Het verband tussen een borderline persoonlijkheidsstoornis en trauma

Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een gestigmatiseerde en onbegrepen aandoening. Bijna 70 procent van de mensen die eraan lijden, zijn in hun jeugd mishandeld of misbruikt. Vandaag willen we het hebben over de noodzaak van herformulering van deze stoornis.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Er is een significant verband tussen een borderline persoonlijkheidsstoornis en trauma dat benadrukt moet worden. Deze stoornis is een verguisde en vaak gestigmatiseerde psychologische aandoening. Vanuit therapeutisch oogpunt hebben de patiënten complexe problemen, maar vanuit sociaal oogpunt wordt de aandoening op onevenredig negatieve wijze bekeken.

In feite wordt het lijden waarmee deze mannen en, vaker nog, vrouwen (de incidentie is hoger bij vrouwen) te maken hebben, vaak vergeten. Diagnoses laten lang op zich wachten en de klinische zorg is niet altijd de meest accurate. Verandering is echter in zicht. Er zijn pogingen om deze klinische realiteit te herformuleren en veel zichtbaarder te maken.

Een van de problemen is dat velen betwijfelen of borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) wel een persoonlijkheidsstoornis is. Bovendien stigmatiseert het ‘etiket’ zelf patiënten op een belangrijke manier.

Zij zien het als een gebrek in hun persoonlijkheid waardoor hun gevoelens van zelfhaat en nutteloosheid nog meer naar de oppervlakte komen. Veel deskundigen zijn van mening dat een borderline persoonlijkheidsstoornis moet worden gezien als een complexe reactie op trauma. Laten we eens kijken.

Hoe zien mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis eruit?

Veel van de patiënten die als psychiatrische spoedgevallen worden gezien , vertonen een borderline persoonlijkheidsstoornis. Ze worden vaak opgenomen vanwege zelfmoordpogingen of autolytisch gedrag. Het zijn mensen die lijden en die een bijna grimmige emotionele gevoeligheid vertonen. Dit leidt hen tot impulsief en zelfdestructief gedrag.

Het hebben van een dochter met BPD betekent bijvoorbeeld leven met iemand die zichzelf haat en onze genegenheid zoekt, maar tegelijkertijd vol minachting voor ons is. In veel gevallen lijden ze ook aan eetstoornissen. Aan de andere kant betekent het hebben van een partner met deze aandoening vaak het liefhebben van iemand die meer dan eens een zelfmoordpoging heeft gedaan.

Het leven is echt hard, zowel voor degenen die aan deze aandoening lijden als voor de mensen om hen heen. Daarom is het belangrijk dat we ons niet laten meeslepen door stigma’s of het idee dat het problematische mensen zijn. We moeten hen zien voor wie ze zijn – patiënten met een specifieke emotionele realiteit.

De kenmerken van een borderline persoonlijkheidsstoornis

Om de aanwezigheid van een BPS (borderline persoonlijkheidsstoornis) vast te stellen moeten we verwijzen naar de DSM 5 of Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Deze publicatie stelt dat als patiënten vijf van de volgende negen kenmerken vertonen, ze aan BPS lijden.

• Angst om in de steek gelaten te worden.
• Een patroon van onstabiele interpersoonlijke relaties.
• Identiteitsverandering.
• Impulsiviteit op ten minste twee gebieden die potentieel schadelijk zijn voor zichzelf. Bijvoorbeeld seks, geld, eetbuien, roekeloos rijgedrag en drugsmisbruik.
• Suïcidale pogingen of zelfverwondend gedrag.
• Emotionele instabiliteit.
• Problemen met het beheersen van woede.
• Chronische gevoelens van leegte.
• Voorbijgaande paranoïde ideatie die gepaard gaat met stress of dissociatieve symptomen.

De West-Noorse Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen (Noorwegen) heeft onderzoek verricht (Engelse link) dat beweert dat de algemene incidentie van BPS één-twee procent van de bevolking bedraagt, maar toch hebben we de neiging één belangrijk aspect te verwaarlozen.

