Neurofeedback voor de behandeling van depressie
Biofeedbacktechnieken en, meer in het bijzonder, neurofeedback, maken gebruik van instrumenten die vrijwel onmiddellijk gegevens leveren over de hersenactiviteit. Ze geven in real-time informatie (feedback) over de hersengolven die bij het individu verschijnen.
In dit artikel gaan we het hebben over de geschiktheid ervan bij de behandeling van depressie, omdat het aantal mensen dat aan deze stoornis lijdt exponentieel toeneemt.
In feite beschouwt de WHO (2020) depressie als een van de epidemieën van de 21e eeuw. Sterker nog, het is waarschijnlijk de meestvoorkomende klinische entiteit. Bovendien lijden mensen van alle leeftijden eraan, hoewel het vooral de oudere bevolking lijkt te treffen. Uit gegevens blijkt dat 20 procent van de wereldbevolking zijn leven lang aan een depressie zal lijden.
“Depressie is een gevangenis waar je zowel de lijdende gevangene als de wrede cipier bent.”
-Dorothy Rowe-
Een benadering van het begrip depressie
Volgens de ICD-11 (WHO), het systeem dat verschillende ziekten classificeert, is een depressie een periode van minstens twee weken die gekenmerkt wordt door een vrijwel dagelijkse depressieve stemming. Het gaat gepaard met een gebrek aan belangstelling voor dagelijkse activiteiten. Tot de symptomen behoren de volgende:
- Zich waardeloos voelen.
- Zich schuldig voelen.
- Gevoelens van hopeloosheid.
- Vaak denken aan de dood of zelfmoord.
- Veranderingen in eetlust en slaappatronen.
- Geagiteerd of vertraagd motorisch gedrag.
- Vermoeidheid, moeheid en verminderde energie.
Voor Belloch (2022) moet men bij de beoordeling van dit ziektebeeld rekening houden met twee symptomen: droefheid en anhedonie. Dit laatste symptoom bestaat uit moeite met het ervaren van plezier of interesse in dingen waar het depressieve individu vroeger van genoot.
“In een staat van depressie kan een patiënt overhaaste beslissingen nemen, en de clinicus moet hem adviseren cruciale beslissingen uit te stellen totdat hij in remissie is.”
-Amparo Belloch-
Neurofeedback
Neurofeedback is een trainingsmethode. Het stelt het individu in staat precieze en real-time informatie te verkrijgen van zijn hersengolven. Dit gebeurt met behulp van een elektro-encefalogram (EEG) of magnetische resonantie beeldvorming (fMRI). Dankzij de informatie die de patiënt over zichzelf verzamelt, kan hij leren zijn hersengolven te reguleren om zich beter te voelen.
Bij de procedure worden elektroden op het hoofd van de patiënt geplaatst om de informatie te verkrijgen. De gegevens worden vervolgens door een computer verwerkt en naar een monitor gestuurd die visuele en auditieve signalen geeft. Deze signalen vormen de feedback die door de patiënt wordt gebruikt.
Het doel van neurofeedbacktraining is dat de patiënt de hersenactiviteit die op de monitor verschijnt kan verhogen en verlagen. In feite draait het ook om zelfregulering.
“Corticale gebieden van de hersenen produceren verschillende ritmes, die worden waargenomen als signalen van een elektronische opname, of EEG.”
-Alexandra Fajardo-
Een nieuwe studie over het gebruik van neurofeedback bij depressie
Recent onderzoek (Engelse link) van Dr. David Linden heeft nieuwe gegevens opgeleverd over dit type interventie. Hij stelt dat het een prioriteit is om de werkzaamheid, efficiëntie en veiligheid die de momenteel beschikbare interventies bieden te vergroten.
Dit is urgent omdat, zoals eerder vermeld, het aantal gevallen van depressie exponentieel toeneemt. De gespecialiseerde middelen waarover mensen beschikken nemen echter niet in dezelfde mate toe.
Neurofeedback met behulp van EEG voor de behandeling van depressie
Welke hersengebieden zijn gerelateerd aan depressie? Onderzoek suggereert dat de linker frontale cortex betrokken is bij gedrag dat geleid wordt door versterkende emoties. Aan de andere kant speelt de rechter een rol bij gedrag dat geleid wordt door aversieve emoties. Bij mensen met een depressie is een deel van het frontale gebied minder actief dan bij niet-klinische mensen.
Het doel is om de alfagolven in het gebied van de linker hersenhelft te verminderen en ze in het rechter gebied te verhogen, om ze in evenwicht te brengen. Alfa-golven komen voor op momenten dat we kalm zijn. Ze verschijnen als we ons ontspannen voelen en de activiteit van onze geest laag is.
De resultaten van de toepassing van neurofeedback bij depressie zijn veelbelovend. Er zijn zelfs verbeteringen gevonden die superieur zouden kunnen zijn aan die van psychotherapie. Toch is er meer onderzoek naar dit onderwerp nodig.
Neurofeedback met behulp van magnetische resonantie beeldvorming voor de behandeling van depressie
Functionele magnetische resonantie beeldvorming (fMRI) geeft beelden van de hersengebieden die actief zijn bij het uitvoeren van een taak. Het is namelijk een buitengewone manier om de netwerken van verbindingen tussen de neuronen te bestuderen die bij depressie activeren.
De grondgedachte van de techniek is dat als we weten welke netwerken geactiveerd worden en hoe ze geactiveerd worden, we kunnen proberen ze zelf te reguleren.
In het door Linden (2022) ontwikkelde protocol vond men gebieden die activeerden door positieve en negatieve valentiestimuli. Het doel van de interventie bestond uit het bevorderen van activatie in enkele vastgestelde gebieden. Meer bepaald de ventrale prefrontale cortex en het limbisch systeem.
Daartoe visualiseerden de patiënten schermen waarop ze het niveau van activatie van de gebieden die met positieve emoties te maken hebben konden zien. Het doel van de training was hun activering te verhogen door de gegeven feedback. Trainings- en rustperioden van 20 seconden wisselde men vervolgens steeds af gedurende in totaal 20 minuten.
De resultaten
Men gaf deze behandeling in vier sessies per week. Aan het eind van de behandeling constateerde men dat neurofeedback de patiënten hielp zich meer bewust te zijn van wat er om hen heen gebeurde, en ook in hen.
“Ook de klinische effecten van het proefonderzoek waren veelbelovend. De patiënten in de neurofeedbackgroep verbeterden met ongeveer 30 procent op hun symptoomscore gedurende de proef van een maand.”
-David Linden-
Depressie is een van de meest beperkende stoornissen. Daarom doet men onderzoek naar nieuwe vormen van interventie die herstel van deze aandoening vergemakkelijken. Omdat de resultaten van neurofeedback zo veelbelovend zijn, is het essentieel dat het onderzoek naar deze specifieke behandeling wordt voortgezet.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Linden, D. E. (2022). Neurofeedback and networks of depression. Dialogues in clinical neuroscience.
- Belloch, A. (2021). Manual De Psicopatologia. Vol. I (2.a ed.). MCGRAW HILL EDDUCATION.
- Sánchez, J. P. E., Rodríguez, J. O., & Carrillo, M. X. F. (2007). Terapia psicológica: casos prácticos. Ediciones Pirámide.
- Ruiz, R. M. (2023). Manual de técnicas y terapias cognitivo conductuales. Desclee De Brouwer.
- CIE-11. (s. f.). https://icd.who.int/es
- Fajardo, A., & Guzmán, A. L. (2016). Neurofeedback, aplicaciones y eficacia. Interdisciplinaria, 33(1), 81-93.v