John Lennon en depressie: de liedjes die niemand begreep
John Lennon schreeuwde een groot deel van zijn leven om hulp. Hij deed het in de jaren 60 met het nummer ‘Help!’ En opnieuw met een van zijn laatste, meest profetische composities: ‘Help Me to Help Myself.’ Het meest idealistische en revolutionaire lid van The Beatles verborg een traumatische, donkere, en tegelijkertijd inspirerende kant van zichzelf.
Ze zeggen dat verdriet een krachtige emotie is, het vuur achter de meest gedenkwaardige artistieke creaties uit de geschiedenis. We kunnen het bijvoorbeeld zien bij Janis Joplin. Ze was een zangeres met een krachtige stem, maar haar vroege dood liet ons achter met de herinnering aan een verdrietige jonge vrouw, die vreemd genoeg de wereld hielp om een beetje gelukkiger te zijn.
En The Beatles deden hetzelfde, maar op een veel universelere manier. De muzikale, culturele en sociale impact die ze hadden was enorm. Niet veel mensen stonden echter stil bij het verdriet dat schuilging achter het meest intellectuele lid van de groep: John Lennon.
Iedereen die hem goed kende wist dat er iets in hem op de loer lag. Het was een suïcidale, verwoestende schaduw die leidde tot een persoonlijk isolement dat bijna vijf jaar duurde.
Vreemd genoeg gaf een van de laatste liedjes die hij schreef voordat Mark David Chapman hem vermoordde voor de ingang van het Dakota-gebouw, het bewijs dat hij zich een weg baande uit zijn duisternis en op zoek was naar een tweede kans. Hij was hoopvol en begon weer in zichzelf te geloven:
“Dear John
Don’t be hard on yourself
Give yourself a break
Life wasn’t meant to be run
The race is over, you’ve won”
John Lennon en zijn eeuwige roep om hulp
Toen John Lennon de tekst schreef van het nummer ‘Help!’ was de rest van de groep een beetje verbaasd, maar niemand dacht er toen veel over na. Het klonk goed, en het maakte deel uit van een van hun bestverkopende albums. Het werd zelfs de titel van een film die ze in 1965 zouden maken.
Deze teksten omvatten echter de stress waarmee Lennon te maken had en de externe druk die hij voelde vanwege dingen die veel te snel gingen om te verwerken.
Jaren later werd Paul McCartney geïnterviewd door Playboy Magazine, waarin hij zei dat hij destijds niet kon zien wat zijn vriend en bandlid doormaakte.
Lennon schreeuwde om hulp, maar hij leefde in een wereld vol mensen die niet konden horen. In het lied praatte hij openlijk over zijn onzekerheid, zijn depressie en zijn behoefte aan iemand om hem te helpen, aan iemand om hem te helpen zijn voeten weer op de grond te krijgen.
Het trauma van John Lennon
Er zijn mensen die zeggen dat een deel van zijn levenslange angst en eeuwig verborgen verdriet uit zijn jeugd kan zijn voortgekomen. Zijn vader was een zeeman die al vroeg uit zijn leven verdween. Ook zijn moeder verliet hem een tijdlang, en ze liet hem bij zijn tante en oom logeren.
Jaren later, net toen hij het weer goedmaakte met zijn moeder, was hij getuige van haar dood. Ze werd doodgereden door een dronken politieman. Het had een enorme impact op Lennon en hij droeg het de rest van zijn leven met zich mee.
Zijn biografen zeggen dat hij zich volledig in de muziek stortte om de tragische gebeurtenis te kunnen verwerken. Zijn passie voor kunst had hij tenslotte van zijn moeder. Zij was degene die hem liet zien hoe hij meerdere instrumenten moest bespelen. Zij was degene die hem die fascinatie gaf. En het was voor haar dat hij een van zijn meest intieme liedjes opdroeg: ‘Julia.’
John Lennon en primaltherapie
Toen The Beatles in 1970 uit elkaar gingen, hoefden Paul McCartney, George en Ringo alleen maar een paar pakkende albums te maken en ze zouden succesvol blijven. Maar John Lennon kon dat pad niet volgen.
De wereld was vol stemmen, bewegingen, onrecht en sociale kruispunten die hem diep raakten. Het maakte hem woedend. Hij botste met de politieke hypocrisie en bekritiseerde de jonge fans die hem en andere rocksterren verafgoodden.
In een van zijn albums uitte hij heel rauw zijn diepste gedachten tijdens deze nieuwe fase: “I don’t believe in magic… I don’t believe in Elvis… I don’t believe in The Beatles… The dream is over… I was the walrus, but now I’m John…”
Het maken van muziek motiveerde hem niet meer. Het bracht hem geen vreugde of voldoening. Het was allemaal handel in zijn ogen en hij voelde zich gevangen, opgesloten in een doos waarin hij zichzelf vernietigde door middel van alcohol en LSD.
Maar iets dat niet iedereen weet is dat John Lennon, nadat hij zich realiseerde dat noch muziek, noch meditatie, noch drugs de bittere droefheid in hem konden uitschakelen, de psychotherapeut Arthur Janov begon te bezoeken. Deze bekende psycholoog ontwikkelde de primaltherapie, een strategie die bedoeld is om psychologisch trauma te behandelen door middel van de oerschreeuw en psychodrama.
Deze discipline concentreert zich, net als veel andere cathartische, expressieve therapieën, op het idee dat we al onze onderdrukte pijn naar de oppervlakte kunnen brengen en het kunnen oplossen door het probleem uit te spelen en de pijn te uiten die daardoor ontstaat.
John Lennon heeft deze therapie jarenlang gebruikt, met goede resultaten. Een van zijn laatste liedjes was een direct gevolg van de therapeutische reis die hem tot een prachtige interne verzoening bracht.
De titel van het lied was ‘Mother.’