Epilepsie bij adolescenten

Epilepsie is een ziekte die de elektrische activiteit van de hersenen aantast. Als je meer wilt weten over deze aandoening bij adolescenten, lees dan verder.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog José Padilla.

Laatste update: 22 april, 2023

De adolescentie is een ontwikkelingsfase die nauw samenhangt met epilepsie. Dit kan komen doordat bepaalde epileptische symptomen in deze fase verdwijnen of andere juist verschijnen. De prevalentie van epilepsie bij adolescenten wordt geschat op 3,2-5,5/1.000 (Tirado, 2018).

Ongeacht de factoren die het ontstaan of verdwijnen van epileptische syndromen in de adolescentie bepalen, vereist de aanwezigheid van dit bijzondere ziektebeeld professionele aandacht. Inderdaad, het vereist het in alle gevallen, maar misschien nog meer in deze fase, omdat het een kwetsbare fase is, zowel fysiek als emotioneel.

Epilepsie bij adolescenten

Epilepsie is een stoornis van het centrale zenuwstelsel. De elektrische activiteit van de hersenen is verstoord, wat aanvallen of ongewoon gedrag en ook gewaarwordingen veroorzaakt. De manifestatie ervan is heterogeen en hangt af van bepaalde kenmerken.

Tijdens epileptische aanvallen staren sommige mensen secondenlang, terwijl anderen aanvallen krijgen door overmatige elektrische ontladingen in neuronen. Omdat epilepsie het product is van een abnormale dynamiek in de hersenschors, kunnen deze aanvallen elke organische of psychologische functie beïnvloeden die verantwoordelijk is voor de hersenactiviteit.

Epilepsie beïnvloedt adolescenten zowel psychologisch als sociaal. Zo zijn hun interacties met leeftijdsgenoten, educatieve en professionele beslissingen, rijvaardigheid en reproductief leven enkele van de getroffen gebieden in hun leven.

Bovendien suggereert onderzoek (Engelse link) dat adolescenten met epilepsie significant hogere niveaus van depressie, obsessieve symptomen, anhedonie en sociale angst vertoonden, vergeleken met degenen zonder de aandoening.

Verder is uit onderzoek ook gebleken dat bij jongeren met epilepsie een hoge aanvalsfrequentie samenhangt met een laag zelfbeeld, en dat tonisch-clonische aanvallen samenhangen met hogere niveaus van depressie.

Deze analyse stelde vast dat een laag kennisniveau over epilepsie overeenkomt met hogere percentages depressie, een lager gevoel van eigenwaarde, en hogere niveaus van sociale angst (Engelse link).

Symptomen

Tot de symptomen en tekenen van epilepsie in de adolescentiefase behoren onder andere:

• Spierstijfheid.
• Tijdelijke verwarring.
• Afwezige episodes.
• Verlies van bewustzijn.
• Paroxysmale bewegingen van de extremiteiten.
• Psychologische symptomen zoals angst en ook bezorgdheid over het meemaken van een episode.

Deze symptomen variëren afhankelijk van het type epilepsie en ook het soort aanvallen. Gewoonlijk ervaren adolescenten met deze aandoening bij elke episode namelijk dezelfde soort aanvallen. Daarom zullen de symptomen elke keer vergelijkbaar zijn.

Klinische classificatie van epilepsie

Focaal

Episoden waarbij de abnormale elektrische activiteit beperkt blijft tot een bepaald gebied in de hersenen. Ze manifesteren zich als volgt:

• Complexe partiële aanvallen. Stoornissen op het niveau van het bewustzijn. Automatismen of stereotype handelingen komen vaak ook voor.
• Eenvoudige partiële aanvallen. Ze ontwikkelen zich zonder bewustzijnsveranderingen. Ze kunnen motorisch, gevoelig, fysiologisch of psychologisch zijn (depersonalisatie, angst).
• Secundair gegeneraliseerde partiële aanvallen. Ze zijn gegeneraliseerd. In feite komen ze voort uit de twee voorgaande aanvallen en strekken zich uit over de twee hersenhelften.

Wijdverspreide

Deze episodes hebben geen lokaliseerbaar begin. Ze treden op met bewustzijnsveranderingen vanaf het begin. Ze zijn als volgt:

• Atonische aanvallen of ‘valaanval’. Verlies van houdingsspiertonus. De spieren van de lijder worden plotseling slap.
• Typische absences. Korte, plotselinge episodes van bewustzijnsverlies.
• Tonische aanvallen. Korte samentrekkingen van de bovenste ledematen. Ze veroorzaken stijfheid.
• Clonische aanvallen. Schokkerige, zich herhalende, asymmetrische en onregelmatige spierbewegingen.
• Atypische absences. Hetzelfde als de vorige, maar ze hebben een minder grote invloed op het bewustzijn.
• Myoclonische aanvallen. Plotselinge, terugkerende en korte spierschokken. Er is sprake van bewustzijnsverlies. Ze treffen meestal de armen en benen
• Tonisch-clonische aanvallen. Ze beginnen met bewustzijnsverlies en gaan dan verder met spiersamentrekkingen door het hele lichaam. Later treedt de clonische fase of krampachtige bewegingen op. Ze eindigen met een periode van verwarring van variabele duur.

