Beperkende overtuigingen staan gelijk aan een beperkend leven

De werkelijkheid is complex, dynamisch en vol onzekerheid. Daarom zal iemand met beperkende overtuigingen en een inflexibele aanpak niet alleen de nuances van het leven missen, maar ook in een staat van voortdurende frustratie leven. Dit komt omdat de wereld zich niet conformeert aan hun verlangens en verwachtingen.
Beperkende overtuigingen staan gelijk aan een beperkend leven
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 05 december, 2023

Mensen met beperkende overtuigingen kijken niet verder dan hun eigen perspectief. Sterker nog, ze zijn er onvermurwbaar van overtuigd dat hun eigen mening de juiste is. Ze zien ook problemen waar die er niet zijn.

Bovendien passen ze hun eigen rigide redenering toe op elke situatie. Dit betekent dat ze niet openstaan voor andere perspectieven. Of ze het nu leuk vinden of niet, dit cognitieve absolutisme plaatst hen in een groot nadeel.

In een wereld vol verandering en onzekerheid zijn alleen flexibele persoonlijkheden in staat om zich succesvol aan te passen. In feite zijn niet alleen werk en het sociale leven complex, maar ook relaties. Ze hebben allemaal hun nuances en eigenaardigheden. Daarom hebben mensen met een starre geest de neiging om geconfronteerd te worden met tegenstrijdige situaties waar ze onder lijden.

Het hebben van een standpunt houdt in dat je een houding of mening hebt ten opzichte van een bepaalde stimulus. Niets om je heen is neutraal voor je hersenen. Sterker nog, alles gaat door het filter van je emoties, je redeneringen en je ervaringen.

Een interessante factor is echter dat je standpunten in de loop van de tijd veranderen. Als kind veranderen ze bijvoorbeeld door te leren en nieuwe ervaringen op te doen. Als je volwassen wordt, zullen veel van je opvattingen min of meer stabiel zijn. Je past ze echter altijd aan.

Dit doe je omdat je soms ontdekt dat je het mis had. Daarom pas je je standpunt aan ten opzichte van bepaalde ideeën, mensen of discoursen. Dat komt omdat je nieuwe feiten ontdekt om rekening mee te houden. Dit alles helpt je om te overleven en complexiteit verstandig en succesvol te verdragen.

Beperkende overtuigingen staan gelijk aan een beperkend leven

Beperkende overtuigingen en cognitieve starheid

Veel mensen hebben beperkende overtuigingen. John Maynard Keynes, de beroemde Britse econoom, zei ooit dat het probleem met de maatschappij niet is dat er een tekort is aan mensen met nieuwe ideeën. Sterker nog, die zijn er genoeg. Het probleem is echter dat te veel mensen aarzelen om afstand te doen van de oude ideeën.

Veel mannen en vrouwen, ongeacht hun leeftijd, zitten vast aan starre denkpatronen. Zij zijn degenen die je vertellen “Ik heb het altijd zo gedaan, waarom zou ik nu moeten veranderen?” of “Als het werkt, waarom zou ik het dan veranderen?”.

Achter deze cognitieve starheid gaat eigenlijk een element van angst schuil. Met andere woorden, wat deze mensen niet weten of nog niet geprobeerd hebben, beangstigt hen. Bovendien wordt hun koppige halsstarrigheid in het weigeren om andere ideeën en benaderingen te accepteren dan hun eigen ideeën en benaderingen vaak gezien als nogal kinderachtig.

Dit soort mensen kan ervan beschuldigd worden dat ze niet verder kijken dan hun eigen neus lang is.

De starheid en het ongelukkig zijn van mensen met beperkende overtuigingen

Dit type persoonlijkheid kan een zekere vijandigheid opwekken. Het is inderdaad ingewikkeld om samen te leven met iemand die geen rekening lijkt te kunnen houden met de mening van anderen. Het is echter de moeite waard om te onthouden dat deze mensen zich eigenlijk zelf voortdurend gefrustreerd voelen.

Mensen die zichzelf beperken tot het zien van de dingen vanuit hun standpunt, zullen uiteindelijk geconfronteerd worden met tegenstrijdigheden en tegengestelde meningen. Dit komt omdat het leven nooit zwart-wit is. Sterker nog, zoals je ongetwijfeld weet, zit de werkelijkheid vol verschillende schakeringen.

We zijn allemaal verplicht om te leven met tegenstrijdigheden en voortdurende verandering. Voor mensen met starre denkpatronen en een zwart-wit kijk op de wereld is dit extreem moeilijk.

Vroeg of laat krijgen ze het gevoel dat ze nergens controle over hebben en dat alles overweldigend verwarrend en onzeker is geworden. Dit verklaart waarom deze mensen vaak aan depressieve of angststoornissen lijden.

Man twijfelt welke kant hij op moet

De noodzaak om meerdere gezichtspunten te accepteren

Een interessante theorie over dit onderwerp is Herberts beperkte rationaliteit.

Deze benadering werd toegepast op zowel de economie als de psychologie. Het werd voorgesteld door Herbert A. Simon, een professor in psychologie, politieke wetenschappen en computerwetenschappen aan de Universiteit van Californië, Berkeley.

Hij stelde dat we over het algemeen de neiging hebben om extreem beperkte standpunten aan te houden. Bovendien nemen we beslissingen op basis van emoties, niet op basis van verstand. Daarbij komt nog het onvermogen om bepaalde complexiteiten van elke situatie en de manier waarop dingen met elkaar in verband staan te begrijpen.

Met andere woorden, je kunt iemand bekritiseren om zijn standpunt. Je hebt echter ook je eigen tekortkomingen. Bovendien laat je je soms meeslepen door nepnieuws zonder eerst de feiten goed te controleren. Ook maak je soms keer op keer dezelfde fouten, omdat je niet hebt geleerd van je eerdere ervaringen.

Waarom gebeurt dit? Herberts theorie stelt dat het komt door tijdgebrek. Dit zou waar kunnen zijn. In feite maak je je misschien niet al te druk om jezelf de tijd te geven om over elke ervaring na te denken. Er kan zoveel aan de hand zijn dat je vergeet om op de kalmeringsknop te drukken.

Een ander aspect waaraan het je misschien ontbreekt is intellectuele nederigheid. Het is beter om aan te nemen dat je niet alles weet. Dit betekent dat je ontvankelijker bent voor de benadering en zienswijze van anderen.


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.