De Grote Vervanging: zal kunstmatige intelligentie jouw baan overnemen?

Volgens een artikel in het tijdschrift 'Forbes' zijn veel ontslagen bij grote technologiebedrijven zoals Google te wijten aan het feit dat hun werk zal worden vervangen door kunstmatige-intelligentiesystemen. Zullen onze banen in de toekomst gevaar lopen?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 28 april, 2023

Toen de stoommachine in onze samenleving arriveerde en de basis legde voor de grote industriële revolutie, zag Lord Byron deze vooruitgang als een bedreiging.

Het valt niet te ontkennen dat de sociale verandering die deze vooruitgang teweegbracht immens was. In zekere zin vervaagde het ook de levensmodellen waaraan velen zich vastklampten. Vreemd genoeg droeg de dochter van Lord Byron, Ada Lovelace, bij aan deze ontwikkeling.

Zij was een pionier op het gebied van programmeren. In feite schreef zij het eerste algoritme dat door een analytische motor of mechanische computer werd verwerkt. Vreemd genoeg speculeerde ze in haar aantekeningen en volgens een van haar biografen, Betty Alexandra Toole, over wat er zou kunnen gebeuren als deze technische bedrijven in de toekomst zelf zouden gaan denken.

Inderdaad liep Ada Lovelace vooruit op wat we nu begrijpen als kunstmatige intelligentie (artificial intelligence – AI). Met andere woorden, een technologie die dankzij algoritmen en training een reeks taken kan uitvoeren op dezelfde manier als mensen dat doen. De komst ervan is, net als de stoommachine in de 18e eeuw, een soort revolutie gebleken. Echter, tegen welke prijs?

Een golf van ontslagen in de technologiesector

De afgelopen maanden zijn we getuige geweest van een gestage stroom ontslagen bij grote techbedrijven. Zo hebben Google, Amazon, Meta, Alphabet, Dell, Twitter, Microsoft en vele andere industriereuzen bijna een kwart miljoen mensen ontslagen. Volgens de managers komt dat door personeelsaanpassing.

Sommigen wijzen erop dat het komt door de behoefte aan vervangers. In feite zijn ze op zoek naar nieuwe en meer getalenteerde figuren. Anderen hebben het over het uiteenspatten van de ‘dot-com bubble’. Het lijkt erop dat het idee dat bepaalde persoonlijkheden op het gebied van technologie en sociale media worden gezien als authentieke goden aan het veranderen is.

Daar moeten we inflatie, gebrek aan onderdelen en kwartaalbalansen die niet meer kloppen aan toevoegen. De technologiecrisis is aangebroken en niemand kan dat ontkennen. Er is echter nog een derde factor die ook veel gewicht in de schaal legt. Die is besproken in recente artikelen zoals dat in het tijdschrift Forbes (Engelse link). Zij suggereren dat de ‘grote vervanging’ al is begonnen.

Kunstmatige intelligentie: ‘de grote vervanging’

Terwijl in de technologiesector duizenden mensen zijn ontslagen, hebben de investeringen in kunstmatige intelligentie in deze bedrijven astronomische cijfers bereikt. Zo ontsloeg Microsoft onlangs vijf procent van zijn personeelsbestand. Tegelijkertijd deed het echter een investering van tien miljard dollar in Open AI, het toonaangevende bedrijf op dit gebied van ontwikkeling.

De “grote vervanging” definieert het proces waarin kunstmatige intelligentie uiteindelijk het werk overneemt dat mensen tot nog niet zo lang geleden deden. In feite begon dit proces al tientallen jaren geleden. Toen Elvis bijvoorbeeld op het podium triomfeerde, hadden fabrieken al robots die het bouwen van auto’s vergemakkelijkten.

Tegenwoordig is kunstmatige intelligentie een veelzijdig hulpmiddel waar iedereen zijn voordeel mee wil doen. Volgens het rapport State of AI in the Enterprise, gepubliceerd in Deloitte Insights in 2019, weet bijna 57 procent van de bedrijfsleiders dat dit hulpmiddel dagelijks een sleutelrol zal spelen in elke organisatie. Inderdaad, dit fenomeen begint nu echt van de grond te komen.

