Het proces van radicalisering
We beschouwen radicalisering als een sociaal en psychologisch proces dat een groeiende betrokkenheid schept tot een extremistische politieke of religieuze ideologie. Radicaliseren betekent met andere woorden dat iemand zich politieke of religieuze overtuigingen eigen maakt die de meeste mensen niet delen. Hoe treedt radicalisering op?
De combinatie van drie psychologische krachten kan een verklaring zijn voor radicalisering: behoeften, een verhaal en het sociale netwerk van een persoon. De eerste van deze krachten heeft dus te maken met behoeften of de tekortkomingen die we in ons leven ervaren.
Deze tekorten kunnen een motivatie zijn om iets te doen om iets te krijgen dat we missen. De tweede kracht is een verhaal. Een verhaal verschaft ons overtuigingen die de wereld omschrijven en bepalen hoe we ons gedragen. De laatste kracht is ons sociale netwerk of de mensen die ons omringen.
Drie gevallen van radicalisering
Maria
Maria heeft een onvoorwaardelijke liefde voor dieren. Ze kan de wreedheid tegen dieren niet uitstaan. Ze interesseert zich in verschillende dierenrechtengroepen maar hoort dat ze eigenlijk niet veel invloed hebben.
Op een dag voelt ze zich geïnspireerd om betrokken te worden bij politieke actie. Ze sluit zich dus aan bij een milieugroepering en wordt uiteindelijk verliefd op hun leider.
Het denken van Maria wordt steeds extremer. Het komt zover dat ze alles zou doen om het leven van dieren te beschermen. Met de rest van de groep saboteert Maria de overheid, onderzoeken en industriële instituten waarvan ze denkt dat ze de rechten van dieren schenden.
Vicente
Vanaf heel jonge leeftijd is Vicente al geïnteresseerd in filosofie en sociopolitieke kwesties. Enkele mensen vertellen hem over een internationale sociale protestbeweging die in de grote steden overal ter wereld plaatsvindt.
Met enkele vrienden sluit hij zich bij de beweging aan. Weken later arresteert de politie Vicente en zijn vrienden tijdens één van de protesten voor het gooien van stenen naar de agenten die de protesterende mensen tegenhielden.
Abu
Op een zonnige morgen in januari steekt Abu de grens van Turkije over en gaat hij het gebied van IS binnen. Hij heeft het gevoel dat hij niets te verliezen heeft. Onlangs is hij van zijn vrouw gescheiden. Hij worstelt met een verslaving aan alcohol en sigaretten.
Abu is niet fit en absoluut niet in staat om te vechten. Het vooruitzicht van een kantoorbaan bij IS in het kalifaat betekent echter dat hij zijn “zondige leven” kan zuiveren en een goede moslim kan worden.
De radicalisering van behoeften
Om radicalisering te laten optreden moet er sprake zijn van een behoefte. Wetenschappers hebben deze behoefte omschreven als de zoektocht naar belang. Mensen willen een verschil maken. Ze willen belangrijk zijn. Ze willen iemand zijn.
Op deze manier beginnen mensen hun zoektocht naar betekenis wanneer een kans verschijnt om belangrijk te worden, of wanneer dat belang verloren gegaan is of bedreigd wordt. Mensen vinden dit belang echter ook op vele geweldloze manieren.
In onze voorbeelden heeft Maria aan belang verloren wanneer ze zich hulpeloos begint te voelen in de confrontatie met het misbruik van dieren.
In het andere geval probeert Vicente zijn waarde niet te verliezen op het moment dat zijn vrienden zich bij de beweging aansluiten. Hij sluit zich dus ook aan. Ten slotte is er het verhaal van Abu. Hij probeert met een baan bij IS opnieuw aan belang te winnen.
De radicalisering van een verhaal
Terwijl op zoek zijn naar belang en waarde kunnen we vaststellen dat het verhaal of de ideologie van een persoon gewelddadig is. Er zijn vele mogelijkheden die mensen kunnen overwegen om belangrijk te worden. De eerste mogelijkheid is geweld.
Om gewelddadige daden te plegen moeten we in onze overtuigingen geweld rechtvaardigen. Als onze ideologie geweld niet toelaat, dan zullen naar andere middelen zoeken om waarde te verwerven. In dat geval zal radicalisering niet optreden.
In onze voorbeelden radicaliseert het denken van Maria nadat ze zich bij de groep aangesloten heeft. Ze aanvaardt dat geweld de enige manier is om dieren te verdedigen. De beweging waarbij Vicente zich aansluit, vindt het oké om illegale dingen te doen en op die manier sociale rechtvaardigheid te verwezenlijken.
Uiteindelijk zal ook Vicente dit aanvaarden. Tenslotte is er Abu. De ideologie van IS staat geweld toe om zo een islamitisch kalifaat tot stand te brengen.
De radicalisering van ons sociale netwerk
De drie personages in onze voorbeelden delen één ding. Ze zijn niet alleen. Om belangrijk te zijn moeten andere mensen jou het gevoel geven dat je belangrijk bent. Een groep zorgt ervoor dat mensen zich belangrijk voelen. Het laatste ingrediënt voor radicalisering is dus een sociaal netwerk. In de meeste gevallen worden mensen samen met anderen geradicaliseerd.
Maria werd verliefd op een geradicaliseerde groep. Vicente raakte geradicaliseerd samen met zijn vrienden. Abu sloot zich aan bij een terroristische organisatie. Elk van hen radicaliseerde op een verschillende manier.
Ze hebben echter allemaal iets gemeenschappelijks. Allemaal wilden ze belangrijk zijn. Uiteindelijk hebben ze een verhaal aanvaard dat geweld rechtvaardigde. Ze hadden een groep die hen bij die radicalisering vergezelde.