Het nut van hellenistische filosofie vandaag de dag

Hellenistische filosofie is de laatste jaren weer opgedoken. Tegenwoordig helpt dit oude denken ons om het soort oordelen te heroverwegen dat de ontwikkeling van een vol leven in de weg staat. In dit artikel kun je de lessen ervan ontdekken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sergio De Dios González.

Laatste update: 15 mei, 2023

De hellenistische filosofie suggereert dat het leven verbeterd kan worden door het bestuderen en beoefenen van kennis. In dit artikel gaan we het verband verkennen tussen deze filosofie en levenskunst. In feite zullen we kijken naar filosofische activiteit als een manier van leven.

Hierdoor krijg je een dieper begrip van het onderwerp en leer je hoe je de hellenistische filosofie in je eigen voordeel kunt gebruiken.

De hellenistische filosofie

De hellenistische filosofie was een stroming die ontstond in de tijd van Alexander de Grote. Ze ontwikkelde zich gedurende de 2e en 3e en 2e eeuw voor Christus in Griekenland. Het was een manier van denken die gekenmerkt werd door het streven naar het geluk en het welzijn van een individu.

Deze filosofie ontstond tijdens het verlies van autonomie van de Griekse steden. In hun plaats verschenen keizerrijken die gekenmerkt werden door grote stukken land. In deze context raakte de burger geïsoleerd, overweldigd door de onmetelijkheid waarin hij spoedig werd ondergedompeld.

Daarom was het verschijnen van de hellenistische scholen uiterst belangrijk. Het bracht een nieuwe manier van filosoferen voor het individu teweeg. Het was gebaseerd op de manier van leven in die tijd en bood individuen een manier om om te gaan met de wereld die hen omringde.

De belangrijkste scholen van de hellenistische filosofie waren het Epicurisme, het Cynisme en het Stoïcisme. Elk stelde een specifieke manier van leven voor. Toch deelden ze het idee dat filosofie een remedie was voor de problemen die mensen ervoeren.

Epicurisme

De belangrijkste exponent van het Epicurisme was Epicurus van Samos. Hij hield vol dat filosofie het middel was om geluk te bereiken. Bovendien zag hij filosoferen als een dringende dynamiek om specifieke angsten die een gelukkig leven in de weg staan, weg te nemen. Deze angsten hadden te maken met de dood, de goden en het lijden.

Epicurus zag filosofie als medicijn. In feite geloofde hij dat spraak onze kwalen kon genezen. Ongetwijfeld helpen de heldere en samenhangende argumenten die hij geeft ons om alle angsten die op onwetendheid berusten te overwinnen.

Cynisme

Antisthenes schiep het cynisme, hoewel de initiatiefnemer van de beweging Diogenes de Sinope was. Deze filosofie bestond uit het in twijfel trekken van gebruiken en sociale regels. In plaats daarvan probeerden ze het geweten van de mensen wakker te schudden door een manier van leven in overeenstemming met de natuur en weg van luxe.

Cynici waren ook van mening dat een sterke persoonlijkheid essentieel was om momenten van lijden te kunnen weerstaan. Ze stelden oefeningen voor om zo’n persoonlijkheid te ontwikkelen. Om bijvoorbeeld beter bestand te zijn tegen de kou, stelden ze voor dat het individu zich daaraan blootstelde, zodat zijn lichaam zich snel kon aanpassen aan de veranderingen in temperatuur.

Stoïcisme

De grondlegger van het stoïcisme was Zenón de Citio. Deze filosofische stroming werd echter ook herkend door filosofen als Marcus Aurelius en Epictetus. Het benadrukte het belang van het accepteren van dingen die niet veranderd kunnen worden. Het zag negatieve emoties als het resultaat van irrationele gedachten, corrigeerbaar door reflectie en zelfbeheersing.

Filosofie als levenskunst

In de oudheid was er een heel sterk verband tussen denken en handelen. Met andere woorden, het denken leidde de levensstijl. Men zag filosofie als een levensstijl of levenskunst (Spaanse link). Filosofisch discours werd aangenomen als een levenskeuze en ook als een existentiële optie. Individuen kozen ervoor te bestaan volgens de dictaten van de filosofische discipline.

Bijgevolg beschouwden de Hellenistische scholen de filosofie als een helende praktijk. Zij geloofden dat het mogelijk was om door duidelijke, beknopte en ondubbelzinnige argumentatie geluk of menselijk welzijn te vinden. In wezen vormden zij het begin van de therapie.

Zoals dat tegenwoordig het geval is met psychologische therapie, hield de hellenistische filosofie zich bezig met het oplossen van de reële en concrete problemen die individuen in de samenleving troffen. Tegenwoordig zeggen we dat we gevoelens van angst, verdriet en bezorgdheid ervaren. Maar in het oude Griekenland bestonden deze termen niet allemaal.

In feite dachten ze dat angsten geestelijke ziekten veroorzaakten door slechte, verkeerde en corrupte oordelen.
Hellenistische

filosofie en haar leringen in het dagelijks leven

Er zijn bepaalde praktijken die we uit de hellenistische filosofie kunnen halen om ons leven te verbeteren. Ze zijn nauw verwant aan de psychologische techniek die we kennen als therapie (Spaanse link). We kunnen ze ook in het dagelijks leven in praktijk brengen.

Dialoog en zelfreflectie

In de eerste plaats betekent dit het aangaan van dialogen, zowel met anderen als met onszelf. Als we onze gedachten onder woorden brengen, kunnen onze gesprekspartners eventuele foutieve bespiegelingen herkennen. Op dezelfde manier kunnen we zelfkritiek leveren om hetzelfde resultaat te bereiken, maar dan zonder dat iemand anders hoeft te luisteren.

Door dit te doen, worden we ons bewust van onze eigen werkelijkheid, begrijpen we die en bekritiseren we die. Heb je bijvoorbeeld soms het gevoel dat je gevangen wordt gehouden door je eigen gedachten en dat je niet verder kunt kijken dan die gedachten? Het verwerven van een kritische houding ten opzichte van jezelf zal je helpen jezelf te corrigeren en positievere overtuigingen aan te nemen.

Gebruik van argumentatie

Ten tweede dient het gebruik van rationele en logische argumentatie om de drogredenen te identificeren die in bepaalde betogen voorkomen. Je kunt een nieuwe betekenis vinden die je geweten verlicht. Als je probleem bijvoorbeeld is dat je veel aan de toekomst denkt, probeer je dan te richten op het heden. Leef één dag tegelijk.

Een voorzichtige houding

Ten derde betekent het dat je een voorzichtige houding aanneemt, zowel wat betreft de sociale als de materiële omgeving. Dit houdt in dat je de woorden van anderen niet accepteert als geverifieerde waarheid en dat je afziet van luxe. Het kan het leven zeker eenvoudiger maken.

Hoewel je met anderen in gesprek moet gaan, moet je voorzichtig zijn met de dingen die ze je vertellen. Maak gebruik van je onderscheidingsvermogen en argumentatie en onderscheid of hun woorden juist of onjuist zijn.

Filosofie is niet alleen voor academici

Zoals je ziet is filosofie niet alleen voor academici. In feite is het een uitstekende discipline, aanbevolen aan iedereen die een beter en voller leven zoekt.

Ten slotte leert de hellenistische filosofie dat we kritisch moeten luisteren naar anderen en naar onszelf. Spraak heeft de kracht om dagelijkse zorgen te genezen. Ten slotte betekent het hanteren van deze filosofie een terugkeer naar de oorsprong van de psychotherapie.