Donald E. Brown en menselijke universalia

De theorie van menselijke universalia heeft aan de basis gestaan van veel debatten. Veel daarvan zijn nog open en er is nog steeds geen overeenstemming over wat de menselijke natuur precies is. Laten we dit gaan onderzoeken.

Menselijke universalia zijn een veelbesproken onderwerp , vooral in de sociologie en antropologie. Het uitgangspunt is de vraag of er elementen zijn die deel uitmaken van de menselijke essentie, ongeacht opvoeding of cultuur.

Denkers als Emile Durkheim, George Murdock, Claude Lévi-Strauss en Donald Brown hebben over dit onderwerp gesproken. Voor hen allen zijn er universalia of patronen die de hele soort gemeen heeft en die evolutionair bepaald zijn.

Andere filosofen daarentegen hadden een andere opvatting. Deze komt overeen met wat bekend staat als “cultuurrelativisme”. Volgens deze opvatting zijn er geen menselijke universalia, maar wordt alles bepaald en gevormd door de omgeving. Uiteindelijk is het het oude natuur versus cultuur debat.

Donald E. Brown en menselijke universalia

Donald E. Brown is een Amerikaanse antropoloog die probeerde een lijst van menselijke universalia aan te vullen. Dat wil zeggen, een inventarisatie van essentiële eigenschappen die bij alle mensen aanwezig zijn, ongeacht de cultuur waartoe ze behoren.

Brown wijst erop dat er geen uitzonderingen zijn op deze universalia. Op basis hiervan bedacht hij zijn beroemde lijst die is overgenomen door andere prestigieuze theoretici zoals Steven Pinker. De lijst ziet er als volgt uit.

Taal en cognitie

• Planning.
• Taboe-uitdrukkingen (Spaanse link).
• Tijdseenheden.
• Synesthetische metaforen.
• Antoniemen, synoniemen.
• Taal is vertaalbaar.
• Beeldspraak, metaforen.
• Symboliek, symbolische spraak.
• Binair cognitief onderscheid.
• Kleurentermen: zwart, wit.
• Reeksen (geordend cognitief patroon).
• Abstractie in spraak en denken.
• Taal die gebruikt wordt om anderen te manipuleren.
• Speciale spraak voor speciale gelegenheden.
• Taal die gebruikt wordt om te misinformeren of te misleiden.
• Discrepanties tussen spraak, gedachte en actie.
• Prestige voor competent taalgebruik (bijv. poëzie).
• Logische begrippen als ‘en’, ‘niet’, ‘tegengesteld’, ‘equivalent’, ‘deel/geheel’, ‘algemeen/particulier’.
• Classificatie van leeftijd, gedragsneigingen, lichaamsdelen, kleuren, fauna, flora, inwendige toestanden, verwantschap, geslacht, ruimte, gereedschappen en klimatologische omstandigheden.

Samenleving

• Leiders.
• Etiquette.
• Conflicten.
• Handel.
• Eigendom.
• Mededogen.
• Coalities.
• Huwelijk.
• Anderen bezoeken.
• Seksuele jaloezie.
• Staten en rollen.
• Territorialiteit.
• Familie of huishouden.
• Genderrollen.
• Seksueel geweld.
• Leeftijdsgroepen.
• Leeftijdsstatus.
• Leeftijdsaanduidingen.
• Erfrechtregels.
• De facto oligarchie.
• Coöperatieve arbeid.
• Belofte / eed.
• Morele gevoelens.
• Verwantschapsgroepen.
• Collectieve identiteiten (Spaanse link).
• Gevoeld en uitgedrukt affect.
• Ongelijkheid van prestige.
• Collectieve besluitvorming.
• Verhaal van grieven, sancties.
• Sommige vormen van geweld verboden.
• Man gemiddeld ouder dan vrouw.
• Individuele namen voor mensen.
• Niet-familiale groepen van gelijken.
• Wet: rechten en plichten, omgangsregels.
• Copulatie vindt meestal privé plaats.
• Vrijgevigheid tegenover bewonderde figuren, geschenk.
• Onderscheid maken tussen goed en kwaad, goed en slecht.
• Incest voorkomen of vermijden, incest tussen moeder en kind is taboe.
• Technieken en/of middelen die stemming of bewustzijn veranderen.
• Mannen leggen gemiddeld grotere afstanden af in hun leven.
• Acties onder zelfcontrole, te onderscheiden van acties die niet onder controle zijn.
• Driehoeksbewustzijn (relaties tussen zichzelf en twee andere mensen beoordelen).

Overtuigingen

• Kunst.
• Vieringen.
• Kapsels.
• Speelgoed.
• Strelen.
• Waarzeggerij.
• Overgangsrituelen.
• Lichaamsversiering.
• Spreekwoorden, gezegden.
• Magisch denken.
• Geboortegewoonten.
• Overtuigingen en verhalen.
• Droominterpretatie.
• Poëzie en retorische taal.
• Overtuigingen over de dood.
• Rouw- en overlijdensrituelen.
• Genezingspraktijken, geneeskunde.
• Pogingen om het weer te beheersen.
• Overtuigingen over ziekte.
• Overtuigingen over geluk en ongeluk.
• Gebruik van magie om het leven te verlengen en liefde te winnen.
• Muziek, ritme, dans en, tot op zekere hoogte, associaties tussen muziek en emotie.

Technologie

• Wapens.
• Koken.
• Vacht.
• Hefboom.
• Lamsvel.
• Containers.
• Vuurbeheersing.
• Gereedschap, het maken van gereedschap.

Standpunten over Browns menselijke universalia

Het feit dat Donald Brown deze lijst van menselijke universalia heeft opgesteld en dat veel wetenschappers hebben vastgesteld dat het inderdaad elementen zijn die in alle culturen voorkomen, betekent niet dat deze theorie door iedereen wordt geaccepteerd.

Sommige antropologen denken dat dit toeval is. Vergelijkbare problemen komen voor op verschillende plaatsen en in verschillende culturen, en voor zover menselijke wezens op verschillende plaatsen vergelijkbare capaciteiten hebben, kunnen ze vergelijkbare oplossingen vinden zonder dat dit betekent dat ze overeenkomen met menselijke universalia.

Op dezelfde manier is het niet mogelijk om vast te stellen hoe ver of hoe ver de invloeden van sommige culturen zijn doorgedrongen tot andere. Dat wil zeggen, in hoeverre sommige culturen oplossingen of producten hebben ontwikkeld die vervolgens door anderen zijn geïmiteerd en geassimileerd. Daarom is de discussie over menselijke universalia nog steeds een open vraag.