Kankerfobie: wat het is, symptomen en aanbevolen behandelingen

Aanhoudende en irrationele angst voor kanker beïnvloedt je routine en welzijn. In deze context is het belangrijk om vervormde gedachten te herkennen en waar nodig professionele ondersteuning te zoeken. We leggen je meer uit.

Heb je je wel eens bezorgd gevoeld over een griepje, een maag-darmstoornis of een hoest die maar niet overgaat? Onze gezondheid in twijfel trekken is normaal en noodzakelijk om ziekte te voorkomen. Maar als de angst constant, obsessief en verlammend wordt uit angst dat de symptomen een reactie zijn op een ziekte zoals kanker, kunnen we te maken hebben met een geval van kankerfobie.

Deze irrationele en aanhoudende angst wordt niet beschouwd als een formele klinische diagnose in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). De term wordt eerder beschrijvend gebruikt om te verwijzen naar een patroon dat intense angst kan veroorzaken, milde symptomen kan uitvergroten en de kwaliteit van leven kan aantasten.

In dit artikel delen we de tekenen die erop kunnen wijzen dat iemand aan deze fobie lijdt en hoe je er met meerdere strategieën mee om kunt gaan.

Oorsprong en verschijnselen van kankerfobie

De oorsprong van deze stoornis verschilt per individu; hoewel er emotionele en omgevingselementen en persoonlijke ervaringen zijn die bijdragen aan het ontstaan ervan, wordt het soms getriggerd door het hebben van een familielid met een vorm van kanker of door nauw samen te leven met de diagnose van een dierbare.

Het wordt ook in verband gebracht met traumatische gezondheidsproblemen, zelfs als die niet gerelateerd zijn aan een tumor, gegeneraliseerde angst, hypochondrie en het lezen, beluisteren of bekijken van veel nieuws, campagnes of inhoud die met kanker te maken heeft, vooral op sociale media.

Kankerfobie manifesteert zich daarentegen door negatieve gedachten en omvat specifieke emotionele reacties en gedragingen die het dagelijks leven verstoren. Van onnodige medische tests tot stemmingswisselingen of isolatie, de symptomen variëren in intensiteit van persoon tot persoon. Hier zijn de meest voorkomende:

• Moeite met slapen.
• Stemmingswisselingen en prikkelbaarheid.
• Angst telkens als er een medische test wordt uitgevoerd of het woord “kanker” valt.
• In sommige gevallen vermijding van nieuws of onderwerpen die met kanker te maken hebben of, omgekeerd, obsessief bijhouden van informatie over de ziekte.
• Intrusieve gedachten zoals “ik ben ervan overtuigd dat ik kanker heb”, “deze moedervlek ziet er verontrustend uit” of “wat als de dokter het niet op tijd heeft ontdekt?
• Repetitief gedrag, zoals het lichaam elke dag onderzoeken op knobbels, naar de dokterspraktijk gaan – herhaaldelijk – om nieuwe meningen of geruststelling te krijgen; of dwangmatig symptomen proberen te vinden op het internet.

Hoe kan ik bepalen of het zorgen of overmatige angst is?

In tegenstelling tot rationele zorgen, die gebaseerd zijn op echte informatie en je in staat stellen om met een gerust hart tussen de afspraken door te leven, verschijnt kankerfobie zelfs zonder duidelijke symptomen, veroorzaakt opdringerige gedachten en verstoort je routine, rust en stemming.

Ondersteunende zorg bij kank er (Engelse link) benadrukt dat deze angst interfereert met dagelijkse activiteiten, onzekerheid genereert en het moeilijk maakt voor de persoon om plannen te maken voor de toekomst of adequaat om te gaan met stress, omdat ze leven met een constant gevoel van dreiging. De negatieve gevolgen van deze aandoening zijn als volgt:

• Sociaal isolement door de angst om negatief nieuws te horen of ziek te worden.
• Schade aan persoonlijke relaties door de constante behoefte om over de kwestie te praten of deze te vermijden.
• Verminderde arbeidsproductiviteit door afleiding, gebrek aan aanwezigheid of concentratieproblemen.
• Specifieke lichamelijke verschijnselen, zoals maag-darmstoornissen, spierstijfheid of hartkloppingen, die verband houden met een langdurige staat van angst.

Hoe stop ik met denken dat ik kanker heb? Strategieën om ermee om te gaan

Allereerst is het essentieel om te begrijpen dat het onder ogen zien en overwinnen van deze stoornis tijd kost en dat in veel situaties de hulp van een psycholoog nodig is. De tactieken die hier worden beschreven zullen je echter helpen om ermee om te gaan.

