Eduard Punset maakte wetenschap toegankelijk
De naam Eduard Punset is synoniem voor optimisme, nieuwsgierigheid en een onverzadigbaar verlangen naar kennis. Er zijn maar weinig wetenschappers die het verlangen om te leren op zo’n geweldige manier hebben kunnen overbrengen.
Weinig wetenschappers hebben ons kunnen laten verdiepen in de wereld van de psychologie, astronomie en antropologie zoals hij dat deed. Vandaag staan we even stil bij de man die de wetenschap toegankelijk maakte en bij iedereen in de woonkamer heeft gebracht.
Zijn charisma, zijn onmiskenbare stem, zijn Albert Einstein-haar, zijn opmerkelijke gemak bij het verspreiden en ontsteken van de passie voor wetenschap…. Eduard Punset was dit allemaal en nog veel meer.
Hij was ook een prominente figuur op de Spaanse televisie met zijn tv-programma Redes, dat de standaard zette voor wetenschappelijke rapportage. Hij stierf toen hij 82 jaar was, op 22 mei 2019.
Een onwetende wetenschapper?
Hij zag eruit als een wetenschapper die geen idee had, maar toch had hij een professionele achtergrond in de politiek en rechten. Ondanks zijn excentrieke uiterlijk wist Punset heel goed wat hij over wilde brengen in zijn programma dat bijna 18 jaar lang elke zondagochtend werd uitgezonden.
Terwijl hij Redes presenteerde en regisseerde, bereikte hij iets dat alleen figuren als Carl Sagan in hun tijd bereikten: hij wist bij duizenden kijkers interesse in de wetenschap op te wekken.
Met interviews zoals die hij deed met Roger Penrose of Max Tegmark, wilden we vrijwel direct fysicus of kosmoloog worden en de diepste oorsprong van het universum leren begrijpen. Door gesprekken die hij had met bijvoorbeeld Jane Goodall, Lawrence Krauss, Antonio Damasio of Steven Pinker, konden we het volgende begrijpen:
- De vele ideeën en theorieën over onze oorsprong.
- Wat emoties nou echt zijn.
- Welke mogelijke toekomst ons te wachten staat.
Natuurkunde, biologie, psychologie, neurowetenschappen, kosmologie…. Eduard Punset nodigde ons uit op een reis van kennis en opwindende ontdekkingen. Hij inspireerde ons met zijn enthousiasme, nieuwsgierigheid en onvermoeibare optimisme. Hij won zijn kijkers volledig voor zich.
Om deze redenen is het niet eenvoudig om afscheid te nemen. Hij inspireerde zelfs honderden om hun roeping in het leven te vinden. Gelukkig liet hij een grote audiovisuele erfenis en talloze publicaties na.
“Kennis van wie we echt zijn en van onze zwakke punten helpt ons om gelukkigere mensen te zijn.”
-Eduard Punset-
Eduard Punset: de politicus die de wetenschap toegankelijk maakte
Er zijn mensen die altijd sceptisch hebben gekeken naar het feit dat men Eduard Punset als een wetenschappelijke popularisator beschouwde. Hij kwam uit de wereld van de rechten en behaalde een postgraduaat in economie aan de Universiteit van Londen.
Daarnaast had hij ook een lange carrière als politicus. Hij begon in de Sociale Partij van Adolfo Suárez en werd later Europarlementariër van 1987 tot 1994.
Het was zijn grote communicatievermogen dat de Spaanse televisie inspireerde om hem te vragen een wetenschappelijk programma te presenteren. Iedereen wist echter dat Punset geen academische graad of opleiding had met betrekking tot veel van de gebieden die hij wekelijks behandelde.
Hij had echter iets veel beters, namelijk charisma, wetenschappelijke intuïtie en een duidelijk vermogen om kennis op een eenvoudige manier over te dragen. Tegelijkertijd heeft hij alles overgedragen met zijn aanstekelijke passie.