Soorten epilepsie bij adolescenten

Adolescentie is een levensperiode die de verschillende leeftijden omvat waarop verschillende soorten epilepsie meestal beginnen. Bijvoorbeeld:

Jeugdige myoclonische epilepsie

Dit type presenteert zich met plotselinge stuiptrekkingen in de extremiteiten van het lichaam, vooral de armen en benen. Het wordt gekenmerkt door myoclonus en ook, minder vaak, gegeneraliseerde tonisch-clonische aanvallen en absences. De aanvallen treden meestal op bij het wakker worden of binnen enkele minuten daarna.

Jeugdige afwezigheidsepilepsie

Dit is van het gegeneraliseerde idiopathische type. Het onderscheidt zich door een afwezigheidsaanval die gepaard kan gaan met myoclonus en ook gegeneraliseerde tonisch-klonische aanvallen. Daarnaast komen korte bewustzijnsstoornissen voor samen met gegeneraliseerde spike-golf ontladingen met drie of meer Hz op het EEG.

Epilepsie met gegeneraliseerde tonisch-klonische aanvallen

Deze vorm van epilepsie bij adolescenten begint met bewustzijnsverlies en daarnaast spiertrekkingen. Daarna volgt een fase van krampachtige bewegingen, eindigend met een periode van verwarring van variabele duur. Bij gegeneraliseerde tonisch-clonische aanvallen kan de patiënt keelgeluiden maken en een onregelmatige ademhaling vertonen.

Goedaardige focale epilepsie bij adolescenten

Dit is een zeldzame vorm van epilepsie. Het begint meestal tussen tien en twintig jaar. Het wordt gekenmerkt door focale motorische of soms ook somatosensorische aanvallen en is meestal van korte duur. Het gaat meestal ook gepaard met een familiegeschiedenis van epilepsie.

Hoe epilepsie bij adolescenten te behandelen

De behandeling van adolescenten met de diagnose epilepsie is meestal gebaseerd op anti-epileptica. Zoals de naam al zegt, hebben ze de neiging aanvallen te voorkomen. Enkele van deze medicijnen zijn bijvoorbeeld:

• Fenytoïne.
• Lamotrigine.
• Oxcarbazepine.
• Carbamazepine.
• Valproïnezuur.

De functie van de anti-epileptica is niet om in te grijpen in de directe oorzaken van de aanvallen, maar om de manifestatie ervan te sussen of te voorkomen. Met andere woorden, ze vallen het symptoom aan, maar niet het basisprobleem dat ze veroorzaakt. Deze medicijnen kunnen echter bijwerkingen hebben zoals:

• Duizeligheid.
• Braken
• Misselijkheid.
• Uitslag.
• Dubbelzien.
• Slaperigheid.
• Leverletsel.
• Hoofdpijn.
• Verlies van coördinatie.

Voor de behandeling van deze effecten is het ook raadzaam de arts te raadplegen die de diagnose heeft gesteld. In het geval dat medicijnen niet het verwachte resultaat geven, is een operatie een optie. In feite wenden artsen zich tot dit middel als neurologische onderzoeken en tests daarop wijzen:

• De elektrische ontladingen die de aanvallen veroorzaken zijn gericht op een specifiek deel van de hersenen.
• Het gebied van de hersenen dat geopereerd moet worden geen vitale functies verstoort, zoals bijvoorbeeld taal, motoriek, zicht en gehoor.

Als een operatie echter grote risico’s met zich meebrengt, kan geleide stereotactische laserablatie een effectieve en haalbare behandeling zijn. Bij deze procedure gebruiken artsen namelijk lasertechnologie om het weefsel te vernietigen waar de aanvallen optreden.

Alternatieve behandelingen

Andere mogelijke behandelingen voor epilepsie bij adolescenten zijn nervus vagus stimulatie, een ketogeen dieet (Engelse link), diepe hersenstimulatie en receptieve neurostimulatie.

Ten slotte kan het voor de adolescent ook nuttig zijn om psychologische aandacht te krijgen. Dit zal hen namelijk helpen begrijpen dat deze crises een klein deel van hun leven zijn en dat ze hun bestaan niet te veel hoeven te beperken.