Hoe je perinatale depressie bij de vader kunt voorkomen

Als gevolg van de toename van gevallen van vaderlijke perinatale depressie, zijn er therapeutische alternatieven voorgesteld om dit aan te pakken en te voorkomen. Ontdek ze hier.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 25 juni, 2023

Depressie is een klinische stoornis die kan ontstaan op specifieke momenten zoals zwangerschap en bevalling. In dit geval geeft het aanleiding tot perinatale depressie. Het kan zowel de moeder als de vader treffen. Hoewel de aandoening vaak geassocieerd wordt met vrouwen, is het in feite steeds meer de vader die de symptomen van perinatale depressie ervaren.

Er zijn verschillende redenen voor de toename van het aantal diagnoses bij vaders. Een daarvan is een groter bewustzijn en dus een betere herkenning van perinatale depressie door professionals. Bovendien betekenen veranderingen in genderrollen en een grotere betrokkenheid van de vader dat vaders vaak meer betrokken zijn bij de zorg voor hun kinderen (met de druk die dat vaak met zich meebrengt).

Het is van cruciaal belang dat we het belang inzien van het voorkomen van perinatale depressie. In de ernstigste gevallen kan het helaas leiden tot zelfmoord. Ook bestaat de neiging om de relatie tussen de vader en het kind aanzienlijk te verslechteren. Vervolgens geven we enkele richtlijnen om het bewustzijn van dit probleem te vergroten en ermee om te gaan.

Vaderlijke perinatale depressie

Het woord bevalling kan zowel moeders als vaders het hoofd op hol brengen. Dat komt niet alleen door de gevoeligheid van de gebeurtenis zelf, maar omdat het krijgen van een kind belangrijke psychosociale veranderingen vereist. In feite heeft de geboorte van een kind gevolgen op zulke uiteenlopende gebieden als werk, gezin en interpersoonlijke relaties.

Maar dankzij het grotere bewustzijn waar we het eerder over hadden, zijn er tegenwoordig veel studies over dit onderwerp beschikbaar. Bijvoorbeeld een overzicht (Engelse link) gepubliceerd in The Lancet Global Health werpt licht op de factoren die verband houden met perinatale depressie.

Dit onderzoek vond namelijk een verband tussen vaderlijke en moederlijke perinatale depressie (Chmielewska et al., 2021). Dit betekent dat beide partners vaak symptomen van depressie of een volledig ontwikkelde klinische stoornis ontwikkelen.

Het is niet verrassend dat de gevolgen daarvan voor het gezinssysteem vader-moeder-baby behoorlijk negatief zijn. Zozeer zelfs dat onderzoek suggereert dat ouderlijke depressie de normale ontwikkeling van de sociale vaardigheden van zuigelingen remt (Sweeney et al., 2016). Bovendien vormt het een springplank naar diverse vormen van misbruik en verwaarlozing (Takehara et al., 2017).

De preventie van een perinatale depressie van de vader

Er zijn veel onderzoeken gedaan (Engelse link) naar het identificeren van vaders die een hoog risico vormen op het ontwikkelen van een perinatale depressie (Iwata et al., 2023). In feite hebben onderzoekers de volgende risicofactoren gerapporteerd(Ansari et al., 2021):

• Stress.
• Depressie bij een van de partners.
• Weinig tevredenheid in de relatie.
• Perceptie van weinig sociale steun.
• Onvruchtbaarheidsbehandelingen.
• Geschiedenis van geestelijke gezondheidsproblemen.
• Gebrek aan economische stabiliteit.

Om het gevaar te minimaliseren zijn verschillende interventies ontwikkeld. De protocollen richten zich op drie gebieden: de vader en moeder individueel, het paar, en het gezin (Birken et al., 2023).

1. Vadergerichte interventie

Deze therapie richt zich uitsluitend op de vader. Tijdens de sessies komen de volgende elementen aan de orde (Birken et al., 2023):

• Richtlijnen over stijl of dagelijkse routines. De therapeut kan bijvoorbeeld zo nodig gewoonten aanleren die te maken hebben met slaaphygiëne of de behandeling van seksuele disfuncties.
• Huid-op-huid contact. Dit is buitengewoon krachtig. Inderdaad, als een vader zijn baby minstens een half uur vasthoudt, in contact met zijn borst, verstoken van enige kleding, kan dit beschermen tegen paternale perinatale depressie.
• Het aanleren van praktische vaardigheden. De therapeut kan bijvoorbeeld voorstellen dat de vader zijn partner een massage geeft. Dit verlicht de pijn die ze ervaren als gevolg van de fysiologische veranderingen die tijdens de bevalling zijn opgetreden. Bovendien versterkt het hun relatie en de biologische band met het proces dat ze beiden doormaken.

De kern van de therapeutische interventie is vooral educatief. Het probeert de vader strategieën aan te reiken om de emotionele band met zowel de moeder als hun pasgeborene te versterken.

2. Interventies gericht op het paar

De basis van de therapie is in dit verband de man-vrouw dyade. Het doel ervan is depressie te voorkomen en de kwaliteit van de band die hen verenigt te bevorderen. De sessies gaan over zaken als beide partners die “samen” ouders zijn en hoe ze hulp moeten vragen als ze in de problemen komen.

De therapie gaat ook in op de uitdagingen van het ouderschap. Het erkent dat de man-vrouw relatie bepaalde veranderingen kan hebben ondergaan. Ze hebben bijvoorbeeld minder tijd om met elkaar door te brengen. Daarom worden de gevolgen van de overgang van de “man-vrouw dyade” naar de “vader-moeder-baby” triade besproken.

3. Gezinsgerichte interventies

Deze interventies omvatten vaak sessies met ouders in vergelijkbare situaties. Volgens Birken et al., 2023, zijn enkele van hun onderdelen als volgt:

• Onderwijs voor ouders van wie de kinderen te vroeg geboren zijn.
• Psycho-educatieve mobiele apps gericht op nieuwe ouders.
• Gedragstraining voor ouders van pasgeborenen op de neonatale intensive care.

Voor moeders is een voorbeeld van online interventie te vinden in het programma MomMoodBooster (Fonseca-Pedrero et al., 2021). Dit schema is gebaseerd op cognitieve gedragstherapie. Het probeert verschillende symptomen op te lossen. Bijvoorbeeld pessimisme, onvoldoende eigenwaarde, of sociaal isolement.

Veelbelovende strategieën voor de behandeling van paternale perinatale depressie

Zoals je ziet worden er steeds meer gevallen van paternale perinatale depressie vastgesteld. Bovendien hangt deze stoornis vaak samen met maternale perinatale depressie.

Daarom zijn interventies gericht op het aanpakken van de vader-man-vrouw relatie en de moeder-vader-baby triade. De resultaten daarvan zijn veelbelovend. Dat gezegd hebbende, is verder onderzoek nodig.