Redes: wetenschappelijke kennis voor iedereen beschikbaar
De Verenigde Staten hadden Carl Sagan in de jaren ’80 met zijn programma Cosmos. Spanje had Eduard Punset met Redes. Het maakte niet uit dat het programma bij zonsopgang werd uitgezonden.
Elke week had hij namelijk duizenden trouwe kijkers. Kijkers die niets wisten over de werelden van de neurowetenschap, astronomie of biologie, werden plotseling gepassioneerd voor deze gecompliceerde onderwerpen.
Het programma kwam vanaf maart 1996 op televisie en in 2008 bracht het een kleine verandering aan die geschiedenis zou schrijven. Redes werd namelijk omgedoopt tot Redes 2.0 en Eduard Punset interviewde elke week een internationaal gerenommeerde specialist. Plotseling kreeg de wereld van de wetenschap een geheel nieuwe en vriendelijkere uitstraling.
Degenen die vroeg op moesten staan om te gaan werken zorgden ervoor dat ze de uitzending op konden nemen. Eén ding was zeker, iedereen leerde iedere week weer iets nieuws.
We leerden relevante figuren kennen zoals Oliver Sacks, James Watson, Francis Crick, Steven Pinker, Robin Dunbar, Lawrence Krauss, Roger Penrose, Jane Goodall, Antonio Damasia, Daniel Dennett en Lynn Margulis.
Hij heeft de Engelse interviews zelf nagesynchroniseerd in het Spaans. Tegelijkertijd raakte hij gewend aan al die nieuwe ideeën, theorieën en wetenschappelijke perspectieven, bijna zonder het te beseffen. Hij deed dit alles met zijn onvergetelijke stem en uitstraling.
Eduard Punset en de verspreiding via zijn boeken
Tijdens het presenteren van Redes, begon hij een nieuw project dat net zo succesvol was, namelijk het publiceren van boeken. Hij publiceerde boeken zoals
- De reis naar het geluk, 2005 – El Viaje a la felicidad
- De ziel zit in de hersenen, 2010 – El alma esta en el cerebro
- Waarom zijn we zoals we zijn, 2008 – Por qué somos como somos
Dit begon een tijdperk waarin plotseling de toegang tot fundamentele wetenschappelijke onderwerpen niet langer buiten ons bereik lag. Opgaan in de pagina’s van deze boeken was een plezier en een stimulerende en leerzame reis.
In zijn boeken hoorden we niet langer zijn werkelijke stem, maar je kon de onmiskenbare indruk van de presentator voelen, die het ingewikkelde makkelijk maakte. Terwijl hij ons theorieën en informatie aanbood, veranderde het de wetenschap in iets waar we altijd al meer over wilden weten. Misschien kwamen er daardoor andere werken van hem, zoals
- De reis naar de liefde, 2007 – El viaje al amor
- De reis van de kracht van de geest, 2010 – El viaje al poder de la mente
- De droom van Alicia, 2013 – El sueño de Alicia
Deze boeken brachten ons een onderwerp waar Eduard Punset erg van hield, namelijk zelfhulp. Het programma Redes stopte in januari 2014. Stapje voor stapj etrok Punset zich terug uit de de wetenschap en richtte hij zich meer op persoonlijke groei en zelfhulp.
Afscheid van Eduard Punset
Zijn gezondheidsproblemen in de afgelopen jaren veroorzaakte ook zijn geleidelijke terugtrekking uit de media. In mei 2019 heeft hij ons verlaten en of we het ons realiseren of niet, de wereld van de wetenschap is als het ware wees geworden.
De wereld heeft wetenschappers nodig, maar het heeft ook persoonlijkheden nodig die weten hoe de magie van kennis moet worden overgedragen. Eduard Punset schitterde als een ster, met de passie van een kind dat alles wilde weten. Nu we afscheid van hem nemen, blijft zijn audiovisuele en literaire nalatenschap bestaan.