De voorspellende geest: de kracht van je hersenen om de toekomst te voorspellen
Het is fascinerend hoe je hersenen, een massa van anderhalve pond die ingesloten zit in een benige schedel, taken kan uitvoeren die zo geavanceerd zijn als het voorspellen van de ‘toekomst’. In feite gebruik je je voorspellende geest dagelijks zonder het echt te beseffen.
Niemand van ons is een superheld, maar we hebben wel buitengewone kwaliteiten. Zozeer zelfs dat veel neurowetenschappers vaak verwijzen naar de hersenen als ‘een voorspellende machine’. Dat komt omdat we, ook al leven we ons leven in het heden, voortdurend voorspellingen doen over morgen. Dat doen we om te overleven, om ons aan te passen aan een omgeving die altijd onzeker is.
Stel bijvoorbeeld dat je op je werk een project uitvoert met je collega’s. Jullie hebben allemaal taken toegewezen gekregen en ieder van jullie moet een reeks doelstellingen uitvoeren. Je gedachten zijn echter vooral gericht op één lid van dat team, omdat je weet dat hij niet betrouwbaar is.
Uw gedachten voorspellen dat je het beste voorbereid kunt zijn op de waarschijnlijkheid dat hij zal falen. Je hebt geen kristallen bol, maar je mentale universum analyseert meerdere waarschijnlijkheden en variabelen om te proberen te anticiperen op wat er zal gebeuren. Als je daarmee rekening houdt, kun je doeltreffender handelen.
“Laat de toekomst je nooit storen. Je zult haar tegemoet treden, als het moet, met dezelfde wapens van de rede die je vandaag wapenen tegen het heden.”
De voorspellende geest
De voorspellende geest definieert een type van cognitie die je in staat stelt om voorspellingen te doen over de toekomst. Er is hier geen fantastische of bovennatuurlijke variabele aan het werk, maar verfijnde analytische processen.
Wat je in feite doet is anticiperen op morgen door je ervaringen uit het verleden te herinneren. Dat is het uitgangspunt en de variabele die je in staat stelt te voorzien wat er zou kunnen gebeuren.
Rekening houden met deze realiteit is nieuw in de wereld van de psychologie. In feite dacht men tot voor kort dat wij bepaald werden door twee tijdelijke momenten: het verleden en het heden.
Inderdaad, we zijn allemaal, op de een of andere manier, wat ons gisteren is overkomen en wat we proberen te doen in het hier en nu. Tot nu toe werd de belangstelling van onze hersenen voor de toekomst echter over het hoofd gezien.
Toch is anticiperende cognitie om meerdere redenen een cruciaal proces voor ons, als mensen. We leven in complexe omgevingen waar steeds risico’s en uitdagingen opduiken. Wij zijn gedwongen ons niet alleen aan te passen, maar er ook ons voordeel mee te doen.
Het hebben van een voorspellende geest maakt het makkelijker om te ‘raden’ of te ‘voorspellen’ wat er onder bepaalde omstandigheden kan gebeuren en stelt ons in staat om een of meer antwoorden paraat te hebben.
De hersenen luisteren niet, zien niet, voelen niet. Het maakt echter voortdurend voorspellingen over wat ons zou kunnen overkomen en hoe we moeten handelen.
Je brein is de realiteit een stap voor
Wanneer je naar een bepaald liedje of muziekstuk luistert en het stopt, om welke reden dan ook, dan kun je voorspellen hoe het verder gaat. Dat komt omdat je brein een concreet patroon heeft van de opeenvolging en zich min of meer kan voorstellen hoe het zich zal ontwikkelen. Hetzelfde gebeurt met vele andere werkelijkheden of processen.