Dit is het feit dat wanneer een patiënt de diagnose krijgt, hij deze op een problematische manier ervaart, het stigma herkent dat deze diagnose met zich meebrengt en, in vele gevallen, vermijdt gespecialiseerde hulp te ontvangen.

De behoefte aan herformulering

Zoals we al eerder zeiden, gaan er nu meer stemmen op om de terminologie van de borderline persoonlijkheidsstoornis te veranderen. Zij suggereren dat het, in plaats van BPS, traumaspectstoornis zou moeten worden genoemd. Daarmee zou het een variant worden van de chronische of complexe posttraumatische stressstoornis. De redenen hiervoor zijn de volgende:

Seksueel misbruik: een veelvoorkomende aandoening

Dr. Mary Zanarini bekeek de empirische literatuur over deze aandoening. Zij erkende dat een borderline persoonlijkheidsstoornis en trauma verwant zijn. In een studie (Engelse link) uit 2000 wees zij erop dat seksueel misbruik voorkomt in 40 tot 70 procent van de gevallen van BPS. Meer specifiek, het heeft de neiging om het gevolg te zijn van de volgende omstandigheden:

• Verwaarlozing door een verzorger.
• Seksueel misbruik door een verzorger.
• Getuige zijn van seksueel geweld in de kindertijd.
• Lijden aan schendingen in de volwassenheid.

Etiopathogenese van een borderline persoonlijkheidsstoornis en trauma

In een ander, recenter onderzoek (Engelse link) werd de aanwezigheid van trauma’s in deze psychische aandoening opnieuw aangetoond. Bovendien werd ook het genetische en biologische aspect uitgediept. In feite suggereerde men dat er een interactie zou kunnen zijn tussen genen (FKBP5-polymorfismen en CRHR2-varianten) en de omgeving (misbruik, emotionele verwaarlozing, enz.).

Grotere kwetsbaarheid voor de psychologische effecten van stress

Niet alle mensen reageren op dezelfde manier op een traumatische situatie. Hoewel het waar is dat het lijden aan een vorm van misbruik in de kindertijd iemands psychosociale ontwikkeling volledig kan veranderen, zijn er mensen die ernstigere psychische gevolgen vertonen.

Men beweerd dat een borderline persoonlijkheidsstoornis en trauma’s met elkaar in verband staan omdat sommige mensen een grotere kwetsbaarheid hebben voor de psychische gevolgen van stress. In deze gevallen vertaalt zich dat in een uiterst complex artefact van emotionele gevolgen, zoals woede, impulsiviteit, en dissociatieve symptomen.

Dit komt ongetwijfeld overeen met eerder onderzoek, zoals deze studie, (Engelse link) uitgevoerd door Johnson, Cohen, Brown, e.a. (1999). Zij beweerden dat de incidentie van een persoonlijkheidsstoornis bij mensen die in hun jeugd mishandeld of verwaarloosd waren, verviervoudigd was in vergelijking met de rest van de bevolking.

De behoefte aan verandering

Het simpele feit dat 75 procent van de mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis een zelfmoordpoging doet, is al genoeg om deze aandoening serieuzer te nemen. Ongeacht of ze problematisch zijn, manipulatief, en gekenmerkt door duidelijke emotionele ontregeling, deze mensen lijden in feite aan het onzegbare.

Inderdaad, achter het etiket schuilt de mens, een mens die behoefte heeft aan een meer accurate therapeutische benadering en, bovenal, een meer empathische samenleving.

Misschien dat door het etiket “persoonlijkheidsstoornis” te verwijderen en te vervangen door traumaspectrumstoornis, de patiënt zich minder gestigmatiseerd zal voelen en meer gemotiveerd zal zijn om een psychologische behandeling te beginnen. Dit zou ongetwijfeld een goed begin zijn.