De gevaren van overdiagnose

Het aantal psychiatrische diagnoses neemt toe, maar niet alle diagnoses zijn juist. Hier kun je meer te weten komen over het probleem van overdiagnose.
De gevaren van overdiagnose
Elena Sanz

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 13 januari, 2023

Je hebt waarschijnlijk gemerkt dat tegenwoordig meer belang wordt gehecht aan geestelijke gezondheid dan ooit tevoren. In feite beginnen we dagelijks te praten over onze emoties, angst en emotionele intelligentie en staan we meer open voor het ontvangen van psychologische en psychiatrische hulp. Deze trend hangt echter ook samen met overdiagnose.

Tegenwoordig zijn geestelijke stoornissen of klinische aandoeningen bij meer dan een kwart van de bevolking herkend. Het lijkt erop dat elke gedachte, gevoel of handeling die we ervaren waarschijnlijk een klinisch label krijgt, waarbij de psychosociale omstandigheden worden genegeerd die zouden kunnen suggereren dat onze symptomen gewoon natuurlijk zijn.

Overdiagnose is niet ongevaarlijk. Inderdaad, aannemen dat je aan een stoornis lijdt en een interventie beginnen die erop gericht is die stoornis op te heffen of te beheersen – terwijl die stoornis in werkelijkheid niet bestaat – kan je ernstige schade berokkenen. Daarom is het belangrijk om te proberen het probleem te begrijpen.

De oorsprong van overdiagnose

Om te beginnen moeten we begrijpen waar de neiging tot overdiagnose vandaan komt. We moeten ook beseffen dat niet alleen gewone mensen geneigd zijn zichzelf als ziek te zien. In feite zijn professionals ook geneigd om fouten te maken bij het stellen van diagnoses.

Vrouw in therapie
Een overdiagnose is niet ongevaarlijk, want het kan het individu op meerdere manieren beïnvloeden.

Een perfecte droom

Als maatschappij streven we een onrealistisch ideaal van het individu na. Daarom worden degenen die daar niet aan voldoen vaak gebrandmerkt als personen met een slechte geestelijke gezondheid. Dit is echter een onbereikbaar en onrealistisch ideaal.

Niemand belichaamt immers perfectie op alle gebieden van zijn leven. We zijn menselijk, we hebben allemaal angsten en zwakheden, we maken fouten, en we hebben moeite om met bepaalde emoties om te gaan. Dit betekent niet dat we gebrekkig of ziek zijn.

Een mal die diversiteit en verschil niet omarmt

Geestelijke gezondheid is een onwelkom stel diagnostische categorieën geworden voor de flexibiliteit die de werkelijkheid lijkt te eisen. Dit verschijnsel is te zien bij het analyseren van de overdiagnose van ADHD in de kinderbevolking. Sommige kinderen zijn van nature rustelozer, actiever, impulsief en ongeorganiseerd. Dat betekent niet dat ze aan een stoornis lijden.

Individuele verschillen kunnen extreem groot zijn. Sommige kinderen zullen zich bijvoorbeeld meer aanpassen aan het model van onderwijzen en leren. Anderen zullen een ander soort stimulatie en een andere dynamiek nodig hebben om hun potentieel te ontwikkelen. Beide groepen zijn even gezond en geldig.

Gebrek aan empathie door geen rekening te houden met persoonlijke situaties

Dit is een enorm probleem dat vaak leidt tot overdiagnose. Het doet zich voor wanneer professionals geen rekening houden met de ervaringen van hun patiënten bij de diagnose van hun symptomen.

Zo zal het verlies van een geliefde waarschijnlijk gevoelens van verdriet oproepen, terwijl een verstikkende en veeleisende baan hoge niveaus van stress zal veroorzaken. Moeten we ervan uitgaan dat deze personen lijden aan depressie en angststoornissen? Of moeten we hun symptomen opvatten als een natuurlijke uiting van een overweldigende persoonlijke situatie?

Economische belangen

Tenslotte moeten we vermelden dat er vaak economische belangen zijn die stimuleren dat er meer diagnoses worden gesteld dan strikt noodzakelijk is. De geestelijke gezondheidszorg en de farmaceutische industrie zijn inderdaad nauw met elkaar verbonden.

De gevolgen van overdiagnose

Nu we weten waar het probleem vandaan komt, is het de moeite waard om na te gaan welke negatieve gevolgen het kan hebben voor de bevolking. Men moet begrijpen dat het ontvangen van een onjuiste diagnose geen triviale zaak is en daadwerkelijk ernstige gevolgen kan hebben:

  • Het plaatst de patiënt in een hokje en maakt dat hij zichzelf als ziek identificeert. Dit kan hun gevoel van eigenwaarde aantasten en hun motivatie om vooruit te komen en hun welzijn te verbeteren.
  • Het genereert selffulfilling prophecies. Als iemand zichzelf ziet als lijdend aan een bepaalde ziekte, kan hij zich onbewust schikken naar de symptomen van die ziekte.
  • Het individu kan onnodige farmacologische behandelingen aanhouden. Dit kan aanzienlijke repercussies veroorzaken door nadelige bijwerkingen.
  • Geestesziekten stigmatiseren. Het kan invloed hebben op de manier waarop iemand zichzelf en zijn omgeving waarneemt.

Kortom, de negatieve effecten van het ontvangen van een onjuiste diagnose kunnen omvangrijk zijn en meerdere gebieden van iemands leven beïnvloeden. Bovendien kunnen ze na verloop van tijd aanhouden.

Sad and apathetic woman
Een onjuiste diagnose classificeert de persoon als ziek, wat zijn motivatie en gevoel van eigenwaarde aantast.

Overdiagnose vermijden

Aangezien overdiagnose een stijgende trend is, is het belangrijk dat professionals zich hiervan bewust zijn. Ze moeten strengere criteria gaan toepassen die het individu op een integrale manier omvatten en rekening houden met hun persoonlijke werkelijkheid.

Het feit dat iemand niet echt een psychische stoornis heeft, betekent echter niet dat hij geen hulp nodig heeft. In feite kunnen we allemaal baat hebben bij therapeutische hulp om onszelf beter te leren kennen, onze emoties te beheersen, onze angsten te overwinnen en onze interpersoonlijke relaties te verbeteren.

Tot slot moeten we altijd uiterst voorzichtig zijn voordat we onszelf diagnosticeren met geestelijke stoornissen en voordat we dit etiket aan anderen toekennen. De gevolgen daarvan kunnen buitengewoon groot zijn.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Alonso J, Angermeyer MC, Bernert S, et al. Prevalence of mental disorders in Europe: results from the European Study of the Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD) project. Acta Psychiatr Scand. 2004; 109(s420):21-7.
  • Gracia Peñas JJ, Dominguez Carral J. (2012) ¿Existe un sobrediagnóstico del trastorno de déficit de atención e hiperactividad (TDAH)? Evidencias en Pediatría. 8:51.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.