Freud en andere atheïsten die de wereld veranderden
De relatie tussen mens en God, of de volledige afwezigheid van God, is een onderwerp dat enkele van de mooiste verhalen en wildste tegenstrijdigheden aller tijden heeft voortgebracht. Wanneer mensen gevraagd worden wat hun idee van God is, hebben ze de neiging om zichzelf een label op te plakken, zoals atheïst, agnost of gelovige.
Het idee van God, dat grotendeels gedefinieerd en verkondigd is door de monotheïstische religies, is door miljoenen mensen overgenomen, en een hoop maatschappijen zijn om dit idee heen gebouwd. In andere gevallen heeft scepticisme ervoor gezorgd dat mensen niet alleen het idee van God zijn gaan ontkennen, maar daarbij ook andere concepten zoals de wet van karma of de wet van aantrekkingskracht.
Atheïst zijn maakt jou geen beter of slechter persoon
Of je nu een religieuze opvoeding hebt gehad of niet, sommige mensen zijn nu eenmaal gelovig en andere niet, net als de geweldige acteur Fernando Fernán Gómez ooit eens zei: Jouw geloofsovertuiging maakt jou geen beter of slechter persoon.
Een recent experiment dat in elkaar werd gezet door Jean Decety, neurowetenschapper en psycholoog aan de Universiteit van Chicago, waar allerlei kinderen tussen de vijf en twaalf jaar oud, afkomstig uit verschillende landen en culturen aan meededen (Canada, de VS, Jordanië, Turkije, Zuid-Afrika en China), toont aan dat studenten die van huis uit niet zijn opgevoed met religieuze waarden over het algemeen vrijgeviger waren als het ging om delen met kinderen die ze niet kennen. Vrij eigenaardig, op zijn zachtst gezegd.
“Mijn atheïsme springt tot leven wanneer persoonlijke overtuigingen een publieke kwestie worden, wanneer we in de naam van een persoonlijke mentale pathologie een wereld organiseren voor anderen. Tussen persoonlijke existentiële angst en het handhaven van het lichaam en de ziel van onze medemens, bestaat namelijk een hele wereld waarin degenen die profiteren van menselijke angst verborgen op de loer liggen.”
-Michel Onfray-
Door de hele geschiedenis heen, hebben ontelbaar veel mensen zichzelf standvastig en vol overtuiging gedefinieerd als atheïst, zelfs als ze hiermee vergeldingen op zichzelf afriepen. Ze waren simpelweg dapper genoeg om vrijuit en vanuit een radicaal verschillend perspectief hun overtuigingen en de manier waarop ze sociale relaties opvatten, te uiten.
Laten we eens kijken naar de standpunten en de levens van enkele van de meest bekende en controversiële atheïsten:
Ayn Rand
De Marxistische denkwijze wordt in relatie tot religie vaak gezien als de meest antagonistische manier om de maatschappij te begrijpen. De bedenker van het ‘objectivisme’ was tegen beide ideologieën, met het standpunt dat het voor iedereen die anders wenst te zijn, desastreus is om ideeën als religie of communisme aan te hangen.
“Eigenlijk, als ik mijn houding ten opzichte van de kwestie over God kan samenvatten, dan luidt deze als volgt: op basis van alles dat ik weet, is de definitie van God: ‘Datgene wat de menselijke geest niet kan bevatten.’ Als rationalist, nuchter ingesteld en ervan overtuigd dat we moreel verplicht zijn om alleen te zeggen wat we menen, kijk ik alleen naar de mensen die zich de bovenstaande definitie eigen hebben gemaakt, ik ben het met hen eens en gehoorzaam hen: Ik snap het niet.”
-Ayn Rand-
Ayn Rand vertoonde een agnostische en neoliberale filosofie die goed ontvangen werd in sommige intellectuele en artistieke kringen, die graag wilden dat de individualistische ideologie diepzinniger werd verklaard. Ook al sprak ze zichzelf gedurende haar leven vaak tegen als het aankwam op verschillende sociale en politieke kwesties, was ze tot aan haar dood zeer standvastig in haar atheïsme.
