Kinderen communiceren met hun gedrag: Leer naar ze te luisteren
Als we het over opvoeden hebben, richten we ons meestal op het gedrag van kinderen, of het goed of slecht, wenselijk of ongewenst is, en hoe we het kunnen verbeteren. Natuurlijk moet bepaald gedrag gecorrigeerd worden en hebben kleintjes begeleiding en onderwijs nodig. Maar als we ons alleen concentreren op hun acties, bekijken we de situatie alleen op een oppervlakkig niveau. In feite communiceren kinderen met hun gedrag en het is onze taak om naar ze te leren luisteren.
Achter het gedrag van een kind zit een boodschap. Het is de weerspiegeling van hun innerlijke wereld, van hun gedachten en emoties. Het is essentieel om te onthouden dat kinderen ons niet lastig willen vallen of pijn willen doen. Er zitten namelijk geen slechte bedoelingen achter hun gedrag.
Als je kinderen bepaalde houdingen hebben die je graag zou willen veranderen, moet je daarom eerst begrijpen waar ze vandaan komen.
Kinderen communiceren met hun gedrag
Communicatie tussen ouders en kinderen is fundamenteel voor hun juiste emotionele ontwikkeling. Dit moet vanaf de geboorte worden gesmeed. Het vermogen van de ouders om de behoeften van hun baby waar te nemen en te begrijpen en hun bereidheid om op hun eisen in te gaan, creëert de hechtingsband.
Als een pasgeborene huilt, is dat omdat hij honger heeft, het koud heeft, slaperig of ongemakkelijk is, of omdat hij contact en genegenheid zoekt bij zijn verzorgers. In feite is huilen hun enige manier om zich te uiten en als ouder streef je ernaar om te begrijpen wat ze nodig hebben en daarnaar te handelen. Maar naarmate je kinderen ouder worden, verlies je die gevoeligheid.
Als je tweejarige een driftbui heeft, ga je ervan uit dat hij je uitdaagt en dat hij zich slecht gedraagt. Als je kind zijn broertje of zusje slaat of weigert om alleen te slapen, dan verwijt je hem of haar al snel dat hij of zij zich misdraagt. Je ziet het als een opzettelijke poging om zich te misdragen of je te ergeren.
Je begrijpt echter niet dat je kind nog niet over de nodige instrumenten beschikt om zichzelf te beheersen en te uiten. Kinderen zijn tenslotte geen miniatuurvolwassenen en misschien is dit gedrag het enige middel dat ze hebben om te communiceren wat ze nodig hebben.
Welke boodschappen zitten er achter het wangedrag van kinderen?
Het gedrag van kinderen kan verschillende boodschappen overbrengen. In elk individueel geval moet de situatie worden geanalyseerd en moet het kind zorgvuldig worden geobserveerd om die boodschappen te ontdekken. Hier zijn enkele voorbeelden die als leidraad kunnen dienen voor je eigen omstandigheden.
Een emotionele intensiteit die ze niet onder controle kunnen houden
De driftbui van een kind is misschien alleen het gevolg van een opeenstapeling van emotionele intensiteit. Toch zijn ze door hun onvolledige ontwikkeling niet in staat om er op een andere manier mee om te gaan. In feite is het zelfregulerend vermogen van een kind slecht. Als gevolg daarvan kunnen sommige negatieve emoties (zoals woede, verdriet of frustratie) hen overwinnen.
In deze evolutionaire fase willen zuigelingen zichzelf bevestigen, hun mening laten gelden en zich tot op zekere hoogte verzetten tegen de richtlijnen van anderen. Daarom kunnen ze overprikkeld raken en een driftbui krijgen als ze gedwongen worden iets te doen wat ze niet willen doen of als hen iets geweigerd wordt wat ze wel willen.
Als je alleen maar naar hun gedrag kijkt, kun je boos reageren, je uitgedaagd voelen en proberen jezelf aan hen op te dringen om ze zich te laten gedragen. Als je daarentegen naar hun boodschap luistert, zul je zien dat ze geen berisping nodig hebben, maar hulp om hun emotionele toestand te reguleren.
Jaloezie en onzekerheid
Stel dat je kind de gewoonte heeft gekregen om zijn jongere broertje of zusje te slaan of uit te schelden telkens als ze samen spelen. Op het eerste gezicht lijkt dit misschien een gedragsprobleem.
De oplossing lijkt dan ook duidelijk: je moet ze leren om anderen niet aan te vallen. Je moet echter dieper graven en het probleem bij de wortel aanpakken en uitzoeken waarom ze zich zo gedragen.
Misschien hebben ze zich sinds de geboorte van hun broertje of zusje door jou ontheemd of verwaarloosd gevoeld. Dit kan komen doordat ze meteen na de geboorte van hun broertje of zusje in hun eigen kamer zijn gaan slapen. Of misschien vergelijk je ze allebei en heb je de neiging om je jongere kind voorrang te geven.
Deze kleine gebaren worden misschien niet opgemerkt door jou. Ze kunnen echter een grote invloed hebben op je kind en ertoe leiden dat het zich ongepast gedraagt. Door te begrijpen wat ze voelen en aandacht te besteden aan hun emotionele behoeften, kom je dichter bij het elimineren van hun slechte gedrag en vooral hun ongemak.
Angst
Stel je voor dat je kind is begonnen met nagelbijten. Je zou kunnen besluiten om de nagels te knippen, nagellak met een vieze smaak aan te brengen, of hem gewoon uit te schelden als je het ziet doen.
Dit soort acties zijn meestal tekenen van angst, zorgen en nervositeit. Misschien is je kind overweldigd door een te druk schema, reageert het op te veel ruzie tussen jou en je partner, of is het overstuur door een conflict met klasgenoten.
Je moet ontdekken wat de redenen zijn voor hun gedrag en een oplossing vinden. Anders bedek je alleen het symptoom, maar laat je de onderliggende oorzaak buiten beschouwing.
Kinderen communiceren met hun gedrag als ze geen middelen meer hebben
Het is essentieel om de boodschappen in het gedrag van kinderen te ontdekken. Het is ook belangrijk om ze andere soorten hulpmiddelen te bieden om zich uit te drukken en te beheersen.
Emotionele opvoeding (Spaanse link) helpt kinderen begrijpen wat ze voelen, hoe ze dat op de juiste manier kunnen uiten en hoe ze hun stemmingen kunnen reguleren zonder hun toevlucht te hoeven nemen tot ‘slecht gedrag’.
Het is duidelijk dat kleintjes dat niet zo gemakkelijk zullen vinden. Daarom moet je als ouders het proces gemakkelijker voor ze maken. Als ze ouder worden en er goed naar ze geluisterd wordt, kunnen ze hun emoties beter kanaliseren. Daarin ligt het belang van respectvol opvoeden (Spaanse link).
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Ambrona Benito, T., López Pérez, B., & Márquez González, M. (2012). Eficacia de un programa de educación emocional breve para incrementar la competencia emocional de niños de educación primaria. Revista española de orientación y psicopedagogía, 23(1), 39-49.
- González Coto, M., & Sáenz Cubillo, N. (2020). Crianza Respetuosa: Hacia una parentalidad centrada en las niñas y los niños. Estudios, (41), 428-450.