steeds erger en zijn ongeneeslijk. Ze kunnen zich manifesteren door een genetische component, een tumor of een beroerte. Ook komen deze ziekten vaker voor bij mensen die veel alcohol drinken of die worden blootgesteld aan bepaalde virussen en gifstoffen.
Slaapstoornissen kunnen ook van invloed zijn op de manifestatie van neurodegeneratieve ziekten. Een studie van de Universiteit van Toronto heeft aangetoond dat REM-slaapstoornissen een vroeg teken van neurologische aandoeningen kunnen zijn.
Dromen
Vanaf de jaren ’60 beweren wetenschappers dat dromen in de REM-fase voorkomen en dat de hersenstam een belangrijk gebied is om ze te beheersen. Dit deel van de hersenen communiceert met de hypothalamus om de overgang te maken van wakker worden naar slapen en vice versa.
Zo beginnen de glutamatergische SubC cellen (die de overgang tussen REM-slaap en niet-REM-slaap reguleren) een kettingreactie. Deze cellen hebben hun naam te danken aan het hersengebied waartoe ze behoren: de subcoeruleus kern of SubC.
De reactie veroorzaakt het vrijkomen van de GABA neurotransmitter, die tegelijkertijd de activiteit in de hypothalamus en de hersenstam vermindert. GABA-neuronen zijn namelijk belast met de controle van de REM-slaap en vooral met de spierverlamming tijdens de diepe slaap.
Wanneer deze cellen beginnen te activeren, is er een snelle overgang naar REM-slaap. De hersenstam stuurt signalen zodat de spieren ontspannen en de ledematen niet bewegen. Met dit in het achterhoofd, hebben onderzoekers geprobeerd om REM-slaapstoornissen zoals kataplexie, narcolepsie en REM-slaapgedragstoornis te analyseren.
REM-slaapgedragstoornis
Mensen die last hebben van REM-slaapgedragstoornis bewegen hun ledematen of staan zelfs op uit bed terwijl ze nog dromen. Sommige patiënten kunnen zelfs praten of schreeuwen.
Artsen zijn van mening dat deze pathologie ervoor zorgt dat patiënten een gevaar worden voor zichzelf of anderen. Soms zijn de negatieve gevolgen, zoals zelfverminking of de persoon met wie ze slapen, waarschuwingssignalen voor een diagnose. Het goede nieuws is dat de REM-slaapgedragstoornis meestal te behandelen is.
Slaapfasen en REM-slaapgedragstoornis
Slaap omvat verschillende fasen:
- wakker worden
- REM-slaap
- niet-REM-slaap
Veel kenmerken definiëren elke fase. Om de REM-slaapgedragsstoornis te begrijpen, is het belangrijk om te weten wat er tijdens dit stadium gebeurt. Tijdens dit stadium is de elektrische activiteit van de hersenen vergelijkbaar met die van je hersenen als je wakker bent.
Hoewel neuronen in de hersenen tijdens de REM op dezelfde manier werken als wanneer je wakker bent, omvat de REM-slaap een tijdelijke spierverlamming.
Bij sommige slaapstoornissen, zoals narcolepsie, parasomnie of de REM-slaapgedragstoornis, is er bijna geen verschil tussen de verschillende stadia. Deskundigen geloven dat de “neurologische barrières” die de verschillende slaapfasen van elkaar scheiden niet goed werken, hoewel de oorzaak van deze verschijnselen nog niet duidelijk is.
Daarom zijn de meeste mensen niet in staat om hun lichaam te bewegen, zelfs wanneer ze levendige dromen hebben. Mensen met een REM-slaapstoornis hebben echter een gebrek aan spierverlamming, zodat ze hun lichaam kunnen bewegen terwijl ze gewelddadige dromen hebben.
REM-slaapstoornissen en hun invloed op neurodegeneratieve aandoeningen
Onderzoekers hebben een zeer interessante ontdekking gedaan: REM-slaapstoornissen zijn gerelateerd aan verschillende neurodegeneratieve aandoeningen die zich bij ouderen manifesteren. Deze bevindingen suggereren dat de neurodegeneratieve processen in eerste instantie de REM-slaapcircuits en, meer specifiek, de SubC neuronen beïnvloeden.
Ook merkten zij op dat meer dan 80% van de mensen die lijden aan REM-slaapgedragstoornissen uiteindelijk synucleinopathieën ontwikkelen, zoals de ziekte van Parkinson en Lewy-body-dementie (LBD). Dit onderzoek suggereert dat slaapstoornissen een vroeg teken kunnen zijn van neurodegeneratieve ziekten die zich 15 jaar later kunnen manifesteren.
Het is ook vermeldenswaard dat zowel de ziekte van Parkinson en LBD zijn gerelateerd aan een abnormale intraneuronale accumulatie van alfa-synucleïne eiwitten. Daarom verwachten onderzoekers dat de studie van deze eiwitten een licht zal werpen op welke neuroprotectieve therapieën de ontwikkeling van neurodegeneratieve ziekten kunnen voorkomen.
Ook beweren deskundigen dat net als bij kankerpatiënten, de diagnose voor REM-slaapstoornissen kan leiden tot preventieve maatregelen om de neuronale gezondheid te behouden voordat er zich ernstigere neurologische aandoeningen beginnen te ontwikkelen.