Albert Einstein
Als er één persoon is die voortdurend gevraagd werd of hij het idee dat God bestond ondersteunde of niet, dan was het wel deze erkende wetenschapper en de schepper van de relativiteitstheorie. Einstein was een overtuigd atheïst, ook al noemde hij zichzelf in het openbaar een agnost, als poging om beter om te gaan met academische vijandigheden.
Hij was helemaal niet geïnteresseerd in religie, en het idee van God stond helemaal niet centraal in zijn theorieën, noch in zijn leven. In een van zijn verklaringen, als reactie op de grote interesse in zijn mening aangaande deze kwestie, legde Einstein uit dat als God zou bestaan, Zijn bestaan in zijn ogen erg soortgelijk zou zijn aan wat Spinoza omschreef: een alomvattende God die niet-dualistisch is van aard, die het conventionele idee dat zovelen die een monotheïstische religie aanhangen hebben geaccepteerd, volledig tegenspreekt.
Hypatia
Hypatia was misschien wel een van de eerste filosofen, samen met Aspasia en Hipparcia. Het beeld van haar is geboycot doordat de enorme invloed die zij heeft gehad op de geschiedenis en verschillende wetenschappen die zich nog maar net begonnen te ontwikkelen, volledig werd verhuld. Dit kwam doordat zij een vrouw en ook nog eens een agnost was.
Ze was niet toegewijd aan de religieuze gebeurtenissen die er in haar stad plaatsvonden. Deze gebeurtenissen leidden uiteindelijk tot haar verschrikkelijke dood, die veroorzaakt werd door de religieuze hiërarchie, een hiërarchie die in haar wiskundige, astronomische en filosofische concepten een vijand zag die gevreesd werd. Helaas was haar dood de voorbode van de religieuze controle die ontstond gedurende de Middeleeuwen.
Karl Marx
Karl Marx was een Duits intellectueel van Joodse komaf die, samen met Friedrich Engels, het wetenschappelijke socialisme, moderne communisme, Marxisme en historisch materialisme oprichtte. Het werk van deze filosoof is vrijwel onmogelijk te synthetiseren, maar het is wel vrij duidelijk dat hij het idee van God, religie en het bestaan van sociale klassen, direct verwierp.
“De mens wordt gedomineerd door het product van zijn eigen geest net als hoe hij in de kapitalistische productie gedomineerd wordt door het product van zijn eigen hand.”
-Karl Marx-
Hoewel deze ideeën niet verwant lijken, wordt hun perfecte logica en samenhang bij nader inzien steeds duidelijker: om vrijer te zijn, zou een maatschappij moeten proberen om zo egalitair en rechtvaardig mogelijk te zijn, iets dat bereikt wordt door in actie te komen en gebruik te maken van sociale rede. Als je deze rede achterwege laat en jezelf onderwerpt aan het idee van God of geld als een manier om je problemen op te lossen, dan zal de maatschappij en haar organisatie ineenstorten.
Sigmund Freud
Tegenwoordig wordt Sigmund Freud binnen de wereld van de psychologie net zo sterk vereerd als gehaat. En toch hebben anderen een vrij evenredige houding ten opzichte van deze controversiële neuroloog. Ze erkennen het werk dat hij in zijn tijd heeft geleverd, maar zijn er tegelijkertijd van overtuigd dat zijn invloed op de psychiatrie vandaag de dag volkomen onevenredig is, en dat slechts een klein deel van zijn theorieën wetenschappelijk onderbouwd is.
“Het zou erg fijn zijn als er wel een God bestond die de wereld gecreëerd had en een welwillende voorziening was, en als er werkelijk een morele orde bestond in het universum en het hiernamaals; het is echter een zeer opvallend gegeven dat dit allemaal precies zo in elkaar zit als wij zouden willen.”
-Sigmund Freud-
Op basis van dit statement, zouden we Freud kunnen omschrijven als een liefhebber van de studie van menselijke wezens, iemand die voortdurend op zoek was naar de reden achter ingewikkeld volwassen gedrag, vastberaden om een universele en prachtige verklaring te bieden voor onze intieme en subjectieve werelden.
Voor Freud, verdiende het idee van God geen plek in de verklaring van complexe menselijke relaties, en stond het voor een regressie in volwassenheid en toewijding. Voor hem, stond het idee van God in de weg om werkelijk bevredigende en nuttige antwoorden te leveren op de enigma’s van onze geschiedenis.