1. Filter de informatie

Hoewel het zoeken naar medische informatie in eerste instantie geruststellend kan lijken, kan het na verloop van tijd een cyclus van angst en obsessie op gang brengen. Het menselijk lichaam is complex en veel veel voorkomende symptomen zijn niet noodzakelijkerwijs gerelateerd aan kanker.

Daarom is het essentieel om alleen informatie te zoeken op medische websites die worden onderschreven door wetenschappelijke genootschappen of erkende instellingen, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, de American Cancer Society of lokale kankerverenigingen. Vermijd onbetrouwbare bronnen zoals sociale netwerken, forums of pagina’s zonder professionele ondersteuning.

Als bepaalde inhoud je angstig maakt of aanhoudende angst opwekt, overweeg dan om de tijd die je besteedt aan het consumeren van nieuws te verminderen. Over-informatie of informatievergiftiging kan averechts werken, omdat er meer gegevens zijn dan je kunt verwerken en dit zorgt voor desoriëntatie en angst.

Houd in gedachten dat het oordeel van een gezondheidsdeskundige altijd boven wat je op internet vindt moet staan, zodat je niet vooruitloopt op onjuiste en alarmerende diagnoses.

2. Herken irrationele gedachten

Het is nuttig om vast te stellen of een gedachte opdringerig, overdreven, onevenredig of hypochondrisch is. Om dit te doen, kun je jezelf vragen stellen als “Heb ik echt bewijs om deze zorg te ondersteunen?”, “Wat zou ik zeggen tegen een vriend in dezelfde situatie?”, “Loop ik vooruit op een catastrofaal scenario zonder eerst een arts te raadplegen?”

Het is ook essentieel dat je weet hoe je de gedachte moet labelen. Een manier om dit te doen is door te stellen “dit is een enge gedachte, geen feit”, zodat je de emotionele impact kunt verminderen. En maak geen automatische associaties – niet elk knobbeltje of gezwel betekent kanker of een tumor.

3. Oefen ontspanning en emotioneel welzijn

Het verminderen van emotionele spanning is de sleutel tot het beheersen van aanhoudende angst. Een nuttige optie is om te oefenen met diep ademhalen: adem 4 seconden in, houd je adem 4 seconden vast en adem 6 seconden langzaam uit. Herhaal deze cyclus ongeveer 5 minuten om jezelf te kalmeren.

Op dezelfde manier kun je geleide meditatie proberen via gratis apps die je leren hoe je elke dag met korte sessies kunt beginnen.

Daarnaast kunnen yoga, wandelingen in de schaduw of emotioneel schrijven je helpen je zorgen te kanaliseren en contact te maken met het heden. Het instellen van rustroutines, luisteren naar zachte muziek, het nemen van een warme douche of het beoefenen van dankbaarheid voor het slapengaan kan de slaap verbeteren en nachtelijke angst veroorzaakt door kankerfobie verminderen.

4. Verander je levensstijl

Een uitgebalanceerd dieet is essentieel, maar zonder geobsedeerd te raken door “ideaal” of “anti-kanker”. Het wordt ook aanbevolen om overmatige consumptie van cafeïne, alcohol en andere stoffen die emotionele spanning verhogen, zoals geraffineerde suikers of hallucinogenen, te beperken

Ook wandelen, dansen, fietsen… Matige lichaamsbeweging helpt om spanning los te laten, verbetert het gevoel van eigenwaarde en vermindert overmatige waakzaamheid van symptomen.

5. Zoek professionele hulp

Voor elk psychisch probleem, vooral in gevallen van kankerfobie, is het essentieel om naar een psycholoog of psychiater te gaan in de volgende scenario’s:

• Als de angst je dagelijks leven verstoort.
• Als je meerdere medische onderzoeken hebt ondergaan zonder overtuigende resultaten, maar de angst blijft bestaan.
• Als er een voorgeschiedenis is van angst, hypochondrie of paniekaanvallen gerelateerd aan ernstige ziekten.

Een van de behandelingen voor dit type fobie is cognitieve gedragstherapie, die zich richt op het identificeren en aanpassen van de gedachten en gedragingen die het psychologische ongemak voeden.

Deze stoornis mag je leven niet overnemen

Het is begrijpelijk om bang te zijn voor de mogelijkheid om geconfronteerd te worden met een ernstige ziekte, maar als de angst constant is en je beperkt, is het belangrijk om het te herkennen en actie te ondernemen. Kankerfobie is geen synoniem voor zwakte, maar een uiting van angst die met professionele ondersteuning kan worden aangepakt.

Als deze emotie je vaak vergezelt, onthoud dan dat je er niet alleen doorheen hoeft te gaan. Er zijn hulpbronnen, strategieën en specialisten die je kunnen helpen om je welzijn terug te vinden. Hulp zoeken is de eerste stap naar een rustiger leven zonder onnodig leed.