Het omslagpunt: kleine veranderingen brengen enorme transformaties teweeg

In werkelijkheid is het omslagpunt niet het resultaat van toeval, maar wordt het veroorzaakt door de combinatie van een reeks factoren die de socioloog Malcolm Gladwell uitvoerig heeft beschreven.

Het omslagpunt wordt in het Oxford English Dictionary gedefinieerd als “het punt waarop het aantal kleine veranderingen over een periode van tijd een niveau bereikt waarop een verdere kleine verandering een plotseling en zeer groot effect heeft op een systeem.”

De socioloog Malcolm Gladwell heeft dit fenomeen bestudeerd in het kader van de sociale psychologie en ontdekt dat het meerdere dimensies heeft.

Gladwell definieert het omslagpunt als het moment waarop een trend een viraal fenomeen wordt (Spaanse link).  Met andere woorden, enorm invloedrijk. Het doet zich voor op verschillende gebieden, waaronder de economie, de politiek en de cultuur. Laten we eens kijken wat dit interessante concept inhoudt.

Het omslagpunt

Malcolm Gladwell heeft in detail de factoren bestudeerd die het ontstaan van het omslagpunt mogelijk maken. Hoe komt het dat iets aan invloed wint en vervolgens een massale realiteit wordt? Welke factoren zijn hierop van invloed?

Op basis van dit soort vragen heeft Gladwell een aantal principes opgesteld die het omslagpunt mogelijk maken. Die zijn als volgt.

De 80/20 regel

De 80/20 regel is een oud principe dat suggereert dat 20 procent van de factoren bepalend is voor de overige 80 procent. In het geval van het omslagpunt houdt het verband met het feit dat een paar sleutelfiguren (20 procent) de verandering voor anderen (80 procent) aansturen en bewerkstelligen.

Iets wordt dus massaal, niet op een lineaire manier, maar door het effect van acties die door sleutelfiguren worden uitgevoerd. In de wereld van de epidemiologie staan zij bekend als ‘superverspreiders’, mensen die in staat zijn besmettelijke ziekten over te brengen op ongewoon grote aantallen mensen.

De actie van de verbinders

Connectors zijn mensen die een breed netwerk van sociale relaties hebben, ook al zijn die grotendeels oppervlakkig. Wat de verspreiding betreft, lijkt het beter een breed oppervlakkig netwerk van contacten te hebben dan een netwerk van nauwere contacten. De connectoren hebben ‘zwakke banden’, maar deze tellen zwaar mee als het gaat om het viraliseren van een werkelijkheid.

De mavens, of deskundigen

Experts, die Gladwell ‘mavens’ noemt, zijn specialisten met het vermogen om relevante informatie op te vangen en te verrijken. Zij hebben geen brede sociale netwerken om hun ideeën te verspreiden. Maar degenen die dat wel doen, gebruiken de mavens als informatiebronnen. Daarom zijn ze enorm invloedrijk.

De innoverende en opvallende

Volgens Malcolm Gladwell moet een idee, om het omslagpunt te bereiken, iets nieuws en opvallends bieden. Het is niet genoeg dat er agenten zijn om het te verspreiden. Het idee of concept dat wordt gepromoot moet een eigen aantrekkingskracht hebben, iets waardoor het zich onderscheidt van de massa.

De context en omstandigheden: kleine acties, grote veranderingen

Gladwell ontdekte dat het omslagpunt niet wordt bereikt door grote acties. In feite is het de som van vele kleinere acties. Hij identificeert dit als viraliteit.

Gladwell gelooft dat externe omstandigheden ons individuele gedrag beïnvloeden. Bijvoorbeeld, in de context van sociale onzekerheid zullen mensen geneigd zijn om vele kleine acties van wantrouwen te ontwikkelen.

Hij wijst ook op het belang van het veranderen van kleine realiteiten om een impact te produceren die massaal wordt. Als voorbeeld noemt hij de criminaliteit in New York in de jaren tachtig.

Eén factor die erin slaagde de criminaliteit te bestrijden, was het strafbaar stellen van het ontduiken van de betaling van het metrokaartje. Door die kleine misdaad effectief te bestraffen, begon men de ernstiger misdaden terug te dringen. Zo werd een omslagpunt gegenereerd.

Viraliseren en ‘deviraliseren’

Deze premissen zijn ook toegepast in de commerciële wereld. Gladwell wees erop dat op dit gebied, net als in de politiek, de techniek van het verspreiden van inhoud, zoals geruchten, effectief is. Er zijn drie stappen:

• Praten over een idee of een product, en het verspreiden als een gerucht. Er worden geen details gegeven, maar de interesse is gewekt.
• Om plotseling de ontbrekende details aan te bieden. Dit creëert een grote impact.
• De inhoud van het gerucht zo veel mogelijk introduceren in alledaagse gesprekken.

Dit geldt op het gebied van marketing, maar ook op andere gebieden. Gladwell zelf heeft het idee geopperd om het toe te passen met als doel het tabaksgebruik en de zelfmoorden onder adolescenten terug te dringen. Op die manier zouden de premissen en technieken niet alleen dienen om een werkelijkheid te viraliseren, maar ook om haar te “deviraliseren.”