Je koopt bijvoorbeeld cadeaus voor bepaalde mensen omdat je weet hoe ze zullen reageren. Je vermijdt het rijden in bepaalde gebieden omdat je verwacht dat er te veel verkeer zal zijn en dat het gevaarlijk zou kunnen zijn. In feite is je brein de werkelijkheid altijd een stap voor omdat het vooraf informatie van waarde heeft. Informatie waarmee je inferenties maakt en de toekomst voorspelt.
Anil Seth is een Britse hoogleraar computationele en cognitieve neurowetenschappen aan de universiteit van Sussex. Hij schreef een uiterst interessant boek over de voorspellende geest, genaamd Being You: A New Science of Consciousness. Daarin stelt hij dat de hersenen een orgaan zijn dat is opgesloten in een ‘benige container’. Het is er donker en het ziet, hoort of voelt niet.
Toch slaagt het erin om bijna voortdurend voorspellende simulaties uit te voeren over de buitenwereld. Het vertelt je wie je kunt vertrouwen en wie niet. Het vertelt je wanneer je voorzichtig moet zijn, over welke gevaren je je zorgen moet maken en welke plannen je in werking moet stellen. Zijn toekomstspeculaties stellen je in staat beter te overleven.
De voorspellende geest en de neurale machine die hem bestuurt
Het zal je misschien verbazen, maar je overtuigingen (Engelse link) zijn een product van je voorspellende geest. De ideologische principes die je in je hersenen koestert, zijn niets meer dan veronderstellingen over wat jij gelooft dat waar is. Wat jij gelooft, kan ook gebeuren in bepaalde contexten en situaties.
Deze denkpatronen stellen je in staat je door de wereld te bewegen door aan te nemen dat de werkelijkheid en de mensen die haar vormen voorspelbaar zijn, althans tot op zekere hoogte.
Dat gezegd hebbende, zoals je heel goed weet, zit je er vaak naast, maar dit mechanisme is nu juist wat je voorspellende geest beheerst. Bovendien wordt je vermogen om te anticiperen op waarschijnlijkheden beheerst door een specifiek neuraal mechanisme.
Dr. Daniel L. Schacter van de Harvard Universiteit legde in een onderzoek uit (Engelse link) dat de hersenen een complex netwerk van neuronen hebben die gespecialiseerd zijn in twee specifieke processen. Dit zijn het analyseren van het verleden (ervaring) en het voorspellen van de toekomst.
Dit neurale netwerk staat in verbinding met regio’s als de mediale temporale kwab, de mediale prefrontale cortex, de laterale temporale cortex en de posterieure regio’s van de mediale en laterale pariëtale cortex.
De voorspellende geest stelt je in staat je voor te bereiden op morgen door je gisteren te herinneren.
De hersenen: een bijna perfect orgaan
De voorspellende geest maakt echter ook fouten. Je hersenen zijn inderdaad geen perfecte machine en, net als elke analist van waarschijnlijkheden, faalt het soms. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor je overtuigingen, verwachtingen en veronderstellingen. Is dat een slechte zaak? Helemaal niet, integendeel.
Als je het bij het voorspellen van de toekomst bij het verkeerde eind hebt, kun je juist leren van je redeneringen. Het is opgedane ervaring. Bovendien maakt het je gemakkelijker om meer gegevens op te slaan, zodat je later efficiëntere gevolgtrekkingen kunt maken. Ten slotte heeft niemand de macht om altijd en accuraat te voorspellen wat er gaat gebeuren.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Seligman ME, Railton P, Baumeister RF, Sripada C. Navigating Into the Future or Driven by the Past. Perspect Psychol Sci. 2013;8(2):119-141. doi:10.1177/1745691612474317
- Schacter, D., Addis, D. & Buckner, R. Remembering the past to imagine the future: the prospective brain. Nat Rev Neurosci 8, 657–661 (2007). https://doi.org/10.1038/nrn2213
- Michael Pollan, How to Change Your Mind: What the New Science of Psychedelics Teaches Us about Consciousness, Dying, Addiction, Depression, and Transcendence (New York: Penguin Press, 2018).