Overdiagnose bij geestelijke gezondheid

Volgens sommige statistieken is het aantal mensen met psychische stoornissen de afgelopen jaren in een alarmerend tempo gestegen. Veel mensen denken echter dat dit niet komt omdat we meer patiënten hebben met psychische problemen, maar omdat er meer mensen worden gediagnosticeerd. Het gevolg is dat meer mensen medicatie krijgen voor aandoeningen die klinisch niet duidelijk waarneembaar zijn.
Overdiagnose bij geestelijke gezondheid

Laatste update: 13 juli, 2020

Het fenomeen van overdiagnose bij geestelijke gezondheid is te wijten aan de neiging om bepaalde gedragingen een pathologisch label te geven, zelfs als daar geen duidelijke reden voor is. Overdiagnose komt veel voor op het gebied van psychiatrie. Het leidt niet alleen tot onjuiste diagnoses, maar veel mensen gebruiken daardoor medicijnen terwijl ze deze niet echt nodig hebben.

Het subjectieve karakter van het diagnostisch proces is al lange tijd een probleem in de psychiatrie. De psychiater moet op basis van zijn observaties en onnauwkeurige diagnostische instrumenten bepalen of een patiënt een psychische stoornis heeft. Gezien deze omstandigheden is het gemakkelijk om fouten te maken die tot overdiagnose leiden.

De meest geaccepteerde diagnostische referentie is de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). Een groep psychiaters (voornamelijk uit de Verenigde Staten) ontwerpt de handleiding.

Ze stemmen om beslissingen te nemen over de definitie en opname van aandoeningen in het handboek. De eerste versie van deze handleiding identificeerde 60 aandoeningen. De meest recente versie identificeert er echter meer dan 500.

”Degene die alleen van Geneeskunde afweet, weet niet eens van Geneeskunde.”

-Abel Salazar-

Overdiagnose bij geestelijke gezondheid

Is er een probleem met overdiagnose bij geestelijke gezondheid?

Uit de gegevens blijkt dat overdiagnose bij geestelijke gezondheid een probleem is. Als je je houdt aan de strikte definities van de nieuwste versie van de DSM, geven experts aan dat 70% van de bevolking een of andere psychische aandoening heeft. Niet alleen dat, maar die individuen zouden allemaal kandidaten zijn om medicijnen te krijgen.

De DSM-5 bevat enkele stoornissen die zelfs professionals in de geestelijke gezondheidszorg zelf serieus in twijfel trekken. Er is bijvoorbeeld een aandoening in de DSM die ‘psychose-risicosyndroom’ wordt genoemd en die bestaat uit kenmerken die wijzen op een grote kans op het ontwikkelen van een psychose in de toekomst.

Deze diagnose is voldoende om medicatie met antipsychotica te gebruiken. Als je er even bij stilstaat en over nadenkt, kan bijna iedereen op enig moment in hun leven de diagnose van dit syndroom krijgen. Heb je nooit het gevoel gehad dat je ‘gek zou worden’ maar dit niet werd?

Een aandoening behandelen die in de toekomst zou kunnen gebeuren is absurd. Het is net als het voorschrijven van een medicijn tegen hoge bloeddruk aan een kind met een hypertensieve ouder, omdat het kind het risico zou lopen het op een gegeven moment ook te ontwikkelen.

Een ander voorbeeld is ‘disfunctionele persoonlijkheidsstoornis met dysforie’. Deze ‘stoornis’ beschrijft in feite een ongezellige, egoïstische en ondankbare persoon. Volgens de DSM is iemand met deze ‘aandoening’ ook een goede kandidaat om medicatie te krijgen.

In werkelijkheid hebben ze echter gewoon een onaangename persoonlijkheid. In de DSM-5 volstaat een gevoel van verdriet gedurende meer dan een maand na de dood van een dierbare al om de diagnose depressie te stellen.

Het verschil tussen een stoornis hebben en je gewoon niet goed voelen

De grenzen tussen welzijn en ziekte op het gebied van de geestelijke gezondheid zijn moeilijk te definiëren. ‘Normaal’ is tenslotte een zeer subjectief concept en houdt verband met de specifieke context van een individu.

Het is ook belangrijk om erop te wijzen dat mens zijn altijd een bepaalde hoeveelheid leed met zich meebrengt. Wonen staat synoniem voor het omgaan met constante onzekerheid.

Je zult nooit alles hebben wat je wenst, en je zult ook geen perfect uitgebalanceerd leven hebben. Iedereen krijgt te maken met lijden omdat de dood bestaat. Dit is een meedogenloze last. Niemand kan voorkomen dat hij zich gefrustreerd voelt door omstandigheden die buiten zijn macht liggen en iedereen is tot op zekere hoogte egoïstisch of ‘slecht’.

Het is logisch dat je momenten in je leven zult hebben dat je je verdrietig voelt en andere momenten dat je worstelt met angst. Sommige psychoanalytici zijn van mening dat het volkomen normaal is om in de loop van je leven drie episodes van een psychose te hebben.

Het hangt allemaal af van wat er om je heen gebeurt. Zoals we hierboven vermeldden, worden problemen die volkomen normaal zijn, gedefinieerd als stoornissen, wat dus leidt tot overdiagnose bij geestelijke gezondheid.

Je niet goed voelen is niet altijd meteen een psychische stoornis

Een andere benadering van aandoeningen en lijden

Tot voor kort werd verdriet over het verlies van een geliefde behandeld in het comfort van de directe omgeving van het individu. Iedereen begrijpt daar dat een zekere mate van lijden normaal en noodzakelijk is. Tegenwoordig worden deze ondersteunende netwerken echter zwakker.

Tegenwoordig is het moeilijker om emotionele pijn uit te drukken. Daarom voelen mensen die lijden zich vaak alleen. Het idee dat we de hele tijd gelukkig zouden moeten zijn, zet veel druk op iedereen. Veel mensen laten zichzelf niet eens lijden. Hun manier om met deze gevoelens om te gaan is dus door middel van een pil die voorgeschreven is door een psychiater.

Ten goede of ten kwade, medicatie is een manier om individuele en collectieve ongemakken onder controle te houden. Overdiagnose is een tweeledige realiteit.

Aan de ene kant heb je orthodoxe psychiaters, die werken binnen een zeer beperkte reikwijdte wat diagnose en interventie betreft. Aan de andere kant heb je mensen die lijden, maar weigeren hun pijn te begrijpen. In plaat daarvan vragen ze om een chemische substantie om ze te helpen hun lijden te onderdrukken.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Bianco, A., & Figueroa, P. (2008). Sobrediagnóstico, derechos vulnerados y efectos subjetivos. Ethos educativo, 43, 64-79.


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.