Ed Wood: de slechtste filmregisseur aller tijden
Ed Wood was een filmregisseur, scenarioschrijver, en producent die niets liever wilde dan zijn personages op het witte doek zien en filmgeschiedenis schrijven.
Op zekere wijze heeft hij dat ook bereikt, alleen niet op de manier die hij graag had gewild. Na zijn dood noemden de critici hem “één van de slechtste regisseurs aller tijden.” Ook noemden ze zijn film Plan 9 from Outer Space de slechtste ooit. Deze film was de inspiratie voor de term “Z-film,” een film van lagere kwaliteit dan de B-film.
Maar na verloop van tijd is Ed Wood een cultfiguur in de filmwereld geworden. Belangrijke filmmakers zoals John Waters en Tim Burton zeggen door hem beïnvloed te zijn. Was Ed Wood echt zo slecht?
Zijn films lieten veel te wensen over: gaten in de plot, problemen met de scenario’s, microfoons in beeld, kartonnen decors, en andere zaken die zijn geloofwaardigheid aantastten.
Producenten hadden weinig interesse in het werk van Wood, wat ertoe leidde dat zijn films gemaakt moesten worden met een extreem laag budget. Dit, in combinatie met de toenmalige stand van de technologie, was een belangrijke oorzaak voor de slechte kwaliteit van zijn films.
Geen perfectionist
Maar hij was zelf ook geen perfectionist, noch maakte hij zich zorgen over fouten en breuken in de verhaallijn. Hij filmde gewoon door en geloofde dat films het begrip perfectie overstegen, dat alles geloofwaardig zou zijn.
Ondanks alle tekortkomingen, hadden zijn films iets ontwapenends, iets unieks. Destijds (in de jaren ’50) werden veel van zijn thema’s gezien als provocerend en hij werd niet echt serieus genomen.
Dit is het geval bij Glen or Glenda. Wood probeerde een hartverscheurend, persoonlijk verhaal te vertellen over een travestiet. Maar mensen vonden het eerder een komedie.
Ed Wood: de film over zijn leven
In 1994 publiceerde Tim Burton zijn film over het leven van Ed Wood. Burton sprak vaak over de invloed die B-films op hem hadden. En dit zien we absoluut terug in zijn films.
Eén van de belangrijke invloeden was Ed Wood. Als kind zag Burton Plan 9 from Outer Space en hij had er goede herinneringen aan. De films van Wood zitten dan misschien vol met fouten, maar ze barsten ook van het enthousiasme. En het is precies dat enthousiasme dat Burton in zijn film over het leven van Wood heeft overgebracht.
In tegenstelling tot Wood is Burton een nauwkeurige regisseur en de film is perfect uitgevoerd en plezierig in iedere betekenis van het woord. Hij had een fantastisch scenario en doorgewinterde acteurs, zoals Johnny Depp en Martin Landau.
Het was echter niet allemaal rozengeur en maneschijn. Toen Burton aankondigde de film in zwart-wit uit te voeren, besloot de producer zich terug te trekken uit het project.
Essentie
Hij wilde de essentie van de tijd vastleggen, het gevoel van Bela Lugosi, en B-films uit de jaren ’50. En hiervoor was het nodig om in zwart-wit te filmen. De film was geen groot succes toen hij in 1994 uitkwam. Maar de film won een Oscar voor beste grime en haarstijl en beste mannelijke bijrol.
Maar deze prijzen staan eigenlijk los van één van de hoofdpersonen van de film: Bela Lugosi. Deze legendarische acteur kwam tot leven dankzij de spectaculaire make up en Landau’s onovertroffen acteerprestatie.
Veel mensen beoordelen Ed Wood als Tim Burtons beste film. De film staat bol van de persoonlijkheid en valt op tussen al zijn andere films. Het is hem gelukt om de essentie van de donkere zijde van Hollywood te ontrafelen en hij heeft Lugosi en Wood prachtig geportretteerd.
Een ode aan film
Burtons film was meer dan een ode aan Ed Wood. Het was ook een ode aan B-films. Het is een ode aan film, de jaren-50, en zwart-wit films, en de “oude glorie” van films zoals Bela Lugosi. Vanaf de eerste beelden, heeft het een magie en nostalgie die films tegenwoordig totaal lijken te missen.
De stijl is helemaal Ed Wood. De film begint met beelden van grafstenen met de namen van de acteurs erop en beelden van tentakels en vliegende schotels. Daarna voert de geheimzinnige muziek ons mee naar een donkere, mysterieuze kamer. De camera laat ons dan een doodskist zien onder een griezelig raam terwijl buiten een storm raast.
De doodskist gaat open en the Amazing Criswell (gespeeld door Jeffrey Jones) komt tevoorschijn en vertelt ons dat we het ware verhaal van het leven van Ed Wood zullen gaan zien. Deze klassieke B-filmintroductie is zo fascinerend, en eindigt met de camera die inzoomt op het raam en de kijker meeneemt in de diepten van de storm.
De laatste scene van de film neemt ons weer mee terug naar het begin, maar dan achterstevoren. Hij zoomt uit en keert terug naar de kamer. De doodskist sluit. Simpelweg magisch.
Wat we ook geweldig vinden, zijn de Hollywoodletters, die een aantal keren opduiken in de film. Ze worden omringd door bliksemschichten en duisternis. Je vraagt je af of het epicentrum van de filmindustrie wel zo geweldig is als men ons doet geloven. Burton creëert dan een scherp contrast zien door ons een klein, eenvoudig appartement te laten zien, wat symbolisch is voor de donkere zijde van Hollywood.
Ed Wood: de belichaming van enthousiasme
Wood was gepassioneerd en hield ontzettend veel van film. Maar mensen hebben altijd aan zijn talent getwijfeld. Hij voelde zich als Orson Welles en was ervan overtuigd dat hij iets groots en meeslepends kon maken. Hij was zo van zichzelf overtuigd dat hij ook zijn eigen scenario’s schreef, en werkte als producent en acteur.
Burtons film portretteert Wood as een innemende, onschuldige man met kinderlijke plannen en dromen. Ondanks alle harde kritiek en tegenslagen, verloor Wood de lach op zijn gezicht nooit. Hij geloofde in zichzelf en bleef films maken, al waren de budgetten nog zo klein.
Op enig moment sloot hij vriendschap met Bela Lugosi, de Hungaars-Amerikaanse acteur die bekend was door zijn rol als Dracula. Burton herkende in deze vriendschap een weerspiegeling van hetgeen gebeurde tussen hem en Vincent Price, een populaire horror acteur. Burton gaf hem de laatste rol van zijn carrière, net zoals Wood dat gaf aan Lugosi.
Charisma
Wood had charisma en zijn vrienden hielpen hem om te gaan met de afwijzingen vanuit de industrie. Zij hadden zichzelf laten dopen om schenkingen vanuit een religieuze groepering te ontvangen zodat Wood Plan 9 from Outer Space kon produceren. Zijn ongebreidelde optimisme heeft hem tot een cultfiguur verheven. Er is zelfs een kerk die hem aanbidt.
Aan het einde van zijn leven begon het enthousiasme van Wood te tanen, en hij stierf als een armlastige alcoholist. Gelukkig is Burton erin geslaagd om zijn essentie te vangen en een film te maken die sprankelt van optimisme en hoop.
“De gestoordheid van de ene persoon is de realiteit voor een ander.”
-Tim Burton-
Het is een nostalgische film die ons de kans geeft om deze bijzondere regisseur te waarderen, om hoop te hebben in moeilijke tijden. Ook laat het ons nadenken over hoe het leven van Wood zou verlopen als hij in een andere periode geboren zou zijn.