De intelligente chats die alles zullen veranderen

Niet lang geleden waren we getuige van het verschijnen van ChatGPT. Het doel van deze kunstmatige intelligentie is om gebruikers te helpen bij het zoeken naar welke informatie dan ook. Het kan zelfs helpen bij het schrijven van teksten, nieuws of verslagen.

Nog maar een paar dagen geleden kondigde Google de op handen zijnde komst van Bard aan. Het is een andere AI-chatbot gebaseerd op een taalkundig model. Dit betekent dat we ermee kunnen praten.

Het feit dat een flink aantal grote technologiebedrijven een eigen chatbot willen hebben, betekent dat er op dit moment veel programmeurs en mensen nodig zijn om kunstmatige intelligentie op deze manier te trainen. Zij zullen echter uiteindelijk vervangen worden door de AI zelf, die het werk van elke ingenieur zal weten te doen.

De ‘grote vervanging’ zal betekenen dat er steeds minder werknemers nodig zullen zijn in bedrijven. Dat komt omdat deze AI-systemen het werk van talloze werknemers zullen doen.

In feite zullen de investeringen die nu gedaan worden in de ontwikkeling van deze systemen in de toekomst kosten besparen. Dat komt door een veelheid aan taken te automatiseren en mensen te vervangen door machines.

Kunstmatige intelligentie in de toekomst

Te bedenken dat binnen tien of vijftien jaar veel van onze banen zouden kunnen verdwijnen spoort echt een dystopische toekomst op. Bovendien een angstaanjagende. Dat gezegd hebbende, wordt erop aangedrongen dat kunstmatige intelligentie alleen de taken voor haar rekening zal nemen die repetitief en mechanisch zijn, of die gegevensverzameling, analyse, klantenservice, dossieronderhoud, enz. vereisen.

Het feit dat AI-systemen meer routinematige of analytische taken voor hun rekening zullen nemen, zou moeten betekenen dat werknemers zich kunnen richten op complexere aspecten. We moeten er ook rekening mee houden dat deze techniek creativiteit mist, geen emoties heeft en niet het vermogen bezit om het vertrouwen van mensen te winnen.

Onderzoek (Engelse link) van de Central Oklahoma University en de Beijing Labor Relations University belicht de implicaties die kunstmatige intelligentie zal hebben op onze ontwikkeling als samenleving.

De studie beweert dat er ongetwijfeld een ‘grote vervanging’ zal komen. Bovendien zullen we gedwongen worden ons leven en onze banen opnieuw te formuleren en ons aan te passen aan nieuwe scenario’s en andere eisen.

Een uitdaging met ethische en psychosociale kwesties

Veranderingen zijn eng en dat geldt zeker voor de gedachte aan De ‘Grote Vervanging’.. Toch komen ze vaak geleidelijk en hebben we de neiging ze nauwelijks op te merken. Kunstmatige intelligentie en robots zijn al jaren onder ons. In de komende maanden en jaren komen er echter nieuwe transformaties aan.

De verbeelding dat machines uiteindelijk beslissingen voor ons zullen nemen brengt ons echter terug naar Arthur C. Clarke’s HAL 9000 robot.

Wetenschappelijke en technologische vooruitgang brengt altijd perioden van crisis en nieuwe revoluties met zich mee. Het doel ervan is niets anders dan te proberen ons leven gemakkelijker te maken en bij te dragen aan onze vooruitgang als samenleving en als mensheid. Dat gezegd hebbende, zijn deze evolutionaire sprongen niet vrij van bepaalde ethische en psychosociale uitdagingen.

De vraag blijft hoe het verlies van banen en de gevolgen daarvan voor mensen kunnen worden aangepakt. Hoe kunnen onderwijssystemen worden aangepast aan deze nieuwe technologische horizonten? Waar gaat men de grens trekken van wat machines wel en niet kunnen? In werkelijkheid is de “grote vervanging” er al en dit zijn het soort kwesties die zo snel mogelijk moeten worden